Birleşmiş Milletler Çevre Programı (BMÇP) Dünya Çevre Günü'nde, plastik üretimi ve kullanımına ilişkin rapor yayımlandı. Raporda, dünya ekosistemini bekleyen risklere karşı ortak hareket etme çağrısı yapıldı.
Aynı zamanda raporda, üretilen plastiklerin kullanım sonrasında yeryüzünde "geri dönüşümsüz" bir sürece girdiği vurgulandı. Raporda yer alan diğer bilgiler ise şöyle:
"Plastik atıklar ancak 1000 yıla yakın bir sürede yok oluyor ve bu süreçte kara ve deniz ekosistemi için ciddi tehdit oluşturuyor. Plastik çağında yaşıyoruz. Tüm dünyanın ortak mücadelesi ve tüm insanların bu konuda bilinçlendirilmesi gerekiyor."
Çevre kirliliğinde önemli bir etken
Plastik ambalajların çevre kirliliğinde önemli bir etken olduğu belirtilen rapora göre, dünya plastik kullanımının yüzde 50'si plastik ambalajdan oluşuyor. Bunların da çoğunluğu tek kullanımlık üretiliyor ve üretildiği yıl 'çöp' olarak dünya ekosistemine dahil oluyor.
Çin plastik poşet üretiminde birinci sıradayken, kişi başına üretimde ABD, Japonya ve Avrupa Birliği ülkeleri ilk üç sırada yer alıyor.
Rapora göre, dünya genelinde üretilen tüm plastiklerin yüzde 79'u çöplüklerde ve çevrede çözünmeden beklerken, sadece yüzde 9'u geri dönüşüme kazandırıldı. Üretilen plastiklerin yüzde 12'si yakılarak yok edildi.
Geri dönüşümde ise, modern tekniklerin kullanılmaması yüzünden sadece yüzde 2 başarı elde ediliyor. Bu süreçte de çevreye ciddi zararlar veriliyor.
2050'de 12 milyar ton pet şişe olacak
Raporda, ülkelerin pet şişe üretimi ve geri dönüşümü konusunda bir an önce adım atması gerektiği vurgulanarak "Eğer hızlı bir şekilde ortak mücadele etmezsek 2050 itibarıyla çöplerde ve ekosistem alanlarında yaklaşık 12 milyar ton pet şişe olacak" bilgisine yer verildi.
Ayrıca raporda, plastik poşet kullanımının hayvanlar üzerindeki olumsuz etkilerine de dikkat çekildi ve şu bigiler paylaşıldı:
"Dünyada her yıl 1 ila 5 trilyon plastik poşet tüketiliyor. Bu poşetler birleştirilse Fransa'nın çevresini iki defa sarabilir. Ucuz ve kolay kullanımı nedeniyle tercih edilen plastik poşetler yüzlerce yıl yok olmadığı için karada ve denizde yaşayan hayvanlar için ciddi riskler oluşturuyor. 2050 itibarıyla deniz kuşlarının yüzde 99'u kullanılmış plastik yutmuş olacak."
Plastik yılda 13 milyar dolar kayba neden oluyor
Plastik atıklar ekosistemdeki canlılara olduğu kadar birçok sektöre de ciddi zarar veriyor. Rapora göre, atıkların, dünyada en çok plastik üreten Asya-Pasifik bölgesinde deniz ekosistemine 1,3 milyar dolar kayba neden olduğu, dünya çapında ise turizm, balıkçılık, temizlik giderleri, geri dönüşüm maliyeti gibi alanlarda yıllık 13 milyar dolarlık zarar verdiği kaydedildi.
Raporda paylaşılan tahmine göre, plastik kullanımının dünya ekonomisine verdiği zararın plastikte geri dönüşüm oranının düşük olması nedeniyle artacağı ve geçimini balıkçılık, turizm gibi sektörlerden karşılayan sahil kentlerinin bu durumdan daha fazla etkileneceği yer alıyor.
Sadece Avrupa'da sahilleri ve kıyıları temizlemek için 740 milyon dolar harcandı.
Plastik kullanımını azaltmak için geliştirilen stratejiler
Rapora göre, plastik poşet kullanımını azaltmak için son 10 yılda birçok ülke önemli adımlar attı. Afrika genelinde ise, 25 ülke yani kıtanın yüzde 58'i, plastik poşet kullanımına genel yasak getirdi.
Ruanda, 2008'de "temiz çevre temiz şehir" projesi kapsamında sadece plastik kullanımını değil, üretim ve satışını da tamamen yasakladı. Ülkede yasağın ardından kağıt ve pamuk gibi geri dönüşümü kolay olan malzemelerden yapılan poşetlerin kullanımında büyük artış oldu.
AB üyeleri de farklı stratejilerle plastik kullanımına karşı mücadele ediyor. İrlanda, ülkedeki ekosisteme ve çevreye çok zarar verdiği gerekçesiyle plastiklere normalden 6 kat fazla vergi getirdi. Yasanın yürürlüğü girmesinin ardından kişi başı plastik kullanımı yüzde 90 azaldı. Avusturya'da ise süpermarket zincirleri 2017'de müşterilerine ücretsiz plastik poşet vermeyeceklerini açıkladı.
Dünyanın en büyük plastik üreticisi konumundaki Çin ise 1999'da tek kullanımlık plastik poşetlerin üretim ve kullanımını yasaklamıştı fakat yasa fiili olarak uygulanmadığı için 2013'te yürürlükten kaldırıldı.
Kaynak: AA
6.4ºC
Ankara
