"Uluslararası Erzurum Sempozyumu" dolayısıyla Erzurum'a gelen Azerbaycanlı tarih bilimciler, 100 yıl önce kurulan, Türkiye ile Azerbaycan tarihinde önemli bir yeri olan ve Bakü'yü Ermeni çeteleri ile Bolşevik birliklerinden kurtaran "Kafkas İslam Ordusu"nu anlattı.
Azerbaycanlı Emekli Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasanlı, Türklerle Azerbaycan Türklerinin birlikteliğinin Bakü'ye uzanan kutlu yürüyüşünü şu sözlerle dile getirdi:
"28 Mayıs 1918'de Azerbaycan'ın istiklali ilan edildikten hemen sonra Azerbaycan'ı yabancı güçlerden, düşmanlardan kurtulmak için Nuri Paşa'nın kumandanlığında Osmanlı nizami orduları Gence'ye geldi. Burada Osmanlı nizami ordusuyla Azerbaycan gönüllülerinin karışımından bir Kafkas İslam Ordusu oluşturuldu. Bu ordunun kurulması gerçekten bir tarihti. Adım adım, köy köy, şehir şehir bu ordu Bakü'ye doğru yürüdü. Mürsel Paşa, Cemal Cahit Paşa, Nazım Paşa Bakü'ye doğru yürüyen orduya kumandanlık ediyordu. Haziran'ın 27'si ile Temmuz'un 1'i arasında Göyçay denilen yerde Bolşevikler ile Ermenilerin bir karşılaşması oldu. Bolşevikler, Ermenilere orada yenildiler ve Bakü'nün yolu açıldı."
Hasanlı, ordunun 1918 yılının Eylül ayında Bakü'ye son hücum için hazırlandığını anlatarak, şunları söyledi:
"15 Eylül'de Enver Paşa'nın direktifiyle Bakü'ye sonuncu kurtuluş operasyonu başlatıldı. Neden 15 Eylül'de kurtuluş mücadelesi verildi çünkü mukaddes gündü ve Kurban Bayramı günüydü. Enver Paşa, 'Müslüman kardeşlerimiz, kendi kutsal bayramlarını kendi şehirlerinde kutlamalıdırlar' direktifinde bulunmuştu. 15 Eylül Bakü'nün kurtuluş günüdür ve bu çok büyük bir zaferdir. Kardeşliğimizin temel taşları bu yürüyüşte koyuldu ve Türk Ordusu, Azerbaycan'ın kurtuluşunda bir kahramanlık tarihi yazdı."
"Tek millet ve iki devlet sözünün kökü o tarihten geliyor"
Azerbaycan Başkanlık Kütüphanesi'nden Dr. Nazım Mustafa ise, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin kurulmasında ve yükselmesinde Türkiye ve Kafkas İslam Ordusu'nun büyük rolü olduğunu aktardı.
Azerbaycanlı aydınların 1918'de Türkiye'ye gelerek Azerbaycan'ın bağımsızlığı için Türkiye'den yardım istediğini dile getiren Mustafa, şunları söyledi:
"Bakü o zaman Bolşevik ve Ermeni işgali altındaydı.1918'in Haziran ayında başlayan Kafkas İslam Ordusu'nun yürüyüşü, 15 Eylül 1918'de zaferle sonuçlandı, 3 gün Bakü'de bayram ilan edildi. O zaman bile Türkiye'nin üzerine büyük hücumlar vardı. Tüm bunlara rağmen Azerbaycan'a yardım elini Türkiye gösterdi. Azerbaycan ve Türkiye kardeşliği 1918'de başladı ve tarihe altın harflerle yazılan bir dönemdi. Tek millet ve iki devlet sözünün kökü o tarihten geliyor."
Kaynak: AA
5.9ºC
Ankara
