Kapalıçarşı depreme karşı güçlendiriliyor

İstanbul'un turistik merkezlerinden Kapalıçarşı'da İstanbul Valiliği, Fatih Belediyesi ve Kapalıçarşı Yönetim Kurulu koordinasyonuyla devam eden restorasyonda sona gelindi.

Yaklaşık 4 binden fazla dükkanın bulunduğu 562 yıllık tarihi yapıda; altyapı, tesisat, zemin ve ana duvarlarda gerçekleştirilen işlemlerin büyük bir kısmı hazır hale getirildi.

Restorasyon yetkilileri, 27 bin metrekarelik tavan ve belirli duvarlarda 19.yüzyıla ait gravürler baz alınarak yapılan kalem işçiliği süslemelerinin yüzde 95 oranında sona erdiğini belirtti.

Yapıda olası İstanbul depremine karşı güçlendirme çalışmaları da gerçekleştirildi. Bu kapsamda önceki restorasyon süreçlerine ait, orijinal duvar yapısını örten çimento malzemeler temizlenerek, yapının özellikle çatlak bulunan belirli noktalarına solüsyonlarla dolgu yapıldığı öğrenildi.

Kapalıçarşı'nın kemer ve duvarları arasında bulunan destekleyici gergi demirlerinin de alüminyum ve çelik malzemeler ile yenilendiği, paslanmaya karşı temizlendiği, gereken noktalara eklemeler yapılarak onarıldığı bildirildi.

Fatih Belediyesi Bilim Kurulu Üyesi Yüksek Mimar İhsan Sarı restorasyon ve güçlendirme çalışmaları hakkında bilgi verdi.

"Yüzde 95'i bitti"

Restorasyon programının ilk aşamasında yapının statik durumunun değerlendirildiğini belirten Sarı, "Bununla ilgili bazı yerlerde ciddi sıkıntılar vardı. Onunla ilgili teknik müdahalelerde bulunuldu. Yani zemine alüminyum kazıklar çakmak gibi bazı detaylar, uygulamalar yapıldı bu anıt esere. Kapalıçarşı biliyorsunuz bugün itibariyle 562 yaşında olan bir eser. Çok ciddi sıkıntılar yaşamış zaman içinde. Depremler görmüş.

En son 1894 depreminde Kapalıçarşı ciddi bir yıkıma uğruyor. Sonrasında, içinde 50 tane han olan Kapalı Çarşı'nın içi küçültülerek yaklaşık 18-20 hanı içinde barındıran bir Kapalı Çarşı halinde yeniden ihya ediliyor. En sonunda 80'li yıllarda Kapalıçarşı'nın içi neredeyse 27 bin metrekare tavan yüzeyi sıvanarak tezyinat (süsleme) yapılmış. Bunların tabi elimizdeki belgeler doğrultusunda tamamı değiştirildi. 19 yüzyıl fotoğrafları dikkate alınarak yeniden yapıldı.

17 bin metrekare altyapı yani sokak dokusu da Mersin'in Mut ilçesinden çıkarılmış taşlarla yeniden döşendi ve ihya edilmiş oldu. Tabi bu sırada anıt eserde yüzde 95 mertebesinde şu anda bitme aşamasında, çok az bir yer kaldı." dedi.

"Zemindeki sıvılaşmaya müdahale ettik"

"Deprem malum günümüzün konusu; yapıyı depreme dayanıklı hale getirebilmek için PTT dediğimiz bölge civarındaki üç sokakta çalışmalar devam etmekte" ifadelerini kullanan Sarı, "Kapalıçarşı'nın tabi tarihsel bir kimliği var. Siz bu gibi anıt eserleri ' Yüzde 100 depreme dayanıklı hale getirdim' diyemezsiniz. Yaparsanız birçok mimari yapısını bozmak zorunda kalırsınız. Yani konsolidasyon (sağlamlaştırma) amaçlı ilave bir yığın detay lazım.

Tarihten biliyoruz ki İstanbul depremi İstanbul'un hemen altında değil, yaklaşık 20-30 kilometre güneyinde Marmara Denizi'nde olacak, bu bizim için bir fırsat, bir şans olabilir. Buranın elimizdeki bilgiler doğrultusunda olası İstanbul depremini karşılayacağını değerlendiriyoruz. O yönde müdahaleler yapıldı. Tabii ' Yüzde 100 burası kesin depreme dayanıklıdır ', dememiz mümkün değil. O zaman anıt eserde çok daha farklı destekler yapmamız, mimarisini bozmamız lazımdı.

Onu da yapamayacağımız için minimum müdahaleyle maksimum verim alma şeklinde bir çalışma yapıldı. Deprem yönünde bunu söyleyebiliriz. Bazı sütun bulunan noktalarının zeminine baktık. Özellikle Cevahir Bedesteni'nin etrafındaki caddelerde bazı tedirginlikler gördük. Onların zeminlerine takviye amacıyla müdahale edildi.

Zeminde sıvılaşma vardı, yumuşak bir zemin. Bu bölge tabi çok eski bir yerleşim bölgesi, hep dolgu zemin. Dolgu zemin üzerine yapıldığı için biz o zemini biraz daha sertleştirdik. Yani eski tabirle pekleştirildi, o şekilde müdahaleler yapıldı. Bazı gergi demirlerinin zaman içinde kesildiğini gördük. Bunlar eğer yapıda statiğe müdahale ve tedirginlik yaratmışsa biz o kesilmiş gergi demirlerine de müdahale ettik. Yaratmadığını değerlendirdiğimiz noktalarda hiçbir şey yapmadık" şeklinde konuştu.

"Restorasyonun yıl sonuna kadar biteceğini değerlendiriyorum"

Restorasyonda tamamlanan noktalar hakkında konuşan Sarı, "Kapalıçarşı'nın tavanı yaklaşık 27 bin metrekare, elimizde 19.yüzyıl fotoğraf, belge ve gravürleri var. Bunlardan yola çıkarak kapalı çarşının tavanının süslemesi, Kapalıçarşı tescilli bir kültür varlığı olduğu için, Anıtlar Bölge Kurulu'nun izni doğrultusunda yapıldı, onayı alındı.

O onaylar doğrultusunda tarihi Kapalı çarşının tavanının yüzde 95'e yakın kısmı, 27 bin metrekare tavan yüzeyinin yüzde 95'e yakın kısmının süslemesi kalemkârlar tarafından işlenerek bitirildi. Statik durumu sebebiyle PTT dediğimiz kısmın etrafındaki üç sokak kaldı bitmeyen. Kısa süre içinde biter diye değerlendiriyoruz.

Ben bu senenin sonunu bulmadan restorasyonun tamamen biteceğini değerlendiriyorum. Kapalıçarşı'nın bu restorasyonla, bir yangın veya deprem gibi afetle karşılaşılmazsa 100-150 seneye kadar gidebilecek bir durumu var" diye konuştu.