Baharın habercisi olduğuna inanılan cemrelerin ilki geçtiğimiz günlerde havaya düştü. Özellikle yüksek yerlerde yoğun kar alan yerlerde havaların ısınmasıyla birlikte çığ riskinin artması ‘alınması gereken tedbirleri’ bir kez daha akıllara getirdi.
Çığ nasıl meydana geliyor?
Genellikle bitki örtüsü olmayan, engebeli, eğimli ve dağlık arazilerde yaşanan çığ, tabakalar halinde biriken kar birikintilerinin hareket etmesiyle yaşanıyor. Uzmanlar bu durumu depremde zemindeki tabakaların hareket etmesine benzetiyor.
Birbirinden ayrı tarihlerde yağan ve her seferinde üst üste biriken kar birikintileri iç ya da dış kuvvet etkisiyle hareket etmeye başlıyor. İlk hareketin ardından tetiklenen dev kütleler aşağı doğru bir anda kaymaya başlıyor ve çığ dediğimiz olay yaşanıyor.
.jpg)
[1992'de Şırnak'ta Jandarma Bölük Komutanlığına Çığ düşmesi sonucu 91 asker şehit oldu.]
Bahara geçerken çığ riski artıyor
Türkiye, son olarak Van Bahçesaray’da yaşanan iki çığ felaketinin ardından beyaz afetin nelere sebep olabileceğini, bu gibi durumlarda neler yapılması gerektiğini daha sık bir şekilde konuşmaya başladı.
Önümüzdeki günlerde havaların ısınacak olması, ısı değişimleri nedeniyle kar kütlelerinin hareket etmesi sonucunu da beraberinde getirecek. Çığ felaketinin genelde kıştan bahara geçilen dönemde olduğu gerçeği göz önünde bulundurulduğunda, önümüzdeki süreçte çığ felaketlerinin yaşanması ihtimalinin de arttığı ortaya çıkıyor.
[Van'daki çığın altında kalan arkadaşlarına bakan askerin fotoğrafı. Foto: AA]
Çığ felaketinde ne yapılması gerekiyor?
Peki çığ felaketinin öncesinde, çığ düşmesi esnasında ve sonrasında neler yapılmalı? AFAD, böylesi durumlarda atılması gereken adımlarla ilgili yaptığı çalışmada süreci üçe ayırıyor.
Çığ öncesinde yapılması gerekenler başlığı altında vatandaşların AFAD tarafından verilen Temel Afet Bilinci Eğitimleri’ne katılmaları tavsiyesi yer alırken, ilk yardım gibi tamamlayıcı eğitimlerin alınmasının önemine de vurgu yapılıyor.
“Yeni yerleşim yeri olarak, çığ riski taşıyan bölgeleri seçmeyin, mevcut yapılarınızı sigortalatın uyarısının yer aldığı metinde “Çığ tehlikesinin artmasını engellemek için, yamaçlardaki ağaçları, bitki örtüsünü ve ormanları koruyun. Kar yağan aylarda hava ve yol durumu raporlarını dikkatlice izleyin. Aile Afet ve Acil Durum Planınızı hazırlarken çığ riskini göz önünde bulundurun” bilgisi paylaşıldı.
Kar kütlelerinden gelen seslere dikkat
Çığ oluşabilecek alanlarda bulunan vatandaşların da tehlikeli durumlara karşı duyarlı olması gerekiyor. Bunların ilk sırasında yüksek riskli bölgeleri geçerken grubun emniyetli yerde beklemesi ve birer birer geçilmesi geliyor.
Bilindiği gibi yoğun kar yağışı ve şiddetli rüzgarın uzaması çığ riskini artıyor. En tehlikeli çığların 30° - 40° eğimli yamaçlarda oluşmasından dolayı bu tür yamaçlara daha fazla dikkat edilmesi gerektiği belirtilen AFAD bilgilendirme metninde “Eğer arazide iseniz ve çökme, kırılma ve oturma sesi benzeri sesler duyuyorsanız, çığ oluşumu anına çok yakınsınız demektir” uyarısı da yer alıyor.
