Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün talimatıyla Kurtuluş Savaşı'nda "Anadolu'nun sesini dünyaya duyurmak" amacıyla TBMM açılmadan 17 gün önce 6 Nisan 1920'de kurulan Anadolu Ajansı (AA), 100 yıllık tecrübesiyle haberlerini servis ediyor.
Dünyanın en etkili ve saygın haber ajansları sıralamasında ön sıralarda yer alan AA, en hareketli bölgelerdeki sıcak gelişmeleri anında abonelerine aktarıyor.
13 dilde yayın
AA; Türkçe, İngilizce, Arapça, Rusça, Fransızca, İspanyolca, Soranice, Farsça, Endonezce, Boşnakça, Arnavutça, Makedonca ve Kurmanci olmak üzere 13 dilde haberlerini abonelerine servis ediyor.
Türkiye'deki ulusal gazetelerde yayımlanan fotoğrafların 3'te 2'sini, haberlerin ise yüzde 40'ını AA üretiyor.
Günde ortalama 2 bin haber
Dünyanın birçok noktasından aynı anda canlı yayın yapabilen AA, önemli toplantıları ve sıcak olayları abonelerine aktararak günde ortalama 18 canlı yayına imza atıyor.
100 ülkede 6 bin basın kuruluşuna hizmet veren AA, 124 farklı uyruktan 3 binden fazla çalışanıyla günlük 2 bin haber, 2 bin 350 fotoğraf, 9 infografik, 435 video yayınlıyor.
100 ülkede temsilciliği bulunuyor
Global muhabir ağı sayesinde abonelerine 7 gün 24 saat hizmet veren AA'nın, yurt dışında 41 merkezde ofisi, 100 ülkede temsilciliği bulunuyor.
New York'tan Tahran'a, Londra'dan Etiyopya'ya, Endonezya'dan Kolombiya'ya, geniş ofis ağıyla AA, dünyadaki gündemi Türkiye'ye, Türkiye'deki gündemi de dünyaya aktarıyor.
Dijital arşivinde milyonlarca fotoğraf var
Global dijital içerik dağıtım platformu "anadoluimages.com" projesini 100. yılı dolayısıyla yenileyen Anadolu Ajansı, içeriğine 1 milyon video ekledi. Toplamda 8 milyon görsel içeriğe sahip platformla AA'nın dijital arşivinde yer alan 7 milyon fotoğraf ve 1 milyon video içeriğe ulaşılabiliyor.
TRT Genel Müdürü İbrahim Eren AA'nın 100. yılını kutladı
Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu (TRT) Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü İbrahim Eren, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda şu sözlere yer verdi:
"Tam bir asır önce atılan tohum, bugün güçlü bir çınar oldu. Kurtuluş Savaşı'ndan bu yana ülkemizin sesini dünyaya duyuran Anadolu Ajansının 100'üncü kuruluş yıl dönümü kutlu olsun. Değerli yöneticileri başta olmak üzere AA'nın tüm çalışanlarına başarılı çalışmalar diliyorum."
Eren, paylaşımında, TRT'nin yeni dizisi "Ya İstiklal Ya Ölüm"ün bu akşam yayınlanacak bölümünde Anadolu Ajansının kuruluşunun anlatıldığı sahnenin videosuna da yer verdi.
İletişim Başkanı Altun'dan kutlama mesajı
İletişim Başkanı Fahrettin Altun, kurumun 100. kuruluş yıl dönümü dolayısıyla AA Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Şenol Kazancı'ya mesaj gönderdi.
Mesajında, bütün kurum çalışanlarını tebrik eden Altun, şunlara yer verdi:
"Milli Ajansımız, ülkemizin 100 yaşına ulaşan ender kurumlarından biri. Anadolu Ajansının, kuruluş misyonu itibarıyla da özel bir yeri var. Milli Mücadelemizi halkımıza ve dünyaya anlatmak, iç ve dış kamuoyunun sağlıklı ve doğru bilgi akışı ihtiyacını karşılamak amacıyla bir ajansın hayata geçirilmesi, hiç kuşkusuz büyük bir öngörüydü. Anadolu Ajansı, o dönem bu zorlu görevi büyük bir gayretle başarılı şekilde yerine getirdi. Daha sonra Cumhuriyetimizin kuruluş sürecinden ülkemizin bugünlere gelişine kadar, her aşamada tarihe tanıklık etti. Aynı zamanda uluslararasılaşma yolunda, daha kuruluş döneminden başlayarak attığı adımların, bugün Milli Ajansımızı bir 'dünya ajansı' haline getirdiğini görmek gurur verici."
