Gençlerde beslenme alışkanlığı bozuldu, obezite arttı

Genç nüfusta obezite hastalığı arttı. Gençler meyve yemiyor, sebze ya da salata tüketmiyor."

Tespitler, Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) “İstatistiklerle Gençlik, 2020” raporundan.

Türkiye'nin yüzde 15,4'ü genç

Obezite arttı

TÜİK raporunda, 2016-2019 yılları arasında yapılan sağlık araştırmasına yer verildi. Buna göre, boy ve kilo değerleri kullanılarak hesaplanan vücut kitle indeksi incelendiğinde, 2016’da 15-24 yaş arası genç nüfusta obezite oranı yüzde 3,8 iken, 2019 yılında yüzde 4,6 oldu. Genç nüfusun obezite oranı cinsiyete göre incelendiğinde, genç erkeklerde 2016 yılında yüzde 3,5 olarak görülen bu sayı, 2019’da yüzde 4,8'e çıktı. Genç kadınlarda ise 2016’da yüzde 4,1'den 2019’da yüzde 4,5'e yükseldi.

[Grafik: TRT Haber / M. Furkan Terzi]

Kızlar daha dikkatli

2016’da genç nüfusta normal kilolu olanların oranı yüzde 66,4'ten 2019 yılında yüzde 64,3’e düştü. Normal kilolu genç nüfus oranı cinsiyete göre incelendiğinde, genç erkeklerde 2016’da yüzde 69,2 iken, 2019’da yüzde 64,3’e kadar geriledi. Genç kadınlar için bu sayı 2016’da yüzde 63,6’ydı, 2019’da ise yüzde 64,3 oldu.

Meyve yemiyorlar

Dijitalleşme, buna bağlı hareketsizlik, hazır ve ayaküstü hızlı tüketilen gıdalara düşkünlüğün kilo yani sağlık sorununu beraberinde getirdiği bir gerçek. Nüfusunun yüzde 15,4’ü genç olan Türkiye’de bu kesimin beslenme alışkanlığının bozulması önemli bir parantez açılmasını hak ediyor. Örneğin genç nüfusta, günde bir kere veya daha fazla meyve tüketme sıklığı azaldı.

Türkiye sağlık araştırması sonuçlarına göre, 2016’da 15-24 yaş arası gençlerde günde bir kere ya da daha fazla meyve tüketme sıklığı yüzde 48,2 iken bu oran 2019’da yüzde 40,3'e düştü. Gençlerde meyve tüketimi cinsiyete göre incelendiğinde, erkeklerde 2016’da yüzde 47,9 olan bu oran 2019 yılında yüzde 37,9’a geriledi. Genç kadınlarda ise 2016’da yüzde 48,5'ten 2019’da yüzde 42,7’ye düştü.

[Grafik: TRT Haber / M. Furkan Terzi]

Sağlık ve zayıflık için önerilen sebzelere burun kıvırıyorlar

Sağlıklı bir bünye için uzmanların “olmazsa olmaz”lar arasında gösterdiği sebze tüketimi de gençlere cazip gelmiyor.

Gençlerde günde bir kere ya da daha fazla sebze veya salata tüketme sıklığına bakılırsa yıllar içinde düşüş söz konusu.

Türkiye sağlık araştırması, 2016’da 15-24 yaş arası gençlerde günde bir kere yahut daha fazla sebze/ salata tüketme sıklığının yüzde 56,1’den 2019’da yüzde 49,1'e düştüğünü ortaya koydu. Yine cinsiyete göre incelendiğinde, genç erkeklerde 2016’da yüzde 53,9 olan bu oranın 2019’da yüzde 44,7’ye, genç kadınlarda da 2016’da yüzde 58,3’ten 2019’da yüzde 53,7’ye indiği görüldü.

[Grafik: TRT Haber / M. Furkan Terzi]

Obezite birdenbire ortaya çıkmıyor

Gençlerde görülen obezite artışının pek çok sebebi var ve hastalık birdenbire ortaya çıkan bir durum değil. TRT Haber'e konuşan Sağlık Bilimleri Üniversitesi (SBÜ) Beslenme ve Diyetetik Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Elvan Yılmaz Akyüz, "Son birkaç yıldır yapılan çalışmalar gösteriyor ki, çocukluk çağı obezitesi arttı. Bu da adölesan dönem dediğimiz genç erişkinlik döneminde obezitenin durdurulamaz şekilde artmasına sebep oluyor" diyor.

