Sigara karşıtı önlemler birçok ülkede uygulanmasına rağmen dünyada halen bir milyardan fazla kişi sigara kullanıyor, her yıl yaklaşık 7 milyon kişi sigara kaynaklı yaşamını yitiriyor.
Bu ölümlerden 6 milyonu doğrudan sigara kullanımından kaynaklanırken, 890 bin civarı ölüm ise içmeyenlerin sigara dumanına maruz kalmaları sonucu yaşanıyor.
Pasif içicilik, yetişkinlerde koroner kalp hastalığı ve akciğer kanseri dahil ciddi kardiyovasküler ve solunum yolu hastalıklarına, bebeklerde ani ölümlere, hamilelerde de düşük riskine neden oluyor.
Çocukların neredeyse yarısı, kamuya açık alanlarda tütün dumanıyla kirlenmiş havayı soluyor.
Dünyada sigara içen bir milyardan fazla kişinin yaklaşık yüzde 80'i, düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşıyor.
Bazı ülkelerde yoksul ailelerin çocukları, aile bütçesine katkı sağlamak için çoğunlukla tütün tarlalarında çalışıyor. Bu çocuklar, genellikle ıslak tütün yapraklarının işlenmesi sırasında ortaya çıkan ve deri tarafından emilen nikotinin neden olduğu "yeşil tütün hastalığı"na karşı savunmasız hale geliyor.
Dünya nüfusunun sadece yüzde 18'i, kapsamlı ulusal sigara karşıtı yasalarla korunuyor.
Sigarada yer alan 90 madde kanseri tetikliyor
Sigaranın içinde yaklaşık 5 bin kimyasal madde bulunuyor. Bunlardan 90 maddenin bir kısmı kanseri tetiklerken, bir kısmının da tetiklediğinden şüpheleniliyor. Bu maddeler, mukoza ve akciğerler tarafından emiliyor.
Sigara içmek, sigaranın içindeki maddelerin doğrudan temasa geçtiği dokulardaki DNA'lara zarar veriyor. Kanseri tetikleyici maddelerin vücudun içinde dolaşması ve başka bölgelerde tümöre yol açmasının da mümkün olduğu ifade ediliyor.
Sigara içenlerin özellikle akciğer, gırtlak, yemek borusu ve ağız kanserine yakalanma konusunda yüksek risk altında yaşıyor. Ayrıca çok sayıda araştırmaya göre, sigara ile kan, pankreas, böbrek, mesane, bağırsak, mide ve rahim kanseri arasında ilişki bulunuyor.
Sigara kullananların, içmeyenlere göre 2 kat daha fazla miyokard enfarktüs geçirme veya koroner kalp hastalığından ölme riskine sahip oldukları biliniyor. Sigara içmenin yarattığı koroner kalp hastalığındaki büyük riskin, aynı hastalığa neden olan yüksek kan basıncı veya yüksek kolesterolün yarattığı riskle eşit oranda olduğu ifade ediliyor.
En çok sigara içilen ülkeler
DSÖ'nün son olarak 2015 yılında güncellenen verilerine göre, en çok sigara içilen ülkelerin başında Endonezya, Rusya ve Çin geliyor.
Endonezya'da 15 yaş üstü kişilerde sigara kullanım oranı yüzde 70'leri bulurken Rusya'da bu rakam yüzde 59.
Verilere göre, Çin'de sigara kullanım oranı yüzde 47,6, Kazakistan'da yüzde 44, Kuzey Afrika ülkelerinden Mısır'da yüzde 50, Latin Amerika ülkesi Şili'de de yüzde 40.
Avrupa ülkelerinden Yunanistan'da sigara içme oranı yüzde 52,6 olurken bu oran Arnavutluk'ta yüzde 51,2'yi buluyor.
Sigarayla mücadelede paketleme ve kampanyalar önemli etkiye sahip
Tütün karşıtı reklamlar ve sigara paketleri üzerinde yer alan grafikler ile resimlerin, sigaraya başlama oranını azalttığı ve sigarayı bırakanların sayısını arttığı ifade ediliyor.
DSÖ'ye göre, dünya nüfusunun yüzde 19'una karşılık gelen 42 ülkede, sigara paketlerinin üzerinde resimli uyarı bulunuyor. Bu ülkelerin büyük bölümünü, düşük ve orta gelirliler oluşturuyor.
Basına yansıyan sigara karşıtı kampanyalar da gençlerin sigarayı bırakmasında ve sigara kullanımının azalmasında etkili oluyor. Dünya nüfusunun yarısından fazlasının yaşadığı 39 ülkede son iki yılda sigara karşıtı en az bir kitlesel basın kampanyası yürütülüyor.
Yine tüm tütün ürünlerinin reklam, promosyon ve sponsorluğuna yönelik yasakların, dünya genelinde sigara tüketimini ortalama yüzde 7 düşürebildiğine, bu oranın bazı ülkelerde yüzde 16'ya çıktığına işaret ediliyor.
Dünya nüfusunun yüzde 12'sine karşılık gelen 29 ülkede ise tütün ürünlerinin her türlü reklamı, promosyonu ve sponsorluğu tamamen yasaklanmış durumda. Her 3 ülkeden birinde, sigara reklamlarına karşı asgari kısıtlamalar bulunuyor ya da hiç yasak uygulanmıyor.
Özellikle gençler ve yoksullar arasında sigara kullanımını azaltmada verginin, en etkili yöntemlerden biri olduğu belirtiliyor. Sigara fiyatlarını yüzde 10 yükselten vergi arttırımının, yüksek gelirli ülkelerde sigara kullanımını yüzde 4, düşük ve orta gelirli ülkelerde yüzde 5 oranında azalttığı ifade ediliyor.
Dünya nüfusunun yüzde 10'una tekabül eden 33 ülkede, perakende fiyatının yüzde 75'inden fazlasına karşılık gelen vergiler uygulanıyor.
DSÖ verilerine göre, tütün vergi gelirleri, tütün kontrolüne harcananın ortalama 269 katı.
Yasa dışı tütün ürünlerinin ticareti yasaklanmalı uyarısı
DSÖ, yasa dışı tütün ürünleri ticaretinin, büyük sağlık sorunlarının yanı sıra ekonomik ve güvenlik kaygılarına yol açtığına dikkati çekiyor.
Dünyada tüketilen her 10 tütün ürünü ve sigaradan birinin yasa dışı olduğu belirtiliyor.
Yasa dışı tütün piyasasının, seyyar satıcılardan organize suç örgütlerine kadar çeşitli aktörler tarafından desteklendiği ifade ediliyor.
Kaynak: AA
16.2ºC
Ankara
