Dünyanın en büyük metropellerinden İstanbul'un nüfusu 20 milyona dayanırken, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2023 yılı kasım ayı raporuna göre, kentte trafiğe kayıtlı motorlu taşıt sayısı 5 milyon 370 bin 73'e ulaştı.
Megakentte, artan nüfusa bağlı yaşanan yoğunluk ve araç sayısının fazla olması, trafik sıkışıklığı ve kent içi ulaşım sorunlarını da beraberinde getiriyor. Bu sorunların başında ise otopark yetersizliği geliyor.
Araştırmalara göre, yaşam sürelerinin 3,5 yılını trafikte harcayan kent sakinleri, gidecekleri yere ulaştıklarında bu sefer de park yeri bulma sorunuyla yüzleşiyor.
Evinin önünde dahi park alanı bulmakta zorlanan İstanbullular, zamanlarının bir kısmını da otopark aramak için kaybediyor.
Özellikle kentin kalabalık noktalarından Beşiktaş, Şişli, Bakırköy, Fatih, Kadıköy, Üsküdar ve Ümraniye gibi ilçelerde araç park etmek zorlu bir mücadeleye dönüşüyor.
Hatalı parklar sorunu katlıyor
Mevcut otoparkların kapasitesinin yetersizliği, kullanışsızlığı ve hatalı park etmeler sonucu kangrene dönüşen park yeri bulma sorunu da katlanarak artıyor.
Bu durumda sürücüler, çareyi yol kenarlarına ve kaldırımlara park etmekte buluyor. Kentin her noktasının otopark gibi kullanılması, standart dışı ve gelişigüzel park etmeler trafik akışını da sekteye uğratıyor.
Kentte 1 milyon 143 bin 907 araç kapasiteli 7 bin 195 otopark mevcut
İstanbul Büyükşehir Belediyesinin (İBB) 2022 Faaliyet Raporu'na göre, kent genelinde 2022 Aralık itibarıyla konutlara ait bina otoparkları hariç olmak üzere 1 milyon 143 bin 907 araç kapasiteli 7 bin 195 otopark bulunuyor.
İBB iştirak şirketlerinden İSPARK AŞ bünyesinde, 20 bin 73'ü yol üstü, 62 bin 642'si açık ve 40 bin 764'ü de kapalı olmak üzere toplam 123 bin 479 araç kapasiteli 753 otopark işletiliyor.
Kamu ve özel kurumlara ait 6 bin 442 otoparkın ise 1 milyon 20 bin 428 araç kapasitesi bulunuyor.
Kentte 10 bin 863 araç kapasiteli 29 otoparkın inşası, 2 bin 51 araçlık 5 otoparkın ihale süreci, 4 bin 569 araçlık 8 otoparkın uygulama proje çalışmaları, 316 bin 832 araçlık 1173 otoparkın ise etüt çalışmaları devam ediyor.
İlçe ilçe otopark sayıları
İstanbul'daki 39 ilçe belediyesinden alınan otopark bilgilerine göre, Çekmeköy'de 692 araç kapasiteli 3 kapalı otopark ile ilçenin çeşitli noktalarında 962 araçlık cep otoparkı bulunurken, 328 araçlık kapalı otoparkın yapım çalışması ise sürüyor.
Esenler'de 5 bin 947 araç kapasiteli 193 açık otopark ile 2 bin 470 kapasiteli 7 katlı otopark bulunuyor. Bu otoparklarda toplam 8 bin 417 araç kapasitesi mevcutken, ilçedeki 2 farklı alanda 1156 araçlık otopark yapımı planlanıyor.
Eyüpsultan'da 1130 araç kapasiteli 7 otopark, Güngören'de de her biri 200'er olmak üzere toplam 600 araç kapasiteli 3 kapalı otopark bulunuyor.
Küçükçekmece'de belediyeye ait ikisi açık, ikisi kapalı toplamda 388 araçlık 4 otopark hizmet verirken, ilçede 26 özel otopark da yer alıyor.
Tuzla'da, 900 araç kapasiteli belediyeye ait otoparkların yanı sıra Tuzla Viaport Marina'da 2 bin araçlık otopark hizmet veriyor. Ayrıca ilçede 2023 içinde ruhsat verilen 2 bin 688 bağımsız bölüm için parselde 4 bin 18 otopark alanı oluşturuldu.
