Birçok sebepten zor geçen 2020 yılına yeni tip koronavirüs (COVID-19) salgını damgasını vurdu. COVID-19 vaka sayısı 72 milyonu, salgın kaynaklı can kaybı da 1 buçuk milyonu geçti. COVID-19 insandan insana geçen bulaşıcı bir hastalık ve geçen yılın sonlarında hayatımıza girdi.
Peki önceki can kayıplarının dünya genelindeki başlıca sebepleri neler?
2019 verilerini yaklaşık 20 yıl öncesiyle kıyaslayarak bir sonuca varabilmek mümkün. Ve o listede, bulaşıcı olmayan hastalıklar öne çıkıyor.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 2019’da dünya genelindeki ölüm nedenlerini ayrıntılı açıkladı.
Buna göre, ilk 10 ölüm nedeninin 7’si bulaşıcı olmayan hastalıklar ve geçen yıl kaydedilen 55,4 milyon vefatın yüzde 55'ini de bunlar oluşturdu.
Dünya genelinde en önemli can kaybı nedenleri kardiyovasküler (iskemik kalp hastalığı, inme), solunum (kronik obstrüktif akciğer hastalığı-KOAH, alt solunum yolu enfeksiyonları) ve neonatal durumlar (doğum asfiksi ve doğum travması, yenidoğan sepsisi) ile enfeksiyonların yanı sıra erken doğum komplikasyonları).
Koronavirüs öncesi, bulaşıcı hastalıklardan kaynaklanan ölümlerde küresel düşüş gözlendi. Ancak zatürre ve diğer alt solunum yolu enfeksiyonları en ölümcül bulaşıcı hastalık grubunu oluşturuyor ve dünyada dördüncü ölüm nedeni.
[Grafik: TRT Haber / Hafize Yurt]
2000 yılında iskemik kalp hastalığı önde gelen ölüm nedenlerinden biriydi ve bugün de en çok öldüren hastalık olmaya devam ediyor. Bu, geçen yılki 8,9 milyon ölüm veya dünya çapında toplam ölümlerin yüzde 16'sını oluşturuyor.
Listede ikinci sırada yer alan felç, tüm ölümlerin yüzde 11'inden veya 6,2 milyon insanın kaybından sorumlu.
Kronik obstrüktif akciğer hastalığı, 2019'da 3,2 milyon ölümle ilişkilendirilen en ölümcül durumlar listesinde üçüncü sırada yer aldı. 2000 ile 2019 arasında iskemik kalp hastalığı ve felçten ölenlerin sayısı gözle görülür şekilde artarken, kronik obstrüktif akciğer hastalığından ölenlerin sayısı biraz yükseldi.
Şeker hastalığına dikkat
Alzheimer hastalığı ve diğer demanslar kaynaklı can kayıpları da 19 yılda 1 milyon arttı.
Ayrıca diyabet 2000 yılından bu yana yüzde 70'lik ciddi bir artıştan sonra ilk 10 ölüm nedeni arasına girdi. Diyabet, 2000'den beri yüzde 80'lik yükselişle ilk 10 arasında erkek ölümlerindeki en büyük artıştan da sorumlu.
Böbrek hastalıkları da dünyanın 13. önde gelen ölüm nedeninden 10. sıraya yükseldi. Can kaybı sayısı 2000'de 813 binken 2019'da 1,3 milyona çıktı.
DSÖ verilerinin bu tedirgin edici içeriğine rağmen, bazı olumlu gelişmeler de oldu. HIV/AIDS 2000 yılında 8’inci önde gelen ölüm nedeniyken gelişmiş teşhis hızları ve tedavilerle birlikte 2019'da 19. sıraya geriledi. Yüzde 51’lik azalma var. Benzer şekilde tüberküloz, ölümlerdeki yüzde 30'luk düşüşün ortasında 2000 ile 2019 arasında 7’nci sıradan 13'üncü sıraya düştü.
2.9ºC
Ankara
