Sesli kitaba ilgi giderek artıyor

Günler ev, iş, okul ekseninde geçiyor. Sabahın erken saatlerinde başlayan koşturmaca her gün tekrarlanıyor. Tüm bu koşturma sırasında “iki satır kitap okumaya bile fırsatım kalmıyor” diye hayıflananların sayısı hiç de az değil. Oysaki bunun çözümü var: Sesli kitap...

Sesli kitaplar, her yerde okuyucunun yanında yer alıyor. Yürürken, toplu taşıma araçlarıyla seyahat ederken, hatta evde iş yaparken kitapların sesini duyabiliyorsunuz. Dilediğiniz yerde kulaklığınızı takarak kitapların renkli dünyasına dalabiliyorsunuz. Bu yolla zamanını kaliteli geçirmek isteyenler giderek daha fazla sesli kitaplara yöneliyor.

Çoğu kişi hala kitap sayfalarını çevirerek okumayı tercih ediyor. Ancak özellikle şehir yaşantısı içerisinde trafikte geçen zaman sesli kitaplara rağbet gösterilmesine neden oluyor. Üstelik mobil telefonlara indirilen aplikasyonlar sayesinde her ortamda kitaplar rahatça dinlenebiliyor. Türkiye Yayıncılar Birliği Başkanı Kenan Kocatürk sesli kitapları TRT Haber için değerlendirdi.

TRT Dinle’den ücretsiz sessiz kitaplar

Sesli kitap aslında çok da yeni bir uygulama değil. Dünyada yıllardır kullanılan ve kitlesi olan bir uygulama. Kocatürk, Türkiye’deki sesli kitap serüvenini, “Bundan 7-8 yıl önce bir platform sesli kitap yapmaya başladı” diyerek anlatıyor. Bugün ise sesli kitap yayınlayan pek çok platform bulunuyor. “TRT Dinle” gibi bu işi ücretsiz yapan platformlardan aylık ve yıllık abonelik yapanlara kadar pek çok seçenek mevcut. Klasiklerden polisiyeye, kişisel gelişim çalışmalarından fantastik edebiyata kadar sayısız seçenek bu platformlar sayesinde kitapseverlerle buluşuyor.

Kocatürk, sesli kitaba olan ilginin artma nedenini şöyle açıklıyor:

“Büyük şehirlerimizde artık bir yerden bir yere gitmek çok zor ve zaman alıyor. Yolda insanların kitap dinlemeye başladıklarını gördük. Evde, mutfakta çalışırken kitap dinleme özellikle pandemide çok daha fazla arttı. Eskiden pazar içerisinde sesli kitaplar bir yüzde alamıyordu. 2020 yılından itibaren Türk yayıncılık sektörü içinde yüzde 1’e yakın pay almaya başladı.”

Sadece Türkiye değil dünyada da sesli kitaba olan ilginin arttığını vurgulayan Kocatürk, “Büyük yatırım yapan firmaların verilerine bakarsak dünyada da yüzde 15 oranında bir artış var. Dinlenme oranlarının giderek arttığını görüyoruz” diyor.

Eser seçimi büyük önem taşıyor

Sesli kitaba olan ilginin artmasında tercih edilen eserlerin doğru seçimi önemli bir faktör.

“Günceli yakalayan kitapların seslendiriliyor olması önemli. Telif haklarından kurtulmuş olan eski klasikleri seslendirmek gibi kolaycı yayıncı çıkışları olabiliyor” diyen Kocatürk, sözlerini şöyle sürdürüyor: “Bu pazarda tecrübeli ve büyük şirketler her ülkenin kendi trendleri içinde hangi yazarların okunduğunu, hangi yazarların dinlendiğini biliyor. Piyasada basılı kitaplarda neler satılıyorsa sesli kitaplarda da onlar dinleniyor.”

Tiyatro ve dublaj sanatçıları seslendiriyor

En az kitabın konusu kadar önemli olan bir başka unsur ise seslendirme… Çünkü kitabı dinleyiciye ulaştıran ve bağ kurmasını sağlayan en önemli unsur seslendiren kişinin profesyonelliği. Kocatürk bu noktada şunları anlatıyor:

“Şüphesiz birçoğunun tiyatro oyuncusu, dublaj sanatçısı olduğunu biliyoruz. Onlar zaten edebiyatla iç içe bir dünyada olduğu, zaten kitapları okuduğu ve içselleştirdiği için bize çok hoş geliyor. Yani içselleştirilmemiş bir metnin vurguları kulağınızı hemen tırmalar. Sesli kitap firmaları buna dikkat ediyor. Sesleri yanı başınızda arkadaşınız gibi dinliyor olmak hoş ve keyifli.”

Bazı yazarlar eserlerini seslendiriyor

Sesli kitap uygulamasına yayınevleri ve yazarlar da sıcak bakıyor. Hatta bazı yayınevleri seslendirme işi için kolları sıvamış durumda. Yine bazı yazarlar da kitaplarını seslendiriyor.

Bu kitapları hazırlamak kolay değil. Bir kitabın seslendirmesi günlerce sürüyor. Teknik açıdan da hayli meşakkatli bir süreci var. İşi teknik anlamda daha kolay hale getirmek için dünyada çeşitli çalışmalar yapıldığını ifade eden Kocatürk, “Mesela İngiltere’de bir deney gördüm. Metni sese dönüştüren; hatta kadın sesi, erkek sesi ve genç çocuk sesi gibi hızlandırılmış-yavaşlatılmış seslendirmelere kadar giden yapay zekayla birlikte geliştirilmeye çalışılan metotlar var” diye konuşuyor.

Yolda sesli evde basılmış kitap

Türkiye’de sesli kitap dinleyen kesim aslında yaş grubu olarak kitap okuyan kesimden farklı değil. Hatta ikisini bir arada kullananlar da var. Kocatürk, “Sesli kitap okuyan insanların bazıları evlerine gittiklerinde kaldıkları yerden basılı kitabı da okuduklarını söylüyor. Bu güzel ve sevindirici bir şey. Bir güzel yanı da çocuklarımıza okuma kültürü açısından örnek olması” diyor.

“Sesli kitap, e-kitaplara göre giderek daha fazla tercih ediliyor. Bunun sebebi de okuma eylemi… Yapılan ölçümlere göre insanlar, 30 ila 45 dakika arasında ekranda bir kitabı okuyabiliyor. Çünkü yoruluyorlar” diyen Kocatürk sözlerini şöyle tamamlıyor:

“Okuma eylemi ve dinleme eylemi arasında bir fark var. Dinlerken aynı zamanda başka bir işi de yapabilirsiniz. Okurken onu yapamazsınız. Yine dijital okuma kolay olmadığı için gözleri yoruyor.”