COVID-19 geçiren bazı kişiler, hastalık sonrasında anlık unutkanlıklar, işlerini planlamakta zorluk, konsantrasyon bozukluğu, öğrenmede güçlük, dalgınlık, yorgunluk ya da konuşurken kelime bulmada zorluk yaşadıklarını belirtiyor.
Yapılan çeşitli araştırmalar, bu ve benzeri sorunların "beyin sisi"nden kaynaklandığını ve özellikle Kovid'i ağır geçirenlerde buna rastlanıldığı söylerken COVID-19'un beyin üzerindeki etkisinin kalıcı olup olmadığına dair net bir bilgi ise henüz bulunmuyor.
Alzheimer ve parkinsonda kötüleşmeye neden oluyor
Prof. Dr. Lütfü Hanoğlu, COVID-19'un diğer virütik enfeksiyonlara çok benzemediğini ve farklı seyrettiğini, bu nedenle her geçen gün koronavirüsle ilgili yeni bilgiler edindiklerini söyleyerek, koronavirüsün sadece hafızayla alakalı olmadığını, dikkatin toparlanmasıyla ilgili bozukluklara da yol açabildiğini belirterek bu durumun herkeste görülmediğini, farklı gruplarda da değişik şekillerde tezahür ettiğini anlattı.
Unutkanlığın, COVID-19'un ortaya çıkma biçimlerine göre farklılık gösterebildiğine işaret eden Hanoğlu, "COVID-19 yaşlıları çok etkiliyor. Hatta Avrupa'da daha şiddetli oldu. Bakımevlerinde Alzheimer hastalığı, kognitif bozukluğu olan insanlar vardı. Bunlar COVID-19'a yakalanırlarsa Alzheimer ve parkinsonda kötüleşme görüyoruz genellikle. Seyirdeki kötüleşme, hastaların büyük çoğunluğunda, birkaç ay sonra toparlanma süreciyle gidebiliyor ama bazılarında kalıcı seyredebiliyor" bilgisini verdi.
Hastalığa en duyarlı olduğu söylenen, hastanede yatması ya da ağır tedavilerden geçmesi gereken grupta da uzun süre yorgunluk, zihinsel yeteneklerde yavaşlama ve "beyin sisi"nin görülebildiğini belirten Hanoğlu, zamanla bir iyileşme gerçekleşebildiğini ancak buna dair bilgilerin sınırlı olduğunu aktardı.
Gençlerdeki hasara yönelik çalışma yürütülecek
Prof. Dr. Lütfü Hanoğlu, en ilginç kısmın ise gençlerle alakalı olduğuna dikkati çekerek "Genç insanlarda hastane yatışı çok olmuyor, Kovid'i hafif geçiriyorlar, ayakta grip gibi atlatıyorlar ama zihinsel yeteneklerinde etkilenme olabiliyor. Bunun üzerine lisansüstü programlarımızdan birinde tez çalışması da yaptık. Bu durum hiç azımsanmayacak ölçüde. Kovid gerçekten zihinsel işlevleri etkileyen bir durum" dedi.
Tez çalışmalarında 30 yaş altındaki 50 genci hastalıktan sonraki 1-3 aylık süreçte gözlemlediklerini anlatan Hanoğlu, "Hem bellekte hem yürütücü ve dikkatle ilgili işlevlerde bozulma ortaya çıktığını gördük ki bu oran hiç düşük değil. Hiç etkilenmeyen de olabiliyor ama bundan etkilenen bir grup geç de ortaya çıkıyor. Şimdi onların takiplerini yapmayı planlıyoruz" bilgisini verdi.
Hanoğlu, hastalığın ortaya çıktığı Çin'in Vuhan kentinde, Kovid sonrası kognitif bozukluk yaşayan bir grup yaşlı insanın bir yıl boyunca takip edildiği çalışmanın sonuçlarının yakın zamanda yayımlandığını belirtti. Prof. Dr. Hanoğlu, çalışmada, hastaların bir kısmında kognitif bozuklukların geçici seyrettiğinin bir kısmında ise demansa kadar gidebilen bir seyir izlediğinin belirtildiğini aktardı.
"COVID-19'un Alzheimer gibi patolojileri tetikleyebileceği söyleniyor"
Prof. Dr. Lütfü Hanoğlu, normalde başka virütik enfeksiyonlarda ortaya çıkan ve beyinde enfeksiyonun söz konusu olduğu beyin sisinin COVID-19'da bu şekilde ilerlemediğini, klinik testlerde de enfeksiyon görülmediğini ifade etti. Hanoğlu, bazı çalışmalarda mitokondri hasarının ve damar problemlerinin gözlemlendiğini ancak gerçek anlamda kognitif bozukluğa yol açan durumun henüz bilinmediğini vurguladı.
Farklı araştırmalardan da bahseden Hanoğlu, "Hayvan çalışmaları var. Yakın zamanda yapılan bir araştırma, COVID-19'un Alzheimer benzeri patolojileri tetikleyebilecek bir mekanizmayı da harekete geçirebileceğini söylüyor ama bu da hipotetik, zaman içinde göreceğimiz bir şey" dedi.
Prof. Dr. Hanoğlu, kendisine unutkanlık nedeniyle COVID-19 vakalarının yoğun seyrettiği dönemde daha fazla hasta başvurduğunu, halen varyantların bu konudaki etkisinin bilinmediğini ancak zamanla anlaşılabileceğini kaydetti.
Unutkanlara fiziksel ve zihinsel aktivite öneriliyor
Unutkanlık ve zihinsel yeteneklerdeki azalmanın sebebi net bilinmediğinden ciddi bir tedavi yönteminin bulunmadığını söyleyen Hanoğlu, dünyada bu durumlarda fiziksel ve zihinsel egzersizlerin tavsiye edildiğini aktardı.
Hanoğlu, inflamasyon denilen süreçler de tetiklendiği için destekleyici birtakım bitkisel tedavilerin de tercih edilebildiğini belirtti. Son zamanlardaki bazı yayınlarda, Kovid'den sonra ortaya çıkan yorgunluk, beyin sisi ya da bilinçteki hafif problemlerin nöromodülasyon yöntemiyle toparlanabildiğinin söylendiğine işaret eden Hanoğlu, beslenme ve uykuya dikkat etmenin de bu sorunları ortadan kaldırmada etkili olabileceğini ifade etti.
Medipol Mega Üniversite Hastanesi Nöroloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Lütfü Hanoğlu, bu yaklaşımlar denenmesine karşın belirtiler devam ediyorsa ve belirgin haldeyse doktora başvurulmasında fayda olduğunu sözlerine ekledi.
4ºC
Ankara
