Gebze Teknik Üniversitesi (GTÜ) bünyesinde faaliyet gösteren Binay Enzim Tanıma Merkezi Laboratuvarlarında (BERC), kimya, ilaç, deri, kağıt, gıda, tekstil gibi sektörlerde yaygın olarak kullanılan ve yurt dışından temin edilen enzimlerin yerli olarak elde edilmesi için bilimsel araştırmalar yapılıyor.
Daha önce ithal edilen pek çok enzimi endüstrinin hizmetine sunan laboratuvar çalışanları, Akut Lenfoblastik Lösemi (ALL) hastalığının tedavisinde kullanılan ve yurt dışından ithal edilen ilacın etken maddesi asparaginaz enziminin Türkiye'de üretilmesi için harekete geçti.
Bilim ve Teknolojide Avrupa İşbirliği (COST) Programı kapsamında TÜBİTAK tarafından destek almaya hak kazanan uluslararası projeyle söz konusu ilacın 3 yıl içerisinde üretilerek piyasaya sürülmesi hedefleniyor.
"Ürettiğimiz birçok enzimi endüstrinin hizmetine sunduk"
GTÜ Biyomühendislik Bölüm Başkanı Doç. Dr. Barış Binay, üniversite çatısı altında faaliyet gösteren enzim tanıma laboratuvarında enzimlerin klonlanmasından modellenmesine ve üretime kadar birçok çalışmayı bütüncül olarak gerçekleştirdiklerini söyledi.
Laboratuvarda daha önce ürettikleri birçok enzimi endüstrinin hizmetine sunduklarını belirten Binay, son olarak ALL hastalığının tedavisinde kullanılan asparaginaz enziminin üretilmesi için hazırladıkları projenin COST programı kapsamında TÜBİTAK tarafından destek almaya hak kazandığını anlattı.
Barış Binay, çok farklı dönemlerden geçen ilaç sektöründe özellikle 1970'lerde geliştirilen rekombinant DNA teknolojisiyle biyoteknolojik ilaca kayma olduğuna dikkat çekerek, biyoteknolojik ilaçların çevreyle barışık süreçlerde yüksek saflıkta elde edildiğini ifade etti.
"Bu ilaçların ülkemize maliyeti oldukça yüksek"
Özellikle kanser gibi bazı özel hastalık gruplarında tasarlanan ilaçların DNA'nın çoğalmasını durdurarak hücrenin büyümesini engellediğini anlatan Binay, "Burada enzimler tam da böyle bir ilacı karşılar hale geliyor. Enzimler, ilaç etken maddesini düşük maliyetle ve çevreyle barışık proseslerde üretmek istediğiniz zaman çözüm sunabilmektedir" dedi.
Doç. Dr. Binay, bazı enzimlerin direkt hücrede ilaç etken maddesi olarak kullanıldığını vurgulayarak, şöyle konuştu:
"Ülkemizde enzim bazlı olarak tabir edilen önemli ilaçlardan 8'inin yurt dışından tedarik edilmek suretiyle tıbbın hizmetine sunulduğunu görüyoruz. Birçok enzim bazlı ilaç ithal edilmekte ama bunlardan 8'i ön plana çıkmakta. Bunların öne çıkması, nadir görülen hastalıklarda kullanılıyor olmasından kaynaklanıyor. Bundan dolayı da bu ilaçların ülkemize maliyeti oldukça yüksek. Bunlardan biri de asparaginaz etken maddeli olan, genellikle Japonya, Kanada ve 2 Avrupa ülkesinden tedarik edilen ilaç."
"Prototipi 3 yılın sonunda firmaya teslim etmeyi planlıyoruz"
Binay, Yunanistan ve Finlandiya ortaklı çalışmalar sonucunda enzim elde edildikten sonra ilaç formuna taşınması ve ticarileşmesi noktasında Türkiye'deki bir ilaç firmasıyla iş birliklerinin olacağını aktararak, "Son aşamada biyoproseste optimize ettiğimiz enzimi bu ilaç firmasına teslim etmeyi ve piyasaya sürülmesini hedefliyoruz" dedi.
Projenin süresinin 3 yıl olduğu bilgisini veren Barış Binay, şunları söyledi:
"Bu sürede çok sayıda asparaginaz enzimini doğadaki organizmalardan alıp klonlayacağız. Elimizde çok fazla asparaginaz enzimi olacak. Bunlar içerisinde seçeceğimiz uygun asparaginaz adayını enzim mühendisliği teknikleriyle bilgisayar ortamında modelleyip daha sonra piyasadakilerden çok daha fonksiyonel ve kararlı olan bir enzim elde edeceğiz. 3 yıllık sürenin sonunda üreteceğimiz prototipi iş birliği yaptığımız ilaç firmasına teslim edeceğiz."
11.1ºC
Ankara
