Tüm dünyayı kısa süre içerisinde etkisine alan COVID-19 salgınının bedelleri ağır oluyor. Salgın beraberinde getirdiği ölüm veya kalıcı hasarların yanı sıra obezite için alt yapı hazırlıyor.
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Okan Bülent Yıldız, COVID-19 salgınının hareket ve beslenme alışkanlıklarını üzerindeki etkilerinden bahsetti.
Obezitenin kronik, tekrarlayıcı ve ilerleyici bir hastalık olduğunu vurgulayan Yıldız, obezitesi olanların COVID-19'a daha sık yakalandığını, daha ağır enfeksiyon geçirdiğini, hastaneye yatış riski, yoğun bakım veya solunum cihazı ihtiyacının yaklaşık 2 kat arttığını, hastanede yatış süresinin de yüzde 80'lere varan oranda uzadığını anlattı.
Diğer yandan salgının, beslenme alışkanlıkları, uyku düzeninin bozulması, hareketsizlik ve stresin artması gibi etkenler nedeniyle obezite açısından risk oluşturduğunu vurguladı.
“Önümüzdeki 2 yıl içerisinde obezite oranları artacak”
Prof. Dr. Yıldız, "Yakın zamanda Avrupa'da adım sayarlar aracılığıyla toplanan 30 milyondan fazla kişinin verilerinde hareketin yüzde 48'lere varan oranda azaldığını gözlemledik. Beslenme alışkanlığının da bozulmasıyla birlikte son 2 yıl içinde tüm dünyada kilo alımı riski arttı" dedi.
Salgın sebebiyle obezitesi, kronik hastalığı bulunan kişilerin sağlık hizmetine erişiminde de aksamalar olduğunu anımsatan Yıldız:
"Dolayısıyla önümüzdeki 1-2 yıl içinde obezitenin çok daha yüksek rakamlara ulaşabileceğini öngörüyoruz. Bugün için dünyada fazla kilolu ve obezitesi olan 2 milyar insan var. 2 milyarın 800 milyonunu obezitesi olanlar oluşturuyor."
"Türkiye'de her üç kişiden biri obeziteyle mücadele ediyor"
Prof. Dr. Yıldız, Türkiye’nin de obezitenin çok yoğun olduğu ülkelerden biri olduğunu, erişkin nüfusta her 3 kişiden yalnızca birinin vücut ağırlığı normal aralıkta olduğunu, buna karşılık olarak da 3 kişiden birinin fazla kilolu, birinin de obeziteyle mücadele ettiğini belirtti.
Obezitenin kişilerde akciğer fonksiyonlarında, bağışıklık sisteminde bozulma, pıhtılaşma problemlerine neden olduğuna dikkati çeken Yıldız, obezitesi olan kişilerin bu nedenlerle COVID-19'u ağır geçirdiğini belirtti.
"COVID-19 atlatanların yüzde 44'ü tekrar hastaneye yattı"
Dünyadaki büyük araştırma sonuçlarının değerlendirildiği meta-analiz çalışmasını geçen yıl yaptıklarını anımsatan Yıldız, salgın nedeniyle hastaneye yatanların ortalama yüzde 33-35'inin obezitesi olduğunu ifade etti.
Koronavirüsün uzun dönemli etkilerinde de obezitenin ciddi risk faktörü olduğunu vurgulayan Yıldız, şunları kaydetti:
"Çok yakın zamanda ABD'nin Teksas eyaletinde Kovid-19 geçirmiş 2 bin 800'ün üzerinde kişinin 10 ay takip edildiği bir çalışma yapıldı. Kovid-19 nedeniyle hastaneye yatırılan ama yoğun bakım ihtiyacı bulunmayan bu bireylerin yüzde 44'ünde hastaneye yatış ihtiyacı tekrar gelişti. Yüzde 44 içerisinde de orta şiddetli obezitesi olanlar için yüzde 35, ağır obezitesi olanlar için de yüzde 40'ın üzerinde risk artışı olduğu saptandı.
Ayrıca hastaneye yatış ihtiyacı olmasa bile kalp, akciğer, böbrek gibi organlardaki yakınmalarla tekrar hastaneye başvurma oranı da obezitesi olanlarda yüzde 30 daha yüksek bulundu."
“Kadınlarda 80 santimetrenin üzerindeki bel çevresi obezite”
Yıldız ayrıca obezitenin çok yönlü tedbir alınması gereken bir sağlık sorunu olduğuna işaret etti.
"Obeziteyi vücudumuzun anormal çevreye normal cevabı olarak tanımlıyorum. Obezite hiçbir zaman bir irade sorunu değil. Kişinin tek başına az yemek yiyeyim, çok hareket edeyim diyerek çözebileceği bir sorun da değil."
Vücut kitle indeksi 18,5-25 arasında olanların normal, 25-30 arasındakilerin fazla kilolu ve 30'un üzerindekilerin de obezite kategorisine girdiğini anımsattı.
Bel çevrenizin ölçüsünün hangi evrede olduğunuzu anlamanızı sağladığını belirten Yıldız, "Evde elinize bir mezura alarak göbek deliğiniz çevresinden belinizi ölçtüğünüzde kadınlarda 80 santimetrenin, erkeklerde ise 90 santimetrenin üzeri obeziteyi tanımlıyor." bilgisini verdi.
"Obezite riski 3 yaşına kadar açığa çıkıyor"
Her insanın obezite açısından farklı riskler taşıdığını vurgulayan Yıldız, şöyle konuştu:
"Anne karnından itibaren genetik yapı, kişinin erişkin çağda obeziteye ne kadar maruz kalabileceğini belirliyor. 3 yaşına kadar obeziteyle ilgili risk açığa çıkıyor. Sezaryen doğum şekli obezite açısından olumsuz bir faktör. Yeterli anne sütü alamamak, erken çocukluk çağında fazla antibiyotik kullanımı gibi etkenler, erişkin çağda yağın vücutta özellikle iç organlar çevresinde depolanma riskini artırıyor. Dolayısıyla obezite için anne karnından başlayarak alınması gereken tedbirler var."
Obeziteyle mücadele için "BUSE" formülü
Yıldız, salgın döneminde obeziteyi önlemek ve bağışıklık sistemini kuvvetli tutmak için kişilere beslenme, uyku, stres yönetimi ve egzersiz kelimelerinin baş harflerinden oluşan "BUSE" formülünü önerdiğini belirtti.
Sağlıklı ve dengeli beslenmeye, 6-8 saat kesintisiz gece uykusuna dikkat edilmesi gerektiğini aktaran Yıldız, stres yönetimi olmadan vücut ağırlığının artışıyla mücadele etmenin de mümkün olmadığını söyledi. Yıldız, kişilere haftanın çoğu günü en az yarım saat tempolu yürüyüş yapmasını önerdi.
8.5ºC
Ankara