Pendik'te toplam 13 bin 468 araca otopark hizmeti veriliyor
Pendik'te 3 bin 468 araç kapasiteli 17 otopark vatandaşlara hizmet sunarken, 4 bin 500'ü Viaport Asia'da olmak üzere 10 bin civarında araç kapasitesi bulunan özel firmalara ait otoparklar bulunuyor.
Ümraniye'de 1660 araç kapasiteli otopark bulunurken, çeşitli mahallelerde 2 bin 55 araca hizmet vermesi planlanan otoparkların da inşa çalışmaları sürüyor.
Üsküdar'da belediyeye ait otoparkın 1339 araç kapasitesi bulunurken, ilçede ayrıca 100 araç kapasiteli Harem Limanönü Otoparkının yapım çalışmaları devam ediyor.
Sarıyer'de 740 araç kapasiteli otoparkın yanı sıra ilçe belediyesince ruhsat verilen 2, İBB tarafından ruhsat verilen ise 17 otopark bulunuyor.
Sultangazi'de 1274 kapasiteli otoparkın yapım aşaması devam ediyor, Şile'de 2 bin, Şişli'de ise 985 araç kapasiteli otoparklar mevcut.
Sancaktepe'de 381 araçlık belediyeye ait otopark ile 250 araçlık özel otopark hizmet veriyor.
Bağcılar'da belediye bünyesinde hizmet veren 3 otoparkın 345 araçlık kapasitesi bulunuyor. İlçedeki 50 özel otopark ise yaklaşık 1500 araç alabiliyor.
Bayrampaşa'da 2011 yılı öncesi 1916 araçlık otopark bulunurken, 2011 sonrası toplam 6 bin 685 araçlık otopark inşa edildi. İlçede, 600 araçlık otoparkın yapım çalışmaları sürüyor.
Bakırköy'de kapasiteleriyle ilgili net rakam belirtilmeyen 64 açık ve kapalı otopark mevcutken, son 1 yılda 509 ve 415 araçlık iki otopark ilçeye kazandırıldı.
Başakşehir'de belediyeye ait 4 bin araç kapasiteli 7 otopark ile 44 bin 292 araç kapasiteli site ve bina altı otoparkı bulunuyor. Özel işletmelere ait 573 ve 224 araç kapasiteli iki otoparkın inşası ise sürüyor.
Arnavutköy'de belediyeye ait 50 araçlık otopark bulunurken, toplamda 867 araç kapasiteli otoparkların projeleri devam ediyor. Silivri'de toplam 550 araçlık 6 otopark bulunuyor.
Adalar'da motorlu taşıt kullanımı yasak olduğu için otopark ihtiyacı bulunmuyor
Bahçelievler'de belediyenin işlettiği 5 bin araçlık otoparkın yanı sıra özel işletmelere ait otoparklarda ise 1000 araca hizmet sunuluyor. Beyoğlu'nda kapasitesi bilinmeyen 40 otopark ile Galataport'un 2 bin 300 araç kapasiteli otoparkı bulunuyor.
Kağıthane'de belediyeye ait 3 bin 500 araç kapasiteli otoparkın yanı sıra 1800 araçlık cep park alanı hizmet verirken, Gaziosmanpaşa'da kentsel dönüşümle 11 bin 445 araçlık otopark ilçeye kazandırıldı.
Fatih'te 1661 araçlık belediye otoparkı, 4 bin 246 araç kapasiteli İSPARK otoparkı, 2 bin 491 araç kapasiteli kurum otoparkı ile 8 bin 604 araçlık özel otopark bulunuyor.
Sultanbeyli, Kartal ve Beylikdüzü'nde belediyeye ait otopark bulunmadığı, özel otoparkların sayısının ise bilinmediği belirtildi.
Ataşehir'de belediye iştiraki olan otopark şirketinin kapatıldığı bildirilirken, Adalar'da ise motorlu taşıt kullanımı yasak olduğu için otopark ihtiyacı bulunmuyor.
Avcılar, Beşiktaş, Ataşehir, Beykoz, Büyükçekmece, Çatalca, Esenyurt ve Kadıköy ilçe belediyeleri ise otopark sayılarına ilişkin bilgi paylaşmadı.
