Bingöl'de 4 bin 500 yıllık tarihin izi gün yüzüne çıktı

Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünün izniyle Elazığ Müze Müdürü Ziya Kılınç başkanlığında kurulan 158 kişilik ekip kazı çalışmalarını yürütüyor.

Kalehan 2 Barajı nedeniyle sular altında kalan Murat Höyük ve Murat Tepe'de 2018-2019 yıllarında kazı çalışması yürütüldü.

Kurtarma kazılarında, Erken Tunç ve Geç Demir Çağı ile Urartu ve Bizans dönemine ait yapı kalıntıları, seramik, çini, alçı kabartma, ok ucu, hayvan figürleri, çeşitli dokuma ürünleri bulundu.

Elazığ Arkeoloji ve Etnografya Müzesi'nde koruma altına alınan objelerin arasında Tarım, mutfak ve ev eşyası, kemik eşyalar, tıbbi alet, sikke gibi binlerce tarihi eser bulunuyor.

45 asırlık buğday tanesi bulundu

Murat Tepe'deki kazı çalışmalarında bulunan Urartu dönemine ait içerisinde bir iskeletin yer aldığı mezar kalıntısından yılanbaşlı bilezik ve bitkisel motifli kemer parçası, çocuklara süt vermek için kullanıldığı tahmin edilen emzik çıkarıldı.

4 bin 500 yıllık olduğu tespit edilen buğday taneleri ile metal, kemik, cam, pişmiş toprak ve hayvan boynuzundan yapılmış tarihi eser niteliğindeki çeşitli eşyalar tarihe ışık tutuyor.

Elazığ Müze Müdürü Kılınç, Kalehan-2 Barajı havzasında HES projesi kapsamında tescilli kültür varlığı bulunmasından dolayı 2018'de Murat Tepe'de kurtarma kazısı başlattıklarını söyledi.

Kazıda, Urartu döneminde askeri karargah amaçlı kullanıldığı düşünülen gözetleme yerini 7 aylık çalışma sonucunda gün yüzüne çıkarıldığını anlatan Kılınç, çalışmalar sonucunda asıl yerleşim yerinin askeri karargahın 200 metre güney kısmında yer alan Murat Höyük olduğunu belirlediklerini söyledi.

4 bin 500 yıllık tarihin izleri

Kılınç, kazıda 4 farklı kültür katmanı tespit ettiklerini, en üst katmanda Bizans, 2. katmanda Geç Demir Çağı, 3. katmanda Urartu dönemi ve en alt katmanda ise M.Ö. 2500'e kadar uzanan Erken Tunç Çağı'na ait izlere rastladıklarını vurguladı.

Kılınç, eser yoğunluğunun daha çok Urartu dönemine ait olduğunu ve eserlerin yaklaşık 4 bin 500 bin yıllık tarihe ışık tuttuğunu anlattı:

"Murat Tepe'de mezar buluntusuyla karşılaştık ve bu Urartu dönemine ait bir mezardı. Çünkü gerek yılan başlı kol bileziği gerekse bir kemer parçasındaki motifler Urartu dönemine ait. Bunlar ünik sayabileceğimiz eserler. Murat Höyük'deki kazıda ise emzik olabileceğini düşündüğümüz çocuklara süt vermek için kullanılan minyatür kaplara rastladık. Bir seramik parçası içerisinde kömürleşmiş buğday tanelerini bulduk. Bunları analiz için TÜBİTAK'a gönderdik, MÖ 9. yüzyıla tarihlendirildi, biz de genel bir görüşle Urartu dönemine tarihlendirdik."

236 envanterlik eser su altında kalmaktan kurtarıldı

Kazılarda yoğunlukta metal, kemik, cam, ahşap ve pişmiş topraktan yapılmış eşyaların parçalarından oluşan binlerce obje bulduklarını anlatan Kılınç, bu eşyaların zaman içerisinde tahrip olmasından dolayı bütün halde çok az sayıda eser bulabildiklerinin altını çizdi.

Kılınç, "Kazıda, toplam 236 envanterlik eser su altında kalmaktan kurtarıldı. Bunlar emaneten Elazığ Müzesi'nde duruyor. İleride Tunceli Müzesi gibi Bingöl'de de müze açıldığı zaman nasıl Tunceli'nin eserlerini iade ettiysek bunları da ait olduğu topraklara Bingöl'e göndereceğiz. Bazılarının restorasyonu tamamladık" dedi.

Eserler 2 kitapta toplandı

Murat Tepe ve Murat Höyük'te yapılan çalışmanın Bingöl'ün tarihindeki ilk kapsamlı arkeolojik kazı olduğunu ifade eden Kılınç, büyük özveriyle yapılan bu çalışmayı ölümsüzleştirmek için Murat Höyük ve Murat Tepe adını verdikleri iki kitap hazırladıklarını duyurdu.

Yaptıkları çalışmaları tek tek resmederek kitaba eklediklerini söyleyen Kılınç, mimari yapının çizimlerinin hazırlandığını ifade etti.

Yetkili firma ve müze uzmanlarının yaptığı çalışmalar doğrultusunda Fırat Üniversitesinden Dr. Öğr. Üyesi Abdulkadir Özdemir'in gözetiminde elde edilen bulgular kitap haline dönüştürüldü.