Türk askerinin kahramanlığıyla adı altın harflerle dünya harp tarihine yazılan Çanakkale Zaferi, 105 yıl önce yaşanan savaşta cereyan eden olaylarla imkansızlıklara karşı verilen mücadeleyi gözler önüne seriyor.
Dünyanın en güçlü devletleri, orduları ve armadaları karşısında tüm gücünü ortaya koyan Mehmetçiğin Çanakkale'de milli birlik ruhu ile ortaya konulan başarısı asırlar sonra bile tazeliğini koruyor.
Özellikle denizde seyreden savaşta uygulanan taktikler, işgal güçlerine karşı dimdik durmayı sağlamıştı.
[Fotoğraf: AA]
En kanlı çarpışmalardan biri yaşandı
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Ana Bilim Dalında görevli Dr. Öğr. Üyesi Mithat Atabay, 105 yıl önce dünyanın en kanlı çarpışmalarından birinin Çanakkale'de yaşandığını söyledi.
Zaferin ilan edildiği 18 Mart 1915'te, işgal güçlerine ait batırılan ilk geminin Fransız zırhlısı Bouvet olduğunu belirten Atabay, şöyle konuştu:
"Cevat Paşa, 18 Mart sabahı Gelibolu Yarımadası'nda Kirte'de bulunan askeri birlikleri ve Seddülbahir bölgesini 19. Tümen Komutanı Yarbay Mustafa Kemal ile teftiş etti. Karargaha ancak öğleden sonra saat 14.00'te geldi. Bu süre içinde savaşı Kurmay Başkanı Binbaşı Selahattin Adil Bey yönetti. Yardımcısı Harekat Şube Müdürü Binbaşı Osman Zati Bey'di."
[Fotoğraf: AA]
"Agamemnon büyük hasar aldı"
Atabay, 18 Mart sabahı Amiral John de Robeck komutasındaki İtilaf Donanmasının, Çanakkale Boğazı'na girdiğini, savaş gemisi Queen Elizabeth'ten ilk atış yapıldıktan kısa bir süre sonra A hattı gemilerinin tamamının bombardımana başladığını anlattı.
Türk tabyalarından bu atışlara karşılık verilmediğini belirten Atabay, şöyle konuştu:
"Mayın hatlarını koruyan bataryalar ile obüs bataryaları ateşi giderek şiddetlendirdi. Öğle üzeri Queen Elizabeth, Çimenlik Tabyası'nı bombalamaya başladı ve atılan bir mermi Çimenlik Tabyası'nın cephaneliğine isabet ederek patlamaya neden oldu. Bu arada Triumph savaş gemisi de Dardanos Tabyası'nı hedef aldı. Saat 12.25'te Anadolu Hamidiye Tabyası isabet aldı. Amiral John de Robeck öğlen verilen zararı yeterli görerek 3. Fransız Deniz Tümeni'nin A hattının arasından geçerek daha yakından atış yapması emrini verdi. Bu sırada kapalı mevzilerde bulunan batarya ve obüs bataryaları atışlarını artırdılar. Bu atışlardan Agamemnon ile Inflexible isabet aldı. Agamemnon, Erenköy'ün güneyinde bulunan bir bataryanın atışlarına maruz kaldı ve büyük hasar aldı."
Fransız gemilerinin üçüncüsüydü
Dr. Öğr. Üyesi Atabay, Amiral Robeck'in işaretiyle Suffren ve Bouvet gemilerinin Anadolu kıyısından, Gaulois ve Charlemange gemilerinin de Boğaz'ın batı kıyısından ilerlemeye başladığını vurguladı.
Atabay, işgal güçlerine ait bu gemilerin, atışlarına başlamadan, Kilitbahir'de bulunan diğer topçu bataryalarının ateşine maruz kaldığı bilgisini verdi.
Buna rağmen Fransız Amiral Guepratte'nin, gemilerin 9 bin 100 metre mesafeye kadar bölgeye yaklaşmalarını istediğini anlatan Atabay, "Saat 13.15'te Kumkale arkasından Irresistible, Vengeance, Cornwallis ile üç gemi daha Boğaz'a girdi ve üçer üçer ortadaki gemilerin yanında yer aldı. Bouvet, 18 Mart 1915 günü Çanakkale Boğazı'nın 7 mil içlerinde ilerleyen savaş filosunda dörtlü Fransız gemilerinin soldan üçüncüsüydü" dedi.
[Fotoğraf: AA]
"Bouvet'yi Türk topçusu vurdu"
Öğleye doğru İngiliz donanması bombardımanı uzaktan sürdürürken, Fransız gemilerine yakın bombardıman emri verildiğini anlatan Atabay, Gaulois ve Suffren gemilerinin, kalelerden açılan ateşle ağır hasar aldığını söyledi.
Bouvet'nin ise mürettebatından bazılarının, havalandırma donanımındaki arızadan kaynaklanan sızıntı nedeniyle yayılan gazdan etkilenip bayıldığını söyleyen Atabay, Türk topçusunun 8 kez isabetli atış yaparak bu geminin önündeki topu etkisiz hale getirdiğini vurguladı.
Atabay, Bouvet'yi vuran Türk topçusu Cemal ve ona mermiyi getiren Mehmet Ali adlı askerlerin isimlerinin pek bilinmediğini belirtti.
"Onu bir daha gören olmadı"
Fransız zırhlısı Bouvet'nin, Amiral Guepratte'tan geri çekilme emri alıncaya kadar Namazgah Tabyası'na atışlarını sürdürdüğünü anlatan Atabay, şunları söyledi:
"Bouvet'nin komutanı Albay Rageot de la Touche, geri çekilmek istemiyordu. Bunun üzerine Amiral Guepratte, emrini tekrarlamak için Suffren zırhlısını gönderdi. O da kurusıkı bir atışla Amiralin emrini bildirdi. Bouvet, Erenköy Koyu'na doğru sancağa manevra yaptı. Saat 13.54'ü gösteriyordu ki Bouvet, sancak topunun tam altında fark etmediği 80 kilogramlık mayına çarptı ve tahminen buradaki cephanenin de infilak etmesiyle çok şiddetli bir patlama meydana geldi. Gemiden hafif bir duman yükseldi ve gemi yan yatmaya başladı. Albay Touche, makinelerin durdurulmasını, gemiyi kaldırmak için sol taraf kompartımanlarının suyla doldurulmasını emretti ancak bu emirlerin hiçbiri yerine getirilemedi. Bouvet'nin batacağını anlayan komutan, köprüden tüm mürettebatı çıkartarak makamında ölmek üzere odaya girdi. Bouvet'nin ikinci kaptanı Yarbay Autric ise yaralıların bulunduğu yere indi ve hemen patlamanın olduğu yere koştu. Onu bir daha gören olmadı."
Atabay, Bouvet'nin batırılmasının, Türk askerinin Çanakkale Deniz Zaferi'ne ulaşmasında en önemli kahramanlıklardan biri olduğunu söyledi.
8.3ºC
Ankara