"Vatandaş zamanının yüzde 30 ila 40'ını otopark aramak için geçiriyor"
Otopark sorununun çözümüne ilişkin değerlendirmelerde bulunan çevre mühendisi Prof. Dr. Mustafa Öztürk, İstanbul gibi büyükşehirlerde yerleşim yerleri ve alışveriş merkezleri ile ticaret ve sanayi bölgeleri gibi yapılar inşa edilmeden önce ulaşım ve otoparkla ilgili planlamaların yapılması gerektiğini belirtti.
Öztürk, Avrupa ülkeleri ile Amerika ve Japonya'da uygulamanın bu şekilde yapıldığını anlattı.
Amerika'da otopark oranının yüzde 100'ün üzerinde olduğunu kaydeden Öztürk, "İstanbul gibi bir yerde bu oran yüzde 20'yi geçmiyor. Yani toplam 5 milyon araç için standartlara uygun otopark yerimiz yüzde 20'yi geçmiyor." bilgisini verdi.
Öztürk, 2021'de çıkan mevzuata göre her daire için bir otopark yapılmasının zorunlu hale getirildiğini anımsatarak, önceki yıllarda bunun zorunlu olmadığını, bu yüzden İstanbul'da otopark sorununun ciddi boyutlara ulaştığına dikkati çekti.
Kentteki eski yerleşim yerleri ile trafiğin yoğun olduğu ve otopark sorunun bulunduğu bölgelere belediyelerin otopark inşa etmesi gerektiğini vurgulayan Öztürk, İstanbul gibi bir şehirde acilen bu otopark alanlarının belirlenmesi gerektiğini vurguladı.
Büyükşehir, il veya ilçe belediyelerinin, vatandaşın, kolaylıkla arabasını park edeceği yerlere telefon sisteminde bir düzenleme yaparak ulaşabilmesini sağlaması gerektiğini anlatan Öztürk, şunları kaydetti:
"Vatandaş, İstanbul gibi şehirlerde zamanının yüzde 30 ila 40'ını otopark aramak için geçiriyor. Bunu akıllı sisteme geçirirseniz nerede otopark boşluğu, nerede doluluk var sizi yönlendirir. Nasıl uydu aracılığıyla trafik yoğunluğunu görüyorsunuz, benzer olayı burada da görebilirsiniz. Eğer yollardan, meydanlardan arabayı kaldırtırsanız İstanbul'un trafik sorunu yüzde 44 oranında çözülüyor."
"'Park et devam et' kuralı yaygınlaştırılırsa otopark sorunu çözülür"
İstanbul'da otopark yapılacak çok yer olduğuna işaret eden Öztürk, şu değerlendirmelerde bulundu:
"Tüm meydanların, TEM otoyollarının ve E-5'in altları otoparka dönüştürülmeli. Bu Avrupa'da, Japonya'da aşırı yoğun. Yüzeyde minimum, yer altında maksimum otopark var. Kolayca otoparka girebilmeli ve çıkabilmeli, buradan da toplu taşıma sistemine binebilmeli. Yani 'Park et devam et' kuralı İstanbul gibi şehirlerde çok yaygınlaştırılırsa kolay, ekonomik, pratik şekilde otopark sorunu çözülür. İstanbul'da vatandaş trafikten dolayı arabasıyla kolayca hedefe ulaşamadığı için her gün 80 dakika ilave zaman israfı yapıyor."
Prof. Dr. Öztürk, özellikle alışveriş merkezleri, düğün ve nikah salonları ile okulların bulunduğu bölgelerde minimum alanda maksimum arabanın park edilebileceği mekanik aksamlı ve katlı otoparkların yapılması gerektiğini belirterek, bunların tamamında da yağmur suyunu yer altı suyuyla birleştirecek mekanizmanın devreye sokulup yağmur suyunun hasat edilebileceğini söyledi.
Avrupa ülkelerindeki bazı bölgelerin araç trafiğine yasaklandığını ya da araç girişlerinin ücret karşılığında yapıldığını aktaran Öztürk, bu bölgelerin çevresinde otoparkların bulunması ve toplu taşıma imkanı olması gerektiğini ifade etti.
4.1ºC
Ankara
