"Onların işi uyuşturucunun parmak izi"

Jandarma Kriminal Daire Başkanlığına bağlı olan Narkotik Madde Analiz Laboratuvarı, diğer bölümlerden farklı olarak çeşitli yetki ve görevlerle donatılmış, Türkiye’nin tek laboratuvarı…

Laboratuvar, menşei tespit çalışmaları konusunda yetki ve görevlendirmeyi ilk olarak 1961 tarihinde aldı.

Bu görevlendirme, Birleşmiş Milletlerin (BM) “SINGLE CONVENTION” (Tek sözleşme) uyarınca tanımlandı. Beraberinde Türk kanunlarına girerek laboratuvara bu görev ve yetki verildi. 

Narkotik Madde Analiz Laboratuvarı kurulduğu günden itibaren görevlerini en ince ayrıntısına kadar titizlikle yerine getiriyor.

2313 Sayılı Uyuşturucu Maddelerin Murakabesine ilişkin kanunla, Narkotik Madde Analiz Laboratuvarına 2 farklı görev verildi. 

Söz konusu yönetmeliğin 7. maddesi, 500 gramdan fazla uyuşturucu madde yakalamalarını önemli uyuşturucu madde kaçakçılığı olarak tanımlıyor.

Şubenin başlıca görevleri ise, önemli uyuşturucu ve uyarıcı madde kaçakçılığı olaylarında kaynak belirleme ve bilimsel çalışmalar yapması.

İstisnai yetkiyle donatılmış tek laboratuvar

Jandarma Kriminal Daire Başkanlığı Narkotik Madde Analiz Şube Müdür Vekili Jandarma Yüzbaşı Çağdaş Ufuk Kacargil, laboratuvarın görev ve yetkilerini şöyle anlattı:

“Kriminal Daire Başkanlığına bağlı olan Narkotik Madde Analiz Şube Müdürlüğü, Türkiye’de uyuşturucu madde analizi yapan laboratuvarlar arasında istisnai bir yetki ve bir görevle donatılmış tek laboratuvardır. Bu görev bize kanun kapsamında, 500 gramdan fazla yakalanan uyuşturucu ve uyarıcı maddeler için bilimsel araştırmalar ve menşe tespit çalışmaları yapma yetkisi vermiştir. Kanun, 500 gramın üzerindeki yakalamaları önemli kaçakçılık olayları olarak tasnif etmekte ve bize menşei tespitte profilleme çalışmaları konusunda yetki vermektedir.”

Üründen üreticiye gitme işlemi

Laboratuvardaki profilleme işlemiyle uyuşturucuların en küçük bileşenlerine iniliyor, birbirleriyle bağlantıları tespit ediliyor.

“Yaptığımız profilleme çalışmaları uyuşturucuların minör dediğimiz çok küçük safsızlıklarından en küçük bileşenlerine kadar inmek ve uyuşturucuların birbirleri arasındaki bağlantıyı tespit etmektir.”

Burada yapılan profilleme işlemi bir nevi kimyasal parmak izi tespit etmek.

“Örneğin, bir uyuşturucu üreticisi elinde ürettiği uyuşturucuyu bir noktadan başka bir noktaya nakletmek istediğinde bunu çeşitli parçalara böler. Birçok dağıtıcıyla, birçok kuryeyle birlikte çalışır. Örneğin, Van’ın Gürpınar ilçesinde, Konya’nın Kulu ilçesinde ve İstanbul’daki Esenler Otogarı’nda 3 tane yakalama olayından bahsedelim. Bu 3 yakalama olayı Başsavcılıkları itibarıyla aslında birbirinden bağımsız gibi görünebilir. Fakat bunların numuneleri bize geldiği zaman biz bu uyuşturucuların kimyasal parmak izlerini çıkararak, bu uyuşturucuların aynı kazanda pişip pişmediğini yani aynı üreticiye ait olup olmadığını ortaya koyarız.
Dolayısıyla adli makamlar ve kolluk kuvvetlerini, tespit ettiğimiz bağlantılarla, ‘Bakın bunlar aynı kazanda üretilmiş, aynı uyuşturuculardır. Eğer bu kişiler arasında doğrudan bağlantı yoksa bunların bir üst örgütü, dağıtıcısı, yönlendiricisi vardır’ şeklinde uyarıyoruz. Aslında yaptığımız profilleme ve üründen üreticiye gitme işleminin özü budur.”

Maddelerin birbirleriyle bağlantıları tespit ediliyor

Narkotik Madde Analiz Laboratuvarı, titiz çalışmalar sonucu elde ettikleri bilgilerle kolluk kuvvetlere önemli yardımlarda bulunuyor.

Kacargil, detaylı analizlerle birbiriyle bağlantılı olayları bularak adli makamları bilgilendirdiklerini söyledi. 