Çocuk yaşta başlıyor

Dünyada obezitenin artık bir salgın ve halk sağlığı krizi olarak görüldüğünü ifade eden Doç. Dr. Elvan Yılmaz Akyüz, Türkiye’de de benzer bir tablonun olduğunu belirterek, bu konuda yapılan araştırmalara değiniyor:

"Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması’nda 6-18 yaş arası çocuklarda yüzde 8 civarında bir obezite olduğu görüldü. Aynı araştırmaya göre çocukların yüzde 14’ü de fazla kilolu. Türkiye’de çocukluk çağında -özellikle 6 yaşta- başlayan ve sonrasında süren bir obezite artışı var."

[Sağlık Bilimleri Üniversitesi (SBÜ) Beslenme ve Diyetetik Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Elvan Yılmaz Akyüz]

Fast food alışkanlığı obeziteyi artırıyor

Doç. Dr. Akyüz, çocuklarda ve gençlerde obezite artışının önüne geçmek için okul kantinlerinde düzenleme yapıldığını da hatırlatıyor ve gerekçeyi "Milli Eğitim Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı özellikle okul çağındaki çocuklardaki obezitenin artışından dolayı kantinlerde paketli ürünler yerine sağlıklı besinlerin yer alması için çalışmalar yaptı" şeklinde açıklıyor.

Ancak Akyüz'e göre sadece okulda alınan önlemler yeterli olmuyor. Evdeki beslenme düzenine de dikkat edilmesi şart.

"Türkiye’de dışarıdan eve yemek söyleme -fast food yiyecekler- alışkanlığı çok arttı. Buna bağlı olarak yüksek yağlı, karbonhidratlı ya da rafine şekerli yiyecek ve içecek de çok tüketiliyor."

Yemek yerken çocukların ve gençlerin ekran maruziyetine kalması da işin bir başka boyutu… Doç. Dr. Akyüz bunu, "'Çocuklara telefon ya da tablet vermeyin, çocuk ne yediğini bilsin' deriz. Gençlerde ve erişkinlerde de aynı şey geçerli. Başka bir şeye odaklanınca neyi ne kadar yediklerinin farkına varmıyorlar. Bu da otomatik olarak daha fazla yemeye ve fazla kalori alımına sebep oluyor" diye açıklıyor.

[Fotoğraf: AA]

Meyve-sebze tüketimi önemli

Peki obeziteye "dur" demek için nasıl bir yol izlemek gerekiyor? Doç. Dr. Akyüz'ün önerileri şöyle:

"Sağlıklı beslenme tabağı oluşturmalıyız. Günlük olarak ihtiyacımız kadar sebze, meyve, protein, karbonhidrat, süt ürünleri, kuru baklagil tüketmeliyiz."

TÜİK araştırmasında vurgulandığı gibi meyve ve sebzenin olması gerekenden az tüketildiğini de anlatan Akyüz, "Gençler şeker ihtiyacını meyveler yerine abur cubur dediğimiz şeker ve çikolatalardan karşıladıkları için meyve tüketmeyi sevmiyorlar. Bu çocukluk çağında kazandırılması gereken bir alışkanlık. Eğer o dönemde bu alışkanlık yerleşmezse ileride çok seçici olabiliyorlar. Sadece bir iki çeşit meyveyle yetiniyorlar" diyor.

[Fotoğraf: AA]

Doç. Dr. Akyüz sözlerini şöyle sürdürüyor:

"Günde 4-5 porsiyon meyve ve sebze tüketilmesi gerekiyor. Sebzelerin illa pişmiş olmasına gerek yok. Gençler arasında salata tüketimi son dönemde revaçta. Sosyal medyada değişik salata tarifleri veriliyor. Sebze alımını bu şekilde tolere edebilirler. En azından günde 2 porsiyon meyve tüketmelerini öneriyoruz. Böylece paketli ürünlerle şeker tüketimini minimalize edebilirler."