Fransa, İngiltere, Kuzey İrlanda ve Galler’de 15 çocuk Strep A bakterisi nedeniyle hayatını kaybetti. Sayı her geçen gün artıyor. Bu durum neredeyse son üç yılı COVID-19’la geçiren insanlarda endişe yaratıyor.
Strep A, COVID-19 gibi yeni ortaya çıkan bir enfeksiyon değil. Yetişkinlerden ziyade çocukları etkileyen Strep A ya da diğer adıyla Grup A Streptokok (GAS) boğazda veya deride bulunabilen yaygın bir bakteri türünün adı…
Strep A ile ilgili merak edilenleri Sağlık Bilimleri Üniversitesi Bakırköy Dr. Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Nevin Hatipoğlu TRT Haber'e anlattı.
1. Strep A bakterisi nedir?
Grup A Streptokoklar genellikle bademcik ve boğaz iltihabı ile basit cilt enfeksiyonları gibi kolayca tedavi edilen hafif hastalıklara neden oluyor. Nadiren bu bakteriler, invazif (istilacı, yayılmacı) Grup A Streptokok hastalığı (iGAS) adı verilen ciddi ve yaşamı tehdit eden ölümcül enfeksiyonlara dönüşebiliyor. Strep A bakterisi hem kendisinin doğrudan yüzeysel ve derin vücut bölümlerinde çoğalmasıyla, hem de bakteri tarafından üretilen ve toksin denen vücutta birtakım zehir etkisi yapan maddelerin tesiriyle hastalık bulguları geliştiriyor.
2. Strep A nasıl bulaşıyor?
Aslında birçok kişi Strep A bakterisini zararsız bir şekilde boğazında taşıyabiliyor ve hastalık geliştirmiyor. Ancak Strep A bakterisinin neden olduğu enfeksiyonlar oldukça bulaşıcı. Bulaşma havadaki damlacıklar, burun akıntısı ile el teması veya bakterilerle kirlenmiş nesne veya yüzeyler, iltihaplı akıntılı cilt yaralarıyla temas veya daha nadiren bakteri içeren gıda kaynakları yoluyla gerçekleşebiliyor. En sık ağız-boğaz salgılarının damlacık şeklinde saçılmasıyla veya ciltten yakın temas yoluyla kişiden kişiye geçebiliyor. Okullar, askeri kamplar, bakımevleri gibi kalabalık ortamlar kolayca bulaşmasına elverişli mekanlar. Strep A enfeksiyonları bu gibi ortamlarda salgınlara yol açabiliyor.
3. Korunma yolları neler?
Strep A ile temas eden çoğu insanda hastalık bulguları gelişmiyor. Bakterinin hastalık oluşturmasında birinci kural, mikrobun hasta kişiden hasta olmayan kişiye geçişi olduğuna göre öksürme sırasında ağzın kapatılması, ellerin iyi yıkanması ve maske takılması Strep A bulaşma riskini azaltmada önemli.
[Fotoğraf: Getty Images]
4. Strep A bakterisinin belirtileri ve sebep olduğu hastalıklar neler?
Strep A bakterisi bademcik ve boğaz iltihabı yaptığında ani başlayan ateş, halsizlik, boğaz ağrısı ve kızarıklığı, büyümüş ve irinli bademcik yangısı, boyun bezelerinde ağrı ve şişliğe neden oluyor. Ancak üç yaşından küçük çocuklarda Strep A boğaz iltihabı nadir olarak görülüyor. Yetişkinlerden ziyade çocuklarda, impetigo olarak tanımlanan ve yaygın görülen deri enfeksiyonları yapabilir. İmpetigo kaşıntılı kırmızımsı döküntü, daha sonra sıvı dolu kabarcık haline gelen ağız veya burun çevresinde görülen cildin üst kısımlarında görülen bir enfeksiyon. Kabarcıklar kolayca patlar ve bal renginde bir kabukla kaplanır. Hasta nispeten iyi durumdadır.
Bir Strep A enfeksiyonu olan kızıl hastalığı ise genellikle yüksek ateş, boğaz ağrısı, çilek gibi yoğun kırmızı dil görünümü ve pembe-kırmızımsı bir döküntü ile kendini gösteriyor. Genellikle 5-15 yaş arasındaki çocuklarda daha sık görülüyor. Strep A bakterisi sinüzit, zatürre, eklem iltihabı, irinli burun iltihabı (bebeklerde daha sık), kanda enfeksiyon ve geç dönemde böbrek iltihabı oluşturabilir. Yetersiz tedavi yapılırsa kalp romatizmasına ilerleyebilir. 65 yaşın üzerindekiler, şeker hastalığı, kalp hastalığı, kanser varlığı, yakın zamanda suçiçeği veya grip geçirmek, HIV pozitif olmak ile bağışıklık baskılayıcı tedavi alanlar bu tür enfeksiyonlar için risk altındadır.
5. Hangi durumlarda ölüme varan sonuçlara yol açabiliyor?
Strep A bakterisinin neden olduğu şiddetli ve derin yumuşak doku enfeksiyonları şoka, birden çok organ yetmezliğine ve ölüme varabiliyor. Bu, bakterinin en korkulan hastalık türü. Strep A’ya bağlı nekrotizan fasiit olarak tanımlanan enfeksiyonda, fasya denen kasların zarları ve cilt altı yağ dokusunun hızlı bir şekilde yıkımı gelişiyor. İltihaplı bölgede ciddi ağrı, şişlik, kızarıklık, ödem, cilt ve doku ölümü (nekroz) ile yüksek ateş tipik belirtileri. Hastalık ilerledikçe şok tablosu görülebiliyor. Bağışıklığı baskılanmış kişilerde nekrotizan fasiit gelişme riski daha yüksek. Ayrıca cerrahi müdahale, yanık, künt travma ve doğum sonrasında uygun steril koşullar yerine getirilemezse de risk söz konusu oluyor.
[Fotoğraf: Getty Images]
6. Tedavi süreci nasıl ilerliyor?
Birçok virüsün sebep olduğu boğaz iltihabı, Strep A bakterisiyle ortaya çıkan bademcik ve boğaz iltihabıyla benzer bulgulara sahip oluyor. Virüslerin yaptığı bademcik-boğaz enfeksiyonlarında antibiyotik tedavisi gerekli değil. Öte yandan, Strep A boğaz enfeksiyonu için antibiyotik kullanılıyor. Bunun için bakteri ve virüse bağlı boğaz enfeksiyonu ayırımı doktor muayenesi ve gerek görülürse boğazdan alınacak kültür testi ile netleştirildikten sonra uygun süre ve dozda ağızdan antibiyotik tedavisine karar verilebilir. Yine kızılda da ağız yoluyla antibiyotikler kullanılıyor. Şiddetli istilacı (invazif) Strep A enfeksiyonları hastanede damardan antibiyotikler verilerek tedavi ediliyor. Ağrı kesiciler, sıvı desteği, hatta derin yumuşak dokularda ölü dokular gelişmişse cerrahi müdahale uygulanabiliyor.
7. Türkiye'de Strep A görülüyor mu?
Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de Strep A enfeksiyonları sıklıkla çocuklarda görülüyor. Bu nedenle aileler, bu bakteriyle ortaya çıkan hastalık durumlarına aşina olmalı ve sağlık kuruluşuna erken başvuru konusunda hassas davranmalı.
3.8ºC
Ankara
