Akıllı cihazların çocuklar üzerindeki tehlikesi

Her yaş grubundan milyonlarca insan akıllı telefon ve tabletleri yoğun şekilde kullanmaya devam ederken, bu cihazlarla aşırı etkileşim içinde olmak çocuklarda duruş bozukluğu, kamburluk ve asosyallik gibi birçok sağlık sorununa yol açıyor.

Çocukların nöral ve sosyal gelişimini dezavantajlı bir şekilde etkilemesi nedeniyle özellikle 32. aya kadar televizyon izlememesi, akıllı tablet ve telefon kullanmaması gerektiğini bildiren doktorlar, bu süreç içerisinde söz konusu teknolojik aletlerle fazla ilgilenen çocukların dikkat eksikliği de yaşadığını anlattı.

Yrd. Doç. Dr. Levent Arslan, çocuklarda tablet kullanım sıklığı ve yoğunluğunun arttığını belirterek, "Son iki yaz tatilinde çocuklarda boyun, omuz ve sırt ağrıları şikayetiyle gelen ebeveynler arttı. Erken çocukluk dönemindeki hastaların genel sorunu boyun, omuz ve sırt ağrıları. Çünkü telefon tutuş şekilleri değişiyor. Yorgunluğa bağlı olarak boynumuzu öne eğiyoruz ve omuzlar düşüyor. Resmen kamburumuz çıkacak şekilde öne eğildiğimiz için çocuklarda duruş bozukluğu, boyun ve omuz ağrısı, sırt ağrısı ve kas spazmlarıyla çok sık başvurular geliyor." diye konuştu.

Telefon ve tabletlerin ideal tutuşunun cihazların göz hizasında olmasıyla sağlanabileceğine işaret eden Arslan, "Uzun süreli kullanımlarda duruşa bağlı kamburluk diye Türkçe'ye çevirebileceğimiz Postürel Kifoz gelişebilir. Haliyle çocukların kolları yoruldukça cihazlar aşağı doğru düşüyor. Tablet göz hizasında olmalı ki biz boynumuzu eğmek zorunda kalmayalım. Daha çok masa tercih edilmeli." bilgisini verdi.

Arslan, ebeveynlerin akıllı cihaz kullanımı konusunda çocukları için süre kısıtlamasına gitmeleri gerektiğinin altını çizdi.

"Dikkat eksikliği anlamında çok büyük belirtiler görebiliyoruz"

Uzman Klinik Psikoloğu Melis Çekiç Güllüoğlu da çocukların zamanla akıllı cihazlara bağımlı hale gelerek zihinsel gelişimleri konusunda kısıtlı kalabildiğini ve asosyalleşebildiğini söyledi.

Çocukların 32. aya kadar akıllı tablet ya da telefon kullanımını önermediğini kaydeden Güllüoğlu, "Çünkü çocuğun bu yaşlarda nöral ve sosyal gelişimi dezavantajlı bir şekilde etkilenir. Bir çocukta eğer akademik yaşamda dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu görülmese bile 0-32 ay içerisinde çok fazla televizyon veya tabletle uğraştıysa, dikkat eksikliği anlamında çok büyük belirtiler görebiliyoruz. Sebebi de şu, çocuk televizyona bakarken şunu görüyor. Rengarenk, çok güzel bir ekran var ve buna bakmak hiç de zor değil. Ancak çocuk ekranlara bakmaya alıştıktan sonra birinci sınıfta derslere başladığı anda ders kitapları veya ödevleri onun dikkatini çekmemeye başlıyor." değerlendirmesini yaptı.

Kendini erken yaşlarda ekrana kaptıran çocukların zaman içinde yalnız zevk için yaşamaya başlama riski bulunduğunu aktaran Güllüoğlu, "Çocuğun sürekli ekrana bakmasına engel olmayan anne-baba çocukta zamanla şu düşünceye yol açıyor; 'Zevk için yaşarım, bir şeyleri üretmem, üretsem bile bundan mutlaka zevk almalıyım, zevk almadığım hiçbir şeyi yapmam.' Zamanla böyle bir kolaycılığa dönüşebiliyor durum." diye konuştu.