Altun, birçok haberci, gazeteci, fotomuhabiri, kameraman yetiştiren AA'nın, Türk basını için bir okul olduğunu söyleyerek, "Anadolu Ajansı, bugün ilkeli ve güvenilir haberciliği, yeni medya ve teknoloji imkanlarıyla buluşturarak güçlü adımlarla yoluna devam ediyor. Hiç kuşkusuz, Milli Ajansımız sadece ülkemiz için değil tüm dünya için güvenilir bir haber kaynağı olmayı sürdürecektir" dedi.
"Ajansın kurucularını minnetle anıyorum"
Ajansın yetkin insan kaynağı, artan teknik kapasitesi, büyüyen ulusal ve global ağı ile bundan sonra da başarılı çalışmalara imza atacağına inandığını belirten Altun, şunları söyledi:
"İletişim Başkanlığı olarak 'milletimizin sesini dünyaya duyurma' misyonumuz doğrultusunda ilgili bütün kurumlarımızla olduğu gibi Anadolu Ajansı ile de koordinasyon içinde, gereken her türlü desteği sağlamayı sürdüreceğiz. Başta Gazi Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere, Ajansın kurucularını minnetle anıyorum. Bu köklü kurumumuza bugüne kadar emeği geçenlerden vefat etmiş olanlara ve vazife başındayken yaşamını yitirenlere Allah'tan rahmet, hayatta olanlara sağlıklı ve uzun bir ömür temenni ediyorum. Bugün ülkemizin ve dünyanın dört bir yanında çalışan kurum mensuplarımızın başarılı faaliyetlerinin de devamını diliyorum. Anadolu Ajansının tarihe tanıklığının, daha nice yıllar süreceğine inanıyorum."
AA'nın kuruluş süreci
Anadolu Ajansı kurulmadan önce, Birinci Dünya Savaşı'ndan yenik çıkmış, 30 Ekim 1918'de ağır koşullar içeren Mondros Mütarekesi'ni imzalamış Osmanlı İmparatorluğu merkezinde, Türkiye-Havas Reuter ajansı çalışmalarını sürdürmekteydi.
Mondros Mütarekesi'nin ardından İstanbul'u fiilen işgal eden müttefikler ile Damat Ferit Paşa Hükümeti arasında varılan uzlaşma gereğince yabancılara haber imtiyazı verilerek kurulan Türkiye-Havas Reuter ajansının yayınladığı haberler Türkiye'nin çıkarlarına değildi. Mustafa Kemal, bu ajansın haberlerinin tamamen "uydurmaya dayandığından" rahatsızlık duymaktaydı.
[Mustafa Kemal Atatürk, Albay İsmet İnönü ve arkadaşları ''4 veya 5 Nisan akşamı'' Ankara Ziraat Mektebi'nde bulunan karargahta AA'nın kurulmasından söz edilen toplantıda / Fotoğraf: AA]
"Ankara'ya gider gitmez bir ajans teşkilatı kurulması" düşüncesi
Mustafa Kemal o günlerde Milli Mücadele'nin sesini tüm yurda ve dünyaya duyuracak bir ajansın oluşturulmasını düşünmeye başlamıştı.
İstanbul'un 16 Mart 1920'de resmen işgali ve Meclisi Mebusanın kapanması üzerine Mustafa Kemal Paşa, Ankara'da toplanacak Meclis için seçim yapılmasını bir yazı ile 19 Mart'ta illere, komutanlıklara bildirdi. Artık İstanbul'da kalınamayacağını gören bazı aydınlar da bir süredir Milli Mücadele'ye katılmanın yollarını aramaktaydı. Bu gelişme, Anadolu Ajansının kuruluşunu da sağlayacaktı.
AA'nın kuruluşu, "Milli Mücadele'nin dönüm noktası" denilebilecek zor günlerden geçilen süreçte gerçekleşti.
İstanbul'un fiilen işgalinin ardından Milli Mücadele'ye katılmak için Anadolu'ya geçmek üzere yola çıkan aydınlardan Yunus Nadi (Abalıoğlu) ve Halide Edip (Adıvar), Akhisar İstasyonu'nda verilen mola sırasında, "Ankara'ya gider gitmez bir ajans teşkilatı kurulması" düşüncesini görüştü.
