3 bin usta, 37 bin işçi çalıştı. Mimarbaşı İğnados'un nezaretinde yapımı 40 sene sürdü. Dünyanın yedi ikliminden renk renk iri mermerler gemilerle taşındı, sanatkarlar eliyle düzeltildi. Dünya tarihinin en büyük gezginlerinden Evliya Çelebi, Seyahatname'sinde Ayasofya'nın yapımını böyle anlatıyor.
İlginç detaylar veriyor Evliya Çelebi. Gazi Mehmet Han'ın eski mabedi temizleyip, amberler yakıp, mihrap, minber, mahfil ve minare ile cennet görünüşlü bir cami haline getirdiğini belirtiyor.
Fetihten sonraki Ayasofya'daki ilk cumadan da bahsediyor Evliya Çelebi. Akşemsettin'in Sultan Fatih'in koluna girip minbere çıkardığını, "Alemlerin Rabbine hamdolsun" deyince gazilerden büyük bir sevinç feryadı koptuğunu aktarıyor.
"Halis kurşunla örtülü muazzam bir kubbe"
Evliya Çelebi, Ayasofya'nın kubbesine hayranlığını da aktarıyor, "Halis kurşunla örtülü muazzam bir kubbe" diyor. Böyle bir kubbenin ne önce ne de sonra yapıldığını söylüyor.
Evliya Çelebi, Ayasofya Camii'nde 361 kapı olduğunu aktarıyor. Bunların da tılsımlı olduğunu söylüyor. "Kıble tarafın orta kapısının tahtalarının Hazreti Nuh'un Cudi Dağı’ndaki gemisinin enkazından olduğu söylenmektedir" diyor.
Orta kıble kapısı üzerindeki pirinçten sandıkta, Kraliçe Sofya'nın cesedinin mumya olarak durduğu söylemini paylaşıyor.