Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk'ün "Burada bir milletin kurtuluşunu hazırlayan kararlar verildi" sözüyle önemini vurguladığı Sivas, kurtuluş mücadelesinin mihenk taşı olarak biliniyor.
Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşları tarafından 4 Eylül 1919'da gerçekleştirilen Sivas Kongresi'ne ev sahipliği yapan, "manda ve himaye" fikrinin reddedilerek ulusal bağımsızlık düşüncesinin benimsendiği, ulusal kurtuluş mücadelesine ışık tutacak kararların alındığı, 108 gün Milli Mücadele'nin merkezi olan Sivas'ta, tarihi kongrenin 103'üncü yıl dönümü dolayısıyla kentte çeşitli etkinlikler düzenleniyor.
Kentte 1 Eylül'de başlayan kutlamalar kapsamında, Atatürk'ün Sivas'a gelişi temsili olarak canlandırıldı. "Milli Mücadele Karargahı" olarak kullanılan ve bugün müze olarak faaliyet gösteren tarihi binada "Sivas Kongre Belgeleri Arşivi Sergisi" ziyarete açıldı.
Kongrenin yapıldığı ve şu an Atatürk Kongre Müzesi olarak kullanılan binanın bahçesinde Türk Silahlı Kuvvetleri Armoni Mızıkası Komutanlığı bünyesindeki Türk Armoni Yıldızları Orkestrası (TÜRKAY) bu akşam saat 20.00'de konser verecek.
Etkinliklerde 4 Eylül'de Atatürk Anıtı'na çelenk sunulacak, Atatürk ve Kongre Müzesi'nde Sivas Kongresi temsili olarak canlandırılacak.
Kutlamalar kapsamında 10. Ulusal Yıldız Dağı Tırmanışı gerçekleştirilecek, Genelkurmay Başkanlığı Mehteran Birliği gösteri sunacak, muharip uçak geçişi gösterisi yapılacak.
Muhsin Yazıcıoğlu Kültür Merkezi'nde 6 Eylül Salı günü yapılacak Solistler Geçidi Konser Programı ile Sivas Kongresi'nin 103'üncü yıl dönümü kutlamaları sona erecek.
Sivas Kongresi'ne uzanan süreç
Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk, 19 Mayıs 1919'da Samsun'da başlattığı ulusal kurtuluş mücadelesini Amasya'dan sonra, 27 Haziran 1919'da "güvenilir kent" olarak gördüğü Sivas'a gelerek sürdürdü. Sivas'ta yapılan toplantıda ülkenin durumu görüşülerek en kısa zamanda kentte milli bir kongre yapılmasına karar verildi.
Mustafa Kemal Paşa, Erzurum Kongresi'ne katılmak üzere Amasya'dan ayrılarak 27 Haziran 1919 günü Sivas'a geldi ve halk tarafından coşkuyla karşılandı.
Sivas'a 2 Eylül 1919 günü yeniden gelen ve 18 Aralık 1919'a kadar burada kalan Mustafa Kemal Paşa ve beraberindeki heyet tarafından 4 Eylül 1919 perşembe günü saat 14.00'te bugünkü Atatürk ve Kongre Müzesi binasında, Türkiye Cumhuriyeti'nin temellerinin atıldığı Sivas Kongresi yapıldı.
Mustafa Kemal Atatürk, tarihi kongrenin önemini "Burada bir milletin kurtuluşunu hazırlayan kararlar verildi." sözüyle vurguladı.
Sivas Kongresi'nde manda tartışmaları
Kayıtlara göre resmi çalışmaları 7 gün süren kongrede, Mustafa Kemal Atatürk başkanlığında ulusun kurtuluşu için çeşitli gündem maddeleri görüşüldü. 8-9 Eylül 1919'dü "manda" tartışmalarının yaşandığı kongre, 11 Eylül 1919'da sonuç bildirgesinin yayımlanmasıyla kapandı.
