Türkiye'de biyoçeşitliliğin korunması amacıyla Tarım ve Orman Bakanlığı ile Avrupa Birliği iş birliğinde, Ağustos 2020'de "Yeni Bir Metodoloji Kapsamında Türkiye'nin Nesli Tehlike Altında Türleri İçin Tür Eylem Planları Hazırlanması, Uygulanması ve İzlenmesi Projesi" hayata geçirildi.
Projeyle, Türkiye Tür Koruma Stratejisinin oluşturulması ve Tür Eylem Planlarının hazırlanması için tehlike altındaki türlerin önceliklendirilmesine yönelik metodoloji oluşturulması hedefleniyor.
Bu hedefler doğrultusunda nesli tehlike altındaki türleri belirlemek için dört kategoride 20 farklı kriter oluşturuldu.
Bu kriterlere uygun olarak, Harran kertenkelesi, bir kelebek türü olan çokgözlü Hatay mavisi, bozkır kartalı, kedigillerden karakulak ve Hasbenli sığırkuyruğu bitkisi koruma altına alındı.
Koruma altına alınan türlerden Harran kertenkelesi ile ilgili Şanlıurfa'da "Harran Kertenkelesi Eylem Planı Çalıştayı" düzenlendi.
"Türler için eylem planları hazırlanıyor"
Çalıştayda AA muhabirine değerlendirmelerde bulunan Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar (DKMP) Genel Müdürlüğü Yaban Hayatı Dairesi Tür Koruma Çalışma Grubu Sorumlusu Adem Ağır, koruma altına alınan türlerle ilgili öncelikle eylem planları hazırlandığını söyledi.
Ağır, şöyle devam etti:
"Eylem planlarını yaparken temel çıkış noktalarımızdan biri, türü korumakla birlikte kamuoyunu aydınlatmak, kurumsal kapasiteyi yükseltirken aynı zamanda kamunun ve halkın kapasitesini yükseltmektir. İnsanların koruma tedbirlerine bir şekilde saygı göstermelerini, bizler tarafından önerilen koruma tedbirlerine uymalarını istiyoruz. Kaçak avcılık yapmamalarını, bitkileri çiçeklenme dönemlerinde koparmamalarını istiyoruz."
Eylem planları tamamlanan hayvan türlerinin bazılarının takılan vericiler vasıtasıyla izlendiğini, izleme çalışmalarının değerlendirildiğini anlatan Ağır, "Korumaya aldığımız bazı nadir türler, halkımızın hoşuna gidiyor ya da farklı maksatlarla araziye çıkıp kendileri için edinmek isteyebiliyorlar. Fakat bunlar hassas, çok dar alanda yaşayan, endemik olan, belki belli bir bölgede yaşayan bitki ve canlı oldukları için sadece 5-10 tane olabiliyor. Bir tanesini kopartırsanız veya canlıları korumazsanız yüzde 20'sini yok etmiş oluyorsunuz." diye konuştu.
"Hangi türlerin en kritik durumda olduğunu ortaya çıkardık"
Pek çok türün iklim değişikliği ve küresel ısınma nedeniyle yok olmak üzere olduğuna dikkati çeken Tarım ve Orman Bakanlığı DKMP Genel Müdürlüğü Yaban Hayatı Daire Başkanlığı tarım ve orman uzmanı Dr. Burak Tatar da bir türün korunmasının başka türlerin de korunmasını sağlayacak projeler ürettiklerini ve kamu kaynaklarını koruyarak belli başlı kategorilerin oluşturulduğunu söyledi.
Tatar, bu kategoriler doğrultusunda koruma altına alınmasına karar verilen türler hakkında şunları söyledi:
"Projemizde öncelik verdiğimiz ve dört kategori altında topladığımız 20 farklı kriter vardı. Bu 20 kritere göre Türkiye'deki bütün türler, kuşlar, memeliler, sürüngenler, amfibiler, bitkiler, omurgasız türlerden bazılarını netleştirdik. Bilim adamlarını topladık, toplantılar yaptık ve puantaj sistemini kullanarak türleri planladık. Böylece hangi türlerin en kritik durumda olduğunu ortaya çıkardık. Her taksonomik gruptan bir tane pilot tür seçtik. Kuşlar, memeliler, sürüngenler, bitkiler ve omurgasızlar şeklinde 5 grupta netleştik. Hepsini temsil edecek bir tür seçtik ve model eylem planları hazırlamaya karar verdik. Sürüngenlerden Harran kertenkelesi, kuşlardan Bozkır kartalı, memelilerden bir kedigil türü olan karakulak, omurgasızlardan Hatay'da yaşayan kelebek türü ve bitkilerden Çanakkale civarında endemik olan, sadece o bölgede yayılış gösteren Hasbenli sığırkuyruğu üzerinde çalışma kararı aldık."
Tatar, hazırladıkları eylem planlarının daha sonra diğer türlerle ilgili yapılacak eylem planlarına model oluşturacağını bildirdi.
"Birçok tür Harran kertenkelesi kadar şanslı değil"
Harran kertenkelesinin koruma altına alınması çalışmalarında takım lideri olarak görev alan Borut Rubinic ise söz konusu kertenkele türünün, çok kısıtlı bir bölgede bulunması sebebiyle dünyada eşsiz bir tür olduğunu söyledi.
Birçok türün Harran kertenkelesi kadar şanslı olmadığını ifade eden Rubinic "Ancak Harran kertenkelesini yok olmaktan kurtarma kabiliyetimiz var. Aynı zamanda Türkiye için bayrak bir tür olduğunu düşünüyorum. Çünkü belirli bir bölgeye has çok fazla sürüngen ve omurgasız türü bulunmuyor. Özel bir tür olarak tanıtımı yapılabilir ve böylelikle daha geniş bilimsel toplulukların dikkati çekilebilir. Adeta panda gibi belirli bir alana has bir tür. Burada bulunması hem bir şans hem de lütuftur." dedi.
16.7ºC
Ankara