[Van Bahçesaray'da yaşanan 2 çığ felaketinde 41 vatandaşımız hayatını kaybetmişti. Foto: AA]
Sırt çantası olanların yüzeyde kalma şansı daha fazla
Vatandaşların son dönemdeki haberlerin ardından en çok merak ettiği konulardan biri de “Çığ sırasında hayatta kalabilmek için neler yapmalıyım?” sorusu oldu. AFAD’ın verdiği bilgilere göre böyle bir durumda yapılması gerekenler şunlar:
- Soğukkanlılığınızı muhafaza etmeye özen gösterin.
- Çığın büyüklüğüne, hızına, patikanın genişliğine ve etrafta bulunan araçlara bakarak en kısa sürede riskli alanı terk edin ve daha güvenli yerlere ulaşmaya çalışın.
- Sırt çantası taşıyanların çığın topuğu civarında yüzeyde kalma şansı daha fazladır; bu nedenle sırt çantanızı çıkarmayın.
- Çığın daha yavaş, yüksekliğinin az olduğu kenar kısımlarına ulaşmaya çabalayın.
- Bağırarak veya başka ses kaynakları (korna, çan, ıslık vb.) kullanarak çevrenizdekileri uyarmaya çalışın.
- Kayak yaparken çığın önünde kalırsanız çığın rotası dışına doğru kaymaya devam edin.
- Eğer kayak yaparken çığa yakalanmak kesin ise kayak sopalarını ve kayakları çıkarıp atın, sabit ağaç gibi bir cisme tutunmaya çalışın.
Yüzme hareketi hayat kurtarır
“Çığ nedeniyle karın altında kalan birinin bu durumda ne yapması gerekir?” sorusuna da AFAD’ın bilgilendirme metninde yanıt verildi:
- Yerden destek alarak ve geniş yüzme hareketleri yaparak akan karın üstünde ve mümkünse kenarında kalın.
- Ağzınızı sıkıca kapatın; kafanız kar altında kaldığı anda mümkünse uzun süre nefesinizi tutmaya çalışın.
- Akışa kapılırsanız bacaklarınızı ve kollarınızı birbirine yapıştırarak oturma pozisyonu alın.
- Mümkünse çığ durmadan kısa süre önce bacaklarınızla yeri sertçe iterek kalkmaya çalışın. Mutlaka bir elinizi yüzün önünde (ağzınızı ve burnunuzu kapatacak şekilde), diğer elinizi de başınızın üzerinde (yüzeye doğru uzatarak) tutun ve kar altında kaldığınız zaman boyunca hayati önem taşıyacak olan nefes boşluğunu genişletin.
- Başınızı sağa sola çevirerek boşluğu büyütmeye çabalayın.
[İnfografik: Bedra Nur Aygün - TRT Haber.]
Çığ sonrası doğrudan sıcak ortama sokmayın
Peki çığ felaketi yaşayan ve karın altında kalan biri neler yapmalı, hangi adımlardan kaçınmalı? Karda ses iletimi az olmasına rağmen yüzeye yakın olduğunu hissedenlerin ‘bağırarak yardım istemesi’ tavsiyesinde bulunulurken, bu gibi durumlarda enerjinin dikkatli kullanımının hayati önem taşıdığı belirtiliyor.
AFAD’a göre bu gibi durumlarda mümkünse 112 Acil Çağrı Merkezi aranmalı. İlk yardım eğitimi olmayan kişiler sürece dahil olmamalı, çığdan kurtarılan kişileri hareket ettirilmemeli.
Bu gibi felaketlerde belki de en büyük yanlışlardan biri de kardan çıkarılan yaralıların ısınması için atılan yanlış adımlar. Çığdan etkilenen kişilerin öncelikle üzerinin örtülmesi ve doğrudan sıcak bir ortama kesinlikle sokulmaması hayati önem taşıyan bilgilerden biri.
2ºC
Ankara
