Hekimbaşı Salih Efendi Yalısı ağır hasar aldı

Mısır'dan sefere çıkan Malta Bayraklı "VITASPIRIT" adlı bir geminin İstanbul Boğazı'ndan geçişi sırasında arızalanması, boğazda paniğe neden oldu.

Geminin Anadolu Hisarı'ndaki Hekimbaşı Salih Efendi yalısına çarpasıyla tarihi önemdeki bu yalının mazisi merak uyandırdı.

• İstanbul Boğazı'nda arızalanan gemi tarihi yalıya çarptı
• İstanbul Boğazı'nda yalıya çarpan geminin arızası belli oldu

Boğazın incilerinden Hekimbaşı Salih Efendi yalısı

İlk binası 18. yüzyıl sonlarında, bugünkü binası ise 19. yüzyılın ilk yarısında yapılan yalı, Hekimbaşı Salih Efendi tarafından iki oda bir sofadan oluşan küçük bir yapı iken satın alındı.

Daha sonra ilave inşaatlarla büyütülen yalının kuzey kısmı selamlık, güney kısmı ise harem olarak inşa edildi.

Yalının selamlık kısmı Hekimbaşı’nın ortanca kızı Meliha hanım tarafından 1947 yılında yıkılarak satıldı.

Günümüze kadar ayakta kalmayı başaran harem kısmı ise Hekimbaşı Salih Efendi’nin eşi Payidar Hanıma kalan kısmı. Payidar hanımın ölümünden sonra bu bölüm en küçük kızı Sakibe’ye geçmiş ve onun varisleri tarafından günümüze kadar korundu.

Hekimbaşının büyük kızı Übeyde’ye kalan büyük botanik bahçesi ise varisleri tarafından 1966 yılında satıldı.

Hekimbaşı Salih Efendi kimdir?

1816 doğumlu Mehmet Salih Efendi, 1839’da Sultan II Mahmut tarafından açılarak Fransızca eğitim veren “Mekteb-i Tıbbiye-i Adliye-i Şahane”nin ilk öğrencilerinden.

Mehmet Salih, dört yıllık Fransızca eğitimini başarıyla tamamlayarak 1843’te mezun olmaya hak kazanan onaltı öğrenci arasından birinci çıktı.

Hekimlikte gösterdiği başarısı ile kısa sürede ünü kulaktan kulağa yayılan Salih Efendi, Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın çocuklarına öğretmenlik yapmak için Mısır'a gönderildi.

Bir yıl Kahire’de kaldıktan sonra İstanbul’a döndü ve Saray’da ikinci Hekimbaşılık görevine atandı. Çok geçmeden, gene aynı yıl içinde Sultan Abdülmecit’in Başhekimliğine getirildi.

Hekimbaşı olduğu dönemde Avrupada ve Osmanlı topraklarında meydana gelen veba salgını için bütün Avrupa’lı hekimleri de toplayarak düzenlediği konferansla Uluslararası Karantina kurallarının belirlenmesinde önemli bir rol üstlendi.
Saray’a girip Hekimbaşı olarak çalıştığı yıllarda o gün ‘sahilhane’ bugün ‘yalı’ denilen ahşap bir ev sahibi oldu.

Önceleri yalnız orta bölümündeki geniş sofa ile altında ve üstünde odaların bulunduğu bu yalıyı, eline para geçtikçe, her iki yanına ekler yaparak büyüttü.

Sultan Abdülmecit’in ölümünden sonra saraydan ayrılan Dr. Mehmet Salih Efendi ölümüne kadar Tıp fakültesinde Botanik dersleri verdi. Tıp eğitiminin Fransızca yerine Türkçe okutulması için mücadele etti ve sultanı bu konuda ikna etti. Ders kitaplarının Fransızcadan Türkçeye çevrilmesinde büyük katkıları oldu.

Üç kız babası olan Hekimbaşı Salih Efendi, 1895 yılında bir bayram sabahı Anadolu Hisarı'ndaki bu yalıda vefat etti.

Bugün, adını taşıyan bu yalıda, Hekimbaşı Salih Efendi’nin en küçük kızı Sakıbe Hanım’dan doğma torunu Mehlika Hanımın kızları Süveyda ve Zerhan ile çocukları Zeynep ve Salih Burak yaşıyor.

Yalı çok sayıda diziye de ev sahipliği yaptı

İstanbul Boğazı’nda fotoğrafı en çok çekilen yapılar arasında yer alan Hekimbaşı Salih Efendi yalısı, bugüne kadar canlılığını korudu.

Konser, düğün gibi organizasyonların gerçekleştirildiği Hekimbaşı Salih Efendi Yalısı, çok sayıda sinema ve dizi filmlerine de ev sahipliği yaptı.