Çocuk yetiştirirken yapılan hatalar ve çözüm yolları

Çocuk  büyütürken tutarsız davranışlar ve her istenilen şeyin yapılması ve alınması, çocuğa ‘sınır’ sorunu yaşatabiliyor, aşırı koruyuculuk ve başarı baskısı ise çocukta öfke nöbetlerine yol açabiliyor.

Ebeveynlerin iyi niyetle ya da yanlış yönlendirmelerle sergiledikleri bazı tutumların çocuk yetiştirirken zorluk yaşanarak çocuğun gelecekteki yaşantısında olumsuzluklara neden olabileceğini vurgulayan Çocuk Gelişimi Uzmanı Birgül Bayoğlu, çocuk yetiştirirken yapılan hataları ve çözüm yollarını şöyle anlattı:

MÜKEMMELİYETÇİLİK ÇOCUĞU OLUMSUZ ETKİLER

Kusursuz anne-baba olmaya çalışmak çocukla aile arasında büyük sorunlara yol açabilir. Çocukla birlikte yaşarken güvenlik, sevgi ve iletişim dışında hiçbir konuda mükemmel tutum sergilemek beklenmemeli. Kendi becerilerinden mükemmellik bekleyen ebeveyn, çocuğa da bu beklentisini yansıtır. Mükemmeliyetçi yaklaşım, anne ve babayı yıprattığı gibi çocuğun duygusal gelişimine de zarar verir.

TUTARSIZ TEPKİLER ‘SINIR’ SORUNU YARATIYOR

Anne - babanın olaylar karşısında birbirlerinden farklı ya da kendi içlerinde tutarsız tepkileri çocuğun sınır sorunu yaşamasına neden olabilir. Anne ve babaların çocukların istek ve düşüncelerinde sergilediği fikir tutumsuzluğu kafa karışıklığına yol açabilir.

AŞIRI KORUMACILIK BAŞARISIZLIK GETİRİYOR

Güvenlik adına çocuğa “aşırı koruyucu” yaklaşan ebeveynler, çocuklarının öncelikle kendine güven olmak üzere gelişim becerilerinin kazanılmasını geciktirebilirler. Çocuklar, bebeklikten itibaren pek çok yaşantıyı kendi başlarına deneyimlemediklerinde başarı duygusunu tadamıyorlar.

HER İSTEĞİ YERİNE GETİRİLMEMELİ

Çocuğun her isteğini her zaman yerine getiren ebeveynler sınırlarını öğrenemeyen çocuklar yetiştirir. Çocukların davranışlarını, kendileri ve çevrelerine göre düzenlemeyi öğrenmeleri gerekiyor. Sabırlı olmak, saygı duymak ve empati kurmak önce aile içinde öğrenilir.

3 YAŞINDAN ÖNCE TEKNOLOJİK ARAÇ GELİŞİMİ YAVAŞLATIYOR

Çocuğu oyalamanın en kolay ve rahat yolunun tablet ve cep telefonu olduğunu keşfeden ebeveynler, gerçekte dil gelişimi başta olmak üzere çocuklarının gelişimlerini olumsuz etkiler. Teknolojik araçlar 3 yaşından önce çocuklara yoğun olarak sunulduğunda öğrenme ve dikkat sorunlarına neden olabiliyor.

BAŞARI BEKLENTİSİ ÇOCUKLARI ÖFKELENDİRİYOR  

Çocuğun duygularını göz ardı ederek, yüksek beklentiyle başarıya odaklı baskıcı, otoriter tutumlar, çocuğun duygusal gelişimini olumsuz etkiler ve çatışmaları artırır. Beklenti ve hedefler, çocuğun gelişimi ve duygusal durumu ile birlikte ele alınmalı. Duyguların yok sayılması öfke duygusunun artmasına yol açar. 

MERAK DUYGUSUNA SERT TEPKİYLE YAKLAŞMAYIN

Çocuğun davranışları ve isteklerine karşı gösterilen ilk tepkinin “hayır” olması, çocukla ebeveyn arasındaki çatışmayı artırır. İlk 2 yaş içinde çocuklar, doğal gelişimleri nedeniyle deneme yanılmalara ihtiyaç duyarlar. Çocuğu korumak, anne ve babanın ana görevidir. Ancak güvenlik dışındaki istenmeyen davranışlar, sağlıklı iletişimle değiştirilmelidir.