“Sadece 2019 yılında 239 dava dosyasında toplam 588 tane uyuşturucu ve uyarıcı maddenin birbiriyle bağlantısını tespit ettik. Bu rakam şu anlama geliyor; normalde aralarında hiçbir bağlantı olmayan dava dosyalarının içerisindeki uyuşturucularda çok detaylı analizler yapıyoruz ve bu uyuşturucu ticareti vakalarının aslında birbirleri ile bağlantılı olduğunu ortaya koyarak adli makamları bu konuda bilgilendiriyoruz. Böylece yaptığımız çalışma neticesinde uyuşturucu şebekelerinde çeşitli kademelerde yer alan insanların da kuryelerle ya da taşıyıcılarla değil, direkt örgütlerle, örgüt yöneticileriyle ve üreticilerle bağlantılı olduğu konusunda adli makamlar ve kolluk birimlerinin müdahil olmaları ve bunlara yönelik operasyonlar düzenlemeleri, istihbarat çalışmaları yapmalarına katkıda bulunuyoruz.”

[Grafik: Hafize Yurt]

Uuyuşturucuların aynı kazandan çıkıp çıkmadığı araştırılıyor

Bazen farklı madde gibi görünen uyuşturucu maddeler aslında aynı kazanda pişiyor. İçerisinde kullanılan çeşitli katkı maddeleriyle miktarı çoğaltılıyor ve çeşitlendiriliyor. 

Narkotik Madde Analiz Laboratuvarı’nda yapılan analizler sonucu aynı üreticiden çıkıp çıkmadıkları tespit ediliyor. Raporlama işlemiyle kolluk kuvvetleri bu konuda bilgilendiriliyor.

“Uyuşturucu ve uyarıcı maddelerin üretiminden kullanımına kadar geçen süreçte uyuşturucu örgütlerinin çeşitli kademelerinde rol alan kişiler hem bu uyuşturucu maddelerin miktarını çoğaltmak hem de etkisini azaltmak adına uyuşturucu maddelerin içerisine çeşitli katkı maddeleri katıyor. İşte biz laboratuvarımızda bu katkı maddelerini eleyerek uyuşturucu maddenin kendisine inmekteyiz. Bu uyuşturucu maddedeki minör safsızlıklarını analiz ederek uyuşturucuların aynı kazandan çıkıp çıkmadığını tespit edebilmekteyiz. Böylece iki uyuşturucu maddenin aynı kişi tarafından üretilip üretilmediğini de ortaya koymaktayız. Kaçakçılar ellerindeki maddenin şekil ve kimyasal özelliklerini ne kadar değiştirmeye çalışırlarsa çalışsınlar biz elimizdeki analiz yöntemleri ve kabiliyeti sayesinde bu uyuşturucu maddelerin aynı madde olup olmadığını tespit edebilmekteyiz.”

Doğrudan üretici tespit ediliyor

Yaptıkları analizlerle ilgili bir anıyı da TRT Haber’le paylaşan Jandarma Yüzbaşı Kacargil, şunları anlattı:

“Geçtiğimiz günlerde Edirne gümrüğünde yakalanan bir uyuşturucu olayında tablet olarak üretilmiş olan haplar birbirinden fiziksel özellik anlamında ne kadar farklı olurlarsa olsunlar yaptığımız analizlerle bu iki hapın aslında aynı kazandan çıktığını yani aynı kişi tarafından üretilip dağıtıldığını, sadece son presleme aşamasında çeşitli katkılarla farklılaştırılmaya çalışıldığını tespit ettik. Ve bunu ortaya koyarak ilgili adli birimlere ilettik. Böylece birbirinden bağımsız olan iki dava dosyasının birleştirilerek kullanıcıların veya taşıyıcıların değil üreticilerin tespit edilmesi konusunda katkıda bulunduk.”

Laboratuvar bir nevi hakemlik görevi üstleniyor

Yüzbaşı Kacargil ayrıca Narkotik Madde Analiz Laboratuvarı’nın uyuşmazlıklar olduğunda görüş bildirme yetkisine sahip olduğundan da bahsetti.

“Kanunların Şube Müdürlüğümüze verdiği bir başka görev ise Türkiye’de uyuşturucu madde analizi yapan laboratuvarların raporları arasında bir uyuşmazlık olduğu takdirde görüş bildirme yetkisidir. Bu görev, Türkiye’de uyuşturucu madde analizi yapan laboratuvarların adli makamlara sunduğu raporlar arasında bir çelişki olması halinde adli makamlar tarafından bizden talep edilmektedir. Fakat bu noktada şunu söyleyebilirim ki, Türkiye Cumhuriyetinde adli anlamda uyuşturucu madde analizi yapan bütün devlet kurumlarının bütün laboratuvarları sistematik ve bilimsel çalışmalara çok önem ve ağırlık verdikleri için şubemizin 30 yıllık tarihinde görüş raporu sadece bir defa sorulmuş ve bir defa sunulmuştur. Laboratuvarımız bu bakımdan bir nevi hakemlik görevi üstlenmektedir.”