Zeytinburnu mozaikleri sergilenmeye hazırlanıyor

İstanbul’un dört bir yanı tarih. Binlerce yıllık örneklere şehrin hemen her yerinde rastlamak çok olası. Ancak bu sadece buzdağının görünen kısmı… Bir de yeraltında gizlenip, gün ışığına kavuşacağı günü bekleyen kalıntılar var. Tıpkı Zeytinburnu Belediye binasının altında asırlar boyu keşfedilmeyi bekleyen mozaikler ve lahitler gibi...

Restorasyon sırasında yapılan keşif

Zeytinburnu’nda ortaya çıkarılan mozaiklerin hikayesi, aslında bir restorasyonla başladı. Zeytinburnu Belediye Başkanı Ömer Arısoy, mozaiklerin ortaya çıkış hikayesini şöyle anlatıyor:

“2015 yılında Zeytinburnu Belediyesi daha modern bir binaya geçince burası büyük bir restorasyona alındı. Restorasyon sırasında elle kazı yapılırken yapının zemininde mozaik keşfedildi. Dolayısıyla buranın keşfine sebep olan şey, binanın restorasyonudur.”

2019’da mozaiğin devamı bulundu

Restorasyon sırasında keşfedilen mozaiğin teşhire açıldığını ifade eden Arısoy, şöyle devam ediyor:

“Fakat mozaiklerin bina dışında devam etme ihtimali çok güçlüydü. 2019 yılı yaz aylarında İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürlüğü denetiminde otopark olarak kullanılan alanda bir deneme kazısı yaptık. Gerçekten orada da buradaki gibi -bazı bölümleri su ve kanalizasyon için tahrip edilmiş olarak- mozaiğin devamını bulduk.”

Bunun üzerine çalışmalar tekrar başladı. Mozaikler restore edilmek üzere kaldırıldığında ise yeni kalıntılara rastlandı. Bu kez kazı ekibinin karşısına lahit de çıktı:

“Mozaik zeminin altında bir lahit keşfedildi. Mozaikten sonra gömüldüğü çok belli. Çünkü lahitin kilit taşı olarak mozaik kullanılmış. İçinde iki bireye ait ceset çıktı. Biri erkek biri kadın. Arkeoloji uzmanlarının verdiği bilgiye göre kadın 30 ila 40 yaş arasında, erkek ise 50 ila 60 yaş arasında. Ayrıca yine aynı alanda bir mezar odası da bulundu. Orada da erkek bireye ait ceset kalıntısına ulaşıldı.”

Mozaik müzesi için çalışmalar sürüyor

Kazı yapılan alanda başka bir bulguya rastlanmadığı için çalışmalar noktalandı. Sırayı, bulunan mozaiklerin sergilenme aşaması aldı. Alanın yerinde sergilemeyle “Mozaik Müzesi” olarak hizmet vermesi planlanıyor.

Mozaikleri hem dış etkenlerden koruyacak hem de rahatça gezilip görülebilmelerini sağlayacak çalışmalar sürüyor. Arısoy, “Restorasyon süreci bitti ancak o mozaiği koruyacak yapının hazırlıkları sürüyor. Temeli hazırlandıktan sonra -bilindiği üzere uzmanlar kontrolünde ve denetiminde yapılıyor bütün bunlar- mozaikler numaralandırılmış olarak yerlerine koyulacak” diyor.

Sur dışında ortaya çıkan ilk mozaik

Yapılan incelemeler doğrultusunda ortaya çıkarılan mozaiklerin Geç Roma-Erken Bizans dönemine ait olduğu ifade ediliyor. Bu mozaiklerin, İstanbul'da sur dışında ortaya çıkarılan ilk örnekler olduğunu vurgulayan Arısoy, şunları anlatıyor:

“İstanbul’un tarihine de yeni bir katkı, yeni bir tanık eklemiş olduk. Çok kıymetli bir şeyi uzun yıllar Zeytinburnu Belediye Başkanlığı olarak kullanılan bir binanın zemininde, otopark alanında bulmaktan hem ben hem de hemşehrilerim çok mutlular. İstanbul yeni bir tarihi mekan elde etmiş oldu. Ayrıca bu tarihi yapılara bu kültür fonksiyonunun çok yakıştığını düşünüyorum. İnşallah bu yapı da 'Kazlıçeşme Sanat' adıyla İstanbul’un kültür hayatında yeni bir odak olarak yolculuğunu sürdürür.”

Buluntuların yer aldığı bina Osmanlı dönemine ait

Mozaiklere ev sahipliği yapan binanın tarihi de hayli ilginç. Geçmişi 1828 yılına dek uzanan bina uzun yıllar boyunca başta askeri hastane olmak üzere yurt, askerlik şubesi ve tanzim satış yeri olarak hizmet verdi. 1984’te Zeytinburnu Belediye Başkanlığı olarak düzenlendi. 30 yıl boyunca belediye binası şeklinde kullanıldı. 2015’te restorasyondan geçirilen bina 2019’dan “Kazlıçeşme Sanat” adını alarak kültür merkezi olarak hizmet vermeye başladı.