İsmini Halide Edip Adıvar seçti
Türkiye'nin önemli bir markası haline gelen "Anadolu Ajansı"nın isminin nasıl ortaya çıktığı bilgilerine ise Yunus Nadi'nin anılarında yer veriliyor.
Yunus Nadi, Halide Edip ile istasyondaki mola sırasında aralarında geçen konuşmayı şöyle anlatıyor:
"Mart 31, sene 920. Geyve'ye muvasalatımızın dördüncü günü ve üçüncü sabahıdır. Bugün Ankara'ya doğru yolumuza devam edeceğiz, çünkü beklediğimiz Halide Edip Hanım kafilesi dün akşam üstü Geyve'ye geldiler. Halide Edip Hanım ile ancak Akhisar istasyonundaki bir mola sırasında ayak üstü biraz görüşebildim."
Halide Edip'in, Anadolu'nun haklı davasını bütün dünyaya anlatabilmek amacıyla "bir ajans teşkilatı" kurma önerisinde bulunduğu diyalog, kayıtlarda şöyle yer alıyor:
- Birinci şart hanımefendi. Sonra tabii bunun teferruatı gelir; mesela ilk merhalede neşriyat, ki başlı başına teşkilata ihtiyaç gösterir. Sonra propagandanın envaı...
- Tabii sıra ile hepsi yapılır. Fakat benim fikrimce ilk iş ajans olmalıdır. Hatta isterseniz adını burada koyuverelim: Mesela Türk Ajansı, mesela Ankara Ajansı, mesela Anadolu Ajansı... daha da bulunabilir.
- Bana 'Anadolu Ajansı' en iyi bir isim gibi görünüyor.
- Bana da öyle. Değil mi, evvela kendini ve mümkünse bütün vatanı kurtaracak olan Anadoludur. O halde kararımızı vermiş olalım: Anadolu Ajansı...
- Evet Anadolu Ajansı hanımefendi...”
Böylece Anadolu Ajansı'nın haber yolculuğu Yunus Nadi ile Halide Edip'in, Geyve'nin Akhisar kazası istasyonunda yaptıkları bu konuşmayla başlamış oldu.
[AA Muhabiri Ceyhan Altınyeleklioğlu, 1978 Nisan ayında gittiği bir görevde / Fotoğraf: AA]
Tarihi genelge ile kuruluşu duyuruldu
Bu toplantının sabahı ise 6 Nisan 1920'de Anadolu Ajansının kuruluşu gecikmeden gerçekleşti. Mustafa Kemal, Anadolu Ajansının kuruluşunu duyurmak için hemen harekete geçti. Mustafa Kemal Paşa, "Heyeti Temsiliye adına" bu çalışmaları bizzat yapmakla, hem Anadolu Ajansının üstleneceği işleve verdiği önemi göstermekte hem de daha başından ona etkinlik kazandırmayı amaçlamaktaydı.
Mustafa Kemal, Milli Mücadele'nin ateşini tutuşturduğu bütün yurda, askeri ve sivil makamlara gönderdiği "tarihi genelge" ile Anadolu Ajansının kuruluşunu duyurmakla kalmadı girişilen mücadeleden iç ve dış kamuoyunun haberdar edilmesinin önemine de işaret etti.
Mustafa Kemal'in bütün kolordulara, vilayet ve müstakil livalara, Müdafaa-i Hukuk ve Müdafaa-i Milliye idare heyetlerine gönderdiği 9 Nisan tarihli Anadolu Ajansının kurulduğuna ilişkin genelge, günümüz Türkçesiyle şöyle:
"İslam'ın canevi olan Osmanlı Saltanatı merkezinin düşman işgaline geçmesi, bütün ülke ve ulusumuzun en büyük tehlikeyle karşılaşması sonucu olarak bütün Rumeli ve Anadolu'nun giriştiği ulusal ve kutsal savaşım sırasında, Müslümanların iç ve dış en doğru havadisle aydınlanmalarının zorunlu bir gereksinme olduğu önemle göz önüne alınmış, bunun sonucu, burada en yetkili kişilerden oluşan bir özel kurul yönetiminde, 'Anadolu Ajansı' adı altında bir kurum kurulmuştur.
Anadolu Ajansının en hızlı araçlarla vereceği havadis ve bilgi, aslında Temsilciler Kurulumuzun belgeli ve asıl kaynaklarının sonucu olacağı için bu ajans bildirimlerinin oraca ve özellikle Müdafaa-i Hukuk örgütümüzce dahi seçilecek caddelere ve toplanılacak yerlere asılması, dağıtımı, dahası bucak ve köylere dek ulaştırılması yolunda olabildiğince çok yayımlanabilmesi için ivedili düzenlemeler yapılması, sonucundan da bilgi verilmesi önemle rica olunur."
