Topkapı Sarayı'nda restorasyonu tamamlanan bölümler ziyarete açıldı

İstanbul İl Kültür ve Turizm Müdürlüğünün açıklamasına göre, restorasyonu tamamlanan Saray Mutfakları ve Hamamı, Aşçılar Mescidi, Kalayhane ile Harem Hünkar Hamamı, Valide Sultan Hamamı ve Kuşhane Mutfağı ile peyzaj düzenlemesi tamamlanan Arslanlı Bahçe, bugünden itibaren ziyarete açıldı.

Matbah-ı Amire/Saray Mutfakları

Topkapı Sarayı'nın restore edilerek ziyarete açılan bölümleri hakkındaki açıklamada şu bilgiler yer aldı:

"Saray'ın ikinci avlusunda yer alan Saray Mutfakları, Marmara Denizi cephesinde yaklaşık 5 bin 250 metrekarelik bir alanda 170 metre uzunluğunda bir avlu/sokak etrafında sıralanan yapılardan oluşuyor. Fatih Sultan Mehmed döneminde yine aynı yerde inşa edilen mutfakların mimarisi bilinmemekle birlikte, Aşçılar Camii’ne bitişik ilk iki kubbeli mekanın bu dönemden kaldığı, Kanuni Sultan Süleyman (1520-1566) döneminde Saray nüfusunun artması sebebiyle mutfakların genişletildiği, 1574 yılında çıkan yangından sonra Başmimar Sinan tarafından mutfakların ve koğuş yapılarının yenilendiği ve önündeki sokağın genişletilerek revakların avluya doğru öne alındığı biliniyor. Restorasyonu ve teşhir tanzimi tamamlanan Saray Mutfakları 23 Eylül 2014’te ziyarete açılmıştı." 

Mutfak Koğuşları

Açıklamada, Topkapı Sarayı'nın önemli bir kısmını oluşturan koğuşlar hakkında da şu bilgilere yer verildi:

"16. ve 17. yüzyılda Saray mutfaklarında çalışan aşçılar, helvacılar, şekerciler ve diğer hizmet grupları için inşa edilen, daha sonra yenilenen koğuşlarda 2013 yılında başlayan restorasyon çalışmaları tamamlanarak pek çoğu ilk kez sergilenen eserlerin bir araya getirilmesiyle oluşturulan üç yeni temayla ziyarete açıldı.

Bunlardan 'Mutfak Sofra Araç Gereçleri' sergi salonunda yiyecek ve içeceklerin hazırlanması sırasında kullanılan bıçaklar, satırlar, kıyma makinası, bakraç, güğüm gibi yemek hazırlama aşamasında kullanılan mutfak aletlerinin yanı sıra tepsi, sofra altı, sefer tası, sahankur ve benzeri sunum gereçleri yer alıyor."

"Saray'da Kiler"

'Saray’da Kahve' sergi salonunda kahvenin kavrulmasından fincanda içilmeye hazır duruma gelinceye kadar kullanılan kavurma tavası, kahve güğümü ve ibriği, sitil takımı, fincan ve fincan zarfları gibi eserler ile Saray’da törensel kahve sunumu vurgulanıyor. 

Geçmişte depo olarak kullanılan ve ilk kez "Saray'da Kiler" teması ile ziyarete açılan sergi salonunda ise yiyecek ve içeceklerin saklandığı bakır, sırlı ve sırsız seramik, Çin ve Japon porselenlerinden üretilmiş kavanoz, küp, güğüm, erzak ambarları gösterime sunuldu. 

Saray mutfaklarında kullanılan kapların kalaylandığı, onarıldığı Kalayhane canlandırma yapılarak; mutfaklarında çalışan aşçı ve diğer görevlilerin ibadetleri için inşa edilen Aşçılar Mescidi ve Koğuş Hamamı ise mimari olarak ilk kez ziyarete açıldı." 

Hünkar ve Valide Sultan Hamamları

Hünkar Hamamı ve Valide Sultan Hamamı'nın uzun bir aradan sonra ilk kez ziyarete açıldığı belirtilen açıklamada, şu bilgilere yer verildi:

"16. yüzyılın sonlarında benzer planlara göre çifte hamam olarak inşa edilen, 18. yüzyılın ortalarında yenilenen her iki hamam da bir soğuk, bir ılık ve bir de sıcak bölümden oluşur. Ancak Valide Sultan Hamamı, Hünkar Hamamı’ndan küçüktür. Hünkar ve Valide Sultan Hamamları'nın mermer tabanı altındaki sistem Hünkar Sofası altında da devam ederek bu yapıların ortak ısıtma düzenini oluşturur. Padişahın dairelerini kadınların yaşadığı bölümden ayıran bu hamamlardan Valide Sultan Hamamı, farklı günlerde kadınefendiler, hizmetçiler ve cariyeler gibi farklı sınıflardan kadınlar tarafından kullanılmıştır.

Fotoğraf ve belge arşivlerinde yapılan araştırmalar ve restorasyon ilkelerine uygun olarak Ocak 2014 tarihinden itibaren yapılan restorasyon ve konservasyon çalışmaları sonucunda hamamlar ve koridoru eski görünümüne kavuşmuştur."

Kuşhane Mutfağı

Geçmişte depo olarak kullanılan ve 2016 yılında restorasyonu başlatılan Kuşhane Mutfağı ziyarete açıldı. Harem'in 15.yüzyılda inşa edilen ilk bölümünü ve eksenini oluşturan Altınyol’dan girilen Kuşhane Mutfağı, burada çalışan görevlilerin gece-gündüz kalabilmesi için düzenlenmişti.

Kuşhane Mutfağı'nın asma katlı olup, her iki katın da Altınyol'dan girişinin bulunduğu anlatılan açıklamada, şöyle devam edildi:

"Alt kattaki od taşı ocak ile almaşık örgülü özgün bacası, duvarlarındaki nişleri, ocağın karşısındaki duvarın arkasında yer alan çeşmeli hazne ve tuvaleti özgündür. Asma katta da dolap nişleri olup, tonoz tavanında ışık alması için fil gözleri vardır. Özel gün veya gecelerde padişah ve üst düzey hanedan mensuplarına hizmet eden Kuşhane Mutfağı’nın masrafları Ceyb-i Hümayun (son dönemlerde Hazine-i Hassa) denilen padişahın özel bütçesinden karşılanırdı. Bu mutfaktaki görevliler zülüflü baltacıların güvenilir ve kabiliyetli olanlarından seçilir, aşçılardan birincisine "kuşcubaşı", diğerine "ikinci" adı verilirdi. Padişahlar binişe gittiği zaman, yani ava çıktığı veya saraydan dışarı çıktığında, Kuşhane Mutfağı da beraber giderdi. Kuşhane Mutfağı’nda kullanılan eşyalar ve masraflar kaydedilirdi. Doğum, sultan kızlarının evlenmeleri, şehzadelerin sünnetleri vb. saray merasimlerinde Kuşhane mutfağından Harem'de ziyafetler verildiği bilinmektedir."

Kaynak: AA