OYUN KURUCUSUNUN ÇOCUK OLMASINA İZİN VERİN

Çocuğuyla oyun oynarken, kendi karar ve düşünceleriyle oyunu yönlendiren ebeveynler, çocukla iletişimde zorluk yaşayabiliyor. Oyun; çocuğun duygu ve düş dünyasıdır, üstelik çocuğu tanımanın en iyi yoludur. Oyunda çocuğu sürekli engellemek, onaylamamak, isteği ve ilgisi dışında seçenekler sunmak çocuğu öfkelendirir, hırçınlaştırır.

ANNEYLE İLETİŞİMİ FARKLI BABAYLA FARKLI OLUR

Çocuğun babasıyla olan iletişim ve ilişkisine müdahale eden anneler, hem çocukla babanın ilişkisini etkiler hem de kendi beklentileri nedeniyle mutsuz olurlar. Ebeveynlerin birbirlerinden çocuk adına beklentileri, aile içinde huzursuzluğa neden olabileceği gibi; çocuğun anne ya da babasıyla arasındaki ilişkinin gelişimini de geciktirir. Ebeveynler güvenlik dışındaki konulara farklı bakış açısıyla yaklaşabilirler.

SORULARA ANLAYARAK CEVAP VERİN VE GEÇİŞTİRMEYİN

Çocuktan gelen tepki, soru ve konuları kendi öngörüsüyle yanıtlayan ya da tepki veren ebeveynler, çocuğun gerçek duygu ve düşüncelerini fark edemiyorlar. Çocuğun sorularını ya da anlattıklarını soru sormadan bir sonuca bağlamak hatalı sonuçlara yol açar.

MUTLU ÇOCUKLAR İÇİN MUTLU EV ORTAMI

Sağlıklı çocuk yetiştirmenin en önemli koşulu, çocuğun gelişimi hakkında bilgi sahibi olmaktan geçiyor. Anne ve baba kendi çocuğunun gelişimini okuyarak, izleyerek, gerekirse uzmanlara danışarak öğrenmeli ve takip etmeli. Çocukların huzurlu, kendine güvenli, sosyal ilişkilerinde başarılı ve mutlu bireyler olması için huzurlu ve gelişimi destekleyen bir ev ortamı gerekiyor. Çocuğu teknolojiden ve televizyondan ilk üç yıl uzak tutmak, ona sosyal bir çevre sağlamak, onunla duygu odaklı iletişim kurmak ve çocuğa karşı duyarlı olmak; sağlıklı çocuk yetiştirmenin etkili yolları olarak görünüyor.

Anne ve babaların yapmaması gereken hatalar:

Çok iyi hatta mükemmel anne ve baba olmaya çalışmak.

Bebeklik döneminde onları korumak ya da disiplin kurmak adına, gün içindeki öğrenme deneyimlerini “hayır” ile sık sık engellemek.

Anne ya da baba olarak birbirinden farklı tutumlar sergilemek, benzer olaylarda farklı tepkiler vererek tutarsız davranmak.

Güvenlik adına “aşırı koruyucu” bir tavır sergilemek, çocuğun eli, ayağı, gözü ve düşüncesi olmak.

Çocuğun isteklerini zaman, yer, kişi ve uygunluk süzgecinden geçirmeden, anında yerine getirmek ya da önce ‘hayır’ deyip çocuğun tepkisinden bıkarak pes etmek.

Gerekçe ne olursa olsun çocukla ilgilenmek yerine ona tablet, TV, cep telefonu gibi kolay sonuç alınan teknoloji araçlarını sunmak.

Çocuğun başarılı olmasına yönelik yüksek beklentileri yerine getirmesi için onunla baskıcı- otoriter bir tutumla iletişim kurmak.

Oyun için çocuğa zaman ayırmak ama oyun içinde çocuğu isteği dışında yönlendirmek, engellemek ve eleştirmek.

Baba ve annenin ortak düşünmesini ve ilgilenmesini beklemek.

Çocuğun soru ve anlatımlarını, ayrıntıları öğrenmeden ebeveyn öngörüsüyle yanıtlamak ya da çocuğu yönlendirmek.