Anadolu Ajansı çalışmalarına başlıyor
Kuruluşu tüm yurda duyurulan Anadolu Ajansı, bir süre Ziraat Mektebi'nde ayrılan bir odada çalışmalarını yürüttü.
Halide Edip de anılarında Ankara'ya geldiğinin beşinci günü "Karargah"ta, "dar ve uzun odalardan biri"nin kendisine ayrıldığını ve eşyaların "dosya rafları, sandalye, iki masa ve eski bir yazı makinesi"nden ibaret olduğunu belirtti. Halide Edip, Anadolu Ajansının ilk bürosu sayılabilecek bu odada, daha önce sözünü ettiği İngilizce gazetelerin siyasete ilişkin kısımlarını tercüme ediyor, Mustafa Kemal Paşa'nın katibi Hayati Bey'in getirdiği telgraflar arasından Anadolu Ajansı veya Hakimiyeti Milliye gazetesi için gerekli parçaları kesiyor, bundan başka da Mustafa Kemal'in diğer haberleşmelerine ilişkin yazıları hazırlıyordu.
Ajans, Ziraat Mektebi'nden sonra, Ulus'ta Öğretmen Okulu binasının bodrum katında çalışmalarına devam etti. Çalışmalarını birkaç yer değiştirerek sürdürdükten sonra da Samanpazarı'ndaki iki katlı binaya taşındı.
AA'nın iç ve dış dünya haberleri, 12 Nisan 1920'den itibaren, Mustafa Kemal'in, Halide Edip'e Osmanlı Bankası'ndan temin edeceğini vadettiği daktilo ile yazılarak, "Anadolu Ajansı Tebligatı"’ başlığı altında kamuoyuna duyuruldu.
İlk haberler
Anadolu Ajansının görevine başladığını duyurduğu ve ilk haberlerin yer aldığı, "Anadolu Halkına Çağrı" niteliği taşıyan 12 Nisan 1920 tarihli yayının ilk paragrafında, "Devlet Merkezimizin düşman işgali altına geçmesi üzerine Anadolu ve Rumeli'nin Müdafaa-i Hukuk azim ve kararlılığı içinde yiğitçe harekete geçtiği şu sıralarda din ve vatan kardeşlerimizin en doğru haber ve bilgiler alabilmelerini sağlamak için kurulan Anadolu Ajansı bugünden itibaren göreve başlıyor. Bugün alınan haber ve bilgilerin oralarda da mümkün olduğu kadar fazla kimse tarafından okunup bilinmesi gereğini arz ve açıklamaya yer yoktur. Bu amaçla oralarda dahi özel örgütler meydana getirerek her gün vereceğimiz bilgilerin telgrafhane kapılarında siyah levhalar üzerine yazılması ve yeterli araç olan yerlerde basılması, yayınlanması ve dağıtılması, nahiyelere ve hatta köylere kadar gönderilmesi hususlarının yerine getirilmesini hepinizin vatan ve millet sevgisinden ve yardımlarından rica ederiz. Bu başlangıçtan sonra, bugünkü son bilgiler aşağıdadır..." ifadeleri yer aldı.
[AA'nın ilk muhabiri, Keşmirli Peştun: Abdurrahman Peşaveri / Fotoğraf: AA]
İlk döneminde günde en az iki bülten halinde yayımlanması kararlaştırılan Anadolu Ajansı haberlerinin ülkenin dört bir yanına ulaştırılmasına büyük önem verildi. 5 Mayıs 1920 tarihli TBMM Reisi Mustafa Kemal imzasını taşıyan başka bir genelgede, AA'nın bültenlerinin en ücra noktalara kadar ulaştırılması için tüm vasıtaların kullanılması, zamanında gelmeyen bültenler hakkında Posta ve Telgraf Merkezinden gereken incelemenin yapılması istendi.
Kuruluşu resmi bildirgelerle tüm yurda duyurulmaya çalışılan Anadolu Ajansının bu tarihten sonra Anadolu'daki ulusal bağımsızlık mücadelesinin gerekçeleri, gelişme yönü ve diğer unsurları hakkında halkın en doğru iç ve dış haberlerle aydınlatılması yönünde haber vermesi amaçlandı.
1.1ºC
Ankara