Gazi Mustafa Kemal Paşa ve Heyeti Temsiliye, 12 Eylül 1919'da halkın da katılımıyla gerçekleştirilen toplantıda, ulusun kurtuluşu için önemli kararların yer aldığı kongre beyannamesini yayımladı.
Tıbbiyeli Hikmet'ten "Mandayı kabul edemem" çıkışı
"Manda ve himaye kabul olunamaz." gibi ulusun kurtuluşu için çok önemli kararların alındığı kongrede, ilginç bir olay da yaşandı. Yurdun çeşitli yörelerinden delegelerin katılımıyla 4 Eylül'de düzenlenen ve "manda" konusunun da tartışıldığı kongrede, öğrenci arkadaşlarının temsilcisi olarak, aralarında topladıkları para ile kente gelen Hikmet ismindeki askeri tıbbiye öğrencisi de bulunuyordu. Heyecanlı manda tartışmalarının yaşandığı 8 Eylül akşamı, Mustafa Kemal Paşa'nın odasında yapılan toplantıda, askeri tıp öğrencisi Hikmet şunları dile getirdi:
"Paşam, delegesi bulunduğum tıbbiyeliler, beni buraya istiklal davamızı başarmak yolundaki mesaiye katılmak üzere gönderdiler. Mandayı kabul edemem. Eğer kabul edecek olanlar varsa bunlar her kim olursa olsun, şiddetle ret ve takbih ederiz. Farzı muhal, manda fikrini siz kabul ederseniz sizi de reddeder, Mustafa Kemal'i vatan kurtarıcısı değil, vatan batırıcısı olarak adlandırır ve telin ederiz."
Bu sözler karşısında duygulanan ve "Arkadaşlar gençliğe bakın, Türk milli bünyesindeki asil kanın ifadesine dikkat edin." diyen Mustafa Kemal Paşa, daha sonra Hikmet Bey'e dönerek, "Evlat, müsterih ol. Gençlikle iftihar ediyorum ve gençliğe güveniyorum. Biz, ekalliyette (azınlıkta) kalsak dahi mandayı kabul etmeyeceğiz. Parolamız tektir ve değişmez, ya istiklal ya ölüm." dedi.
O dönem Sivaslı kadınlar, Trabzon ve Erzurum'dan gelen çoğunluğu kadın ve çocuklardan oluşan göçmenlerle yakından ilgilendi. Mustafa Kemal Paşa'nın, Türk kadınlarının da Milli Mücadele'ye örgütlü olarak katılması gerektiğini ifade etmesi üzerine Sivaslı kadınlar dernek kurmak için çalışmalara başladı. Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti adı verilen dernek, 9 Aralık 1919'da kuruldu.
Sivas Kongresi'nden Cumhuriyet'in ilanına giden süreç
4-11 Eylül 1919'da gerçekleştirilen Sivas Kongresi ile Mustafa Kemal Paşa'nın Samsun'a çıktığı andan itibaren resmi yazışmalarında en önemli mesele olarak yer verdiği "milli egemenlik" ve "milli irade" kavramları devlet hayatına yansıtılmaya başladı.
Halkın bütününü kapsayan ilk örgütsel faaliyet Sivas'ta gerçekleştirildi ve Sivas Kongresi, şekli ve içeriği itibarıyla adeta milli bir meclis işlevi gördü. Kongrede yeni seçilen üyelerin katılımıyla yurdun tamamını kapsayan Heyeti Temsiliye, ülkenin kaderinde birinci derecede söz sahibi bir kurul halini aldı, ulusal hareketin meşru organları biçimlendirilmiş oldu.
Sivas Kongresi, 7 günlük çalışmayla devletin önündeki engelleri ortadan kaldırarak, halkı bir bütün halinde, harekete geçirmeyi sağladı. Bu hareket, 9 Eylül 1922'de büyük bir zafere kapı açıp, 29 Ekim 1923'te Cumhuriyet'in ilanıyla taçlandı.
8.4ºC
Ankara