Güllüoğlu, anne ve babaların evde sürekli televizyon izlemesi ya da akıllı cihazlarla vakit geçirmesinin çocuk için olumsuz örnek teşkil ettiğine dikkati çekerek, "Ailece yapılabilecek onlarca faaliyet var. Çocuğunuzla bir enstrümanı çalmayı deneyebilirsiniz, birlikte sesli bir şekilde hayal kurmak çocuğunuza çok iyi gelecektir. Hayal kurmak bedava olan bir aktivite. Çocuk için anne babasıyla saçmalamak bile önemli bir deneyimdir. Evde akıllı cihazlarınıza gömülerek çocuklarınızı sizinle vakit geçirmekten mahrum bırakmayın lütfen. Belki de 15-20 yıl sonra şunu göreceğiz; televizyon izleyen çocukları televizyon izlemeyen ve zihinsel aktivitesini geliştiren çocuklar yönetmeye başlayacak." yorumunu yaptı.

"Cihazın arka planının koyu olması daha az göz yorgunluğuna yol açar"

Göz Hastalıkları Uzmanı Turgut Yoleri ise uzun süre ekrana bakan çocukların gözlerde yanma, kuruluk, kızarıklık ve ışık parlaması görme gibi sorunlarla kendilerine geldiğini ifade etti.

Normal yaşamda çocukların dakikada ortalama 15-20 defa göz kırptığını, ekran karşısındaki çocukların ise dakikada 5 defa göz kırptığını anlatan Yoleri, çocukların göz kırpmaları konusunda yönlendirilmesi, gerekirse de ikaz edilmesini söyledi.

Yoleri, çocuğun baktığı ekranda ışık yansımalarının bulunmaması gerektiğini ifade ederek, "Ortam aydınlatması iyi olmalı ve ortam kuru veya nemli olmamalı. Klima direkt çocuğun gözüne gelmemeli. Bir de kullanılan cihazın arka planının koyu olması daha az göz yorgunluğuna yol açar. Şikayetler fazlaysa mutlaka göz muayenesine gidilmeli." bilgilerini verdi.

"Gerekiyorsa bırakın ağlasın"

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Erkan Aslan, çocuklarda en sık karşılaştığı rahatsızlıkların kas spazmları ve göz kızarıklıkları olduğunu belirterek, çocukların ekrana baktığı mekanın çocuğun boyuyla orantılı şekilde dizayn edilmesi gerektiğini söyledi.

Çocukların en fazla iki saat akıllı cihaz kullanabileceğini belirten Aslan, bu iki saatin de günün çeşitli dilimlerine yayılması gerektiğini kaydetti.

Amerikan Pediatri Derneği'nin çocukların 2 yaşından önce kesinlikle televizyon izlememesi gerektiğini açıkladığına dikkati çeken Aslan, "Kesinlikle ama kesinlikle beş yaşından küçük çocuklarınıza, tablet, telefon ya da televizyon karşısında yemek yedirmeyin." uyarısında bulundu.

Aslan, "Diğer yandan çocuk elinden tableti, telefonu aldığınızda veya televizyonu kapattığınızda ağlayabilir, gerekiyorsa bırakın ağlasın. Çünkü ileride o çocuk internet bağımlısı olduğunda bunun hesabını sizden soracaktır. 'Ben o yaşlarda bunun böyle sorunlara yol açacağını bilmiyordum, beni neden kurtarmadın?' diyecektir. Biraz daha büyük çocuklarda ise anlaşmalar yaparak süre kısıtlamasına gidilmeli." ifadelerini kullandı.

Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Ümit Yalçın da ailelerin hep beraber yapabileceği 5 dakikalık kısa egzersizleri tarif ederek, duruş bozukluklarının erken yaşlarda engellenebileceğini vurguladı.