Yeşil bitki üzerinden Covid-19 aşı çalışması

Sağlık Bakanlığı Aşı Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Tarlan Mammedov, 2014'ten bu yana Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü Enzim ve Mikrobiyel Biyoteknoloji Bölümü'nde oluşturduğu Geçici Bitki Ekspresyon Sistemi ile tütün bitkisi familyasına ait "Nicotiana Benthamiana" üzerinde yeni nesil aşı çalışmaları yapıyor.

ABD'de 14 yıl ve Japonya'da 5 yıl aşı üretimi üzerine çalışan, bugüne kadar sıtma, şarbon ve kuduz aşılarının üretiminde ilklere imza atarak patentini alan ve çalışmaları dünyaca ünlü bilim dergilerinde yayımlanan Mammedov, bitkileri yetiştirdikleri ve aşı çalışmalarını yaptıkları laboratuvarın kapılarını açtı.

[Fotoğraf: AA]

Mammedov, aşı, antikor ve tarımsal olarak tedavi amacıyla kullanılan her türlü protein üretimi için bitki ekspresyon sistemini kullandıklarını, bitkiyi de kendilerinin yetiştirdiğini söyledi.

"Aşı genlerini yeşil bitki yaprakları hücrelerine aktarıyoruz"

Nicotiana Benthamiana'yı iklim odasında 22-24 derecede yüzde 50-60 nem oranında özel formülasyon içeren gübrelerle yetiştirdiklerini aktaran Mammedov, "Bitki, belli bir seviyeye ulaştıktan sonra istenen proteinleri üretmesi için bitki yaprağının içine solüsyon veriyoruz. Daha sonra proteinleri, enzimleri yapraklarından çıkartıp, saf hale getiriyoruz. Aşı genlerini yeşil bitki yaprakları hücrelerine aktarıyoruz, yeşil bitkiden gen transferi yaparak virüslere, bakterilere ve parazitlere karşı koruma gücüne sahip aşı antijenleri üretiyoruz" dedi.

Ürettikleri çalışmaları analiz ettikten sonra önce hayvanlar üzerinde denediklerine değinen Mammedov, bağışıklık yatkınlıklarına göre de klinik çalışmalara geçtiklerini söyledi.

[Fotoğraf: AA]

"Sıtma aşısı çalışmasıyla tıp literatüründe kayıtlara geçtik"

Mammedov, yeşil bitki üzerinden şarbon, kuduz ve sıtma aşılarında başarılı sonuçlar aldıklarını dile getirdi.

Akdeniz Üniversitesinde sıtmaya neden olan "Plasmodium falciparum" proteinini aktif hale getirmeyi başardıklarını vurgulayan Mammedov, "ABD Ulusal Sağlık Enstitüsü'nde yaptığımız testlerle de nihai sonuca ulaştık. Sıtma aşısıyla ilgili çalışmamızla tıp literatüründe önemli bir adım olarak kayıtlara geçtik" dedi.

TÜBİTAK projesi kapsamında insan ve veteriner kullanımı için yeşil bitki yapraklarında geliştirilen şarbon aşı antijenlerinde de başarılı sonuçlar aldıklarını belirten Mammedov, şarbon aşısı için klinik öncesi çalışmaları tamamlama aşamasında olduklarını kaydetti.

[Fotoğraf: AA]

"Yeni bitki arayışları içerisindeyiz"

Aynı sistemi tüm dünyayı etkisi altına alan yeni tip koronavirüs (Covid-19) virüsüne yönelik de kullanmak için çalışmalara başladıklarını dile getiren Mammedov, genlerin, bitkilerin yapraklarına işlenmesi aşamasında olduklarını ifade etti.

Aşı üretimine elverişli ve Nicotiana Benthamiana bitkisine alternatif yeni bitki üzerinde de çalıştıklarına dikkati çeken Mammedov, "Yeni bitki arayışları içerisindeyiz. İklim odasında buna ilişkin de çalışmalar yapıyoruz. İşlerimizi kolaylaştıracak, gen transferinde daha avantajlı olacak bir bitki üretmeyi planlıyoruz" diye konuştu.