Küresel ısınma ve iklim değişikliği gibi kavramlar, özellikle son yılarda fazlaca kullanılmaya başlandı. Doğal afetlerin sayısı ve şiddetindeki artış, bu iki kavramı hayatımıza soktu. İstanbul Teknik Üniversitesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Orhan Şen, iklim değişikliğiyle ilgili soruları TRT Haber için yanıtladı.
Son yıllarda artan doğal afetlerin sebebi iklim değişikliği mi?
Doğal afetlere neden olan sebeplerin hepsi bir noktada birleşiyor: İklim değişikliği… 30 yıldan bu yana iklim değişikliğinin meydana gelmesinden kaynaklanan birtakım doğal afetlerin sayısının ve şiddetinin arttığını görüyoruz. 10-15 yıldır da bu hissedilir duruma geldi. Küresel ısınma, iklim değişikliğini meydana getiriyor. Yani küresel ısınma olmasa, iklim değişikliği bu kadar şiddetli olmayacaktı belki de.
Küresel ısınma neden kaynaklanıyor?
Küresel ısınma dünya üzerinde, atmosferde bulunan sera gazlarının artmasından kaynaklanan bir olay. Dünyanın oluşumundan itibaren, 3,5 milyar yıl öncesinden veya 4 milyar yıl öncesinden beri atmosferde bir sera kuşağı var. Bu sera gazı kuşağı kalınlaşırsa, yeryüzü ısınmaya başlıyor. Sera gazı kuşağı, fosil yakıtların yanmasıyla oluşan atıkların atmosfere çıkmasıyla oluşuyor. Sanayi Devrimi ile birlikte atmosfere sera gazları çıkmaya başladı. Böylece 1850’li yıllardan itibaren bu sera gazı kuşağı kalınlaşmaya ve dünyamız ısınmaya başladı.
Küresel ısınma dünyayı nasıl etkiliyor?
Dünyanın ortalama sıcaklığı yüzde 1-1,5 oranında arttı. Bu da dünyanın bazı yerlerinde iklim değişikliğini getirdi. Bu, “Akdeniz Çukuru” dediğimiz Türkiye, Yunanistan, İtalya ve İspanya’nın bulunduğu ülkeleri çok etkilemeye başladı. Yine Güney Doğu Asya’daki ülkeleri fazlasıyla etkiliyor.
İklim değişikliği özellikle hangi doğal afetlere sebep oluyor?
Geçtiğimiz haftalarda Düzce’de yaşanan sel, İspanya’da sıcaklığın artmasıyla meydana gelen olaylar, 2003 yılında Paris’te 35 bin kişinin öldüğü aşırı sıcaklar, 2009’da İstanbul’daki sel, Antalya’daki seraların hortumdan perişan olması… Toplu değil ama parça parça yok oluş... Ortalama sıcaklıktaki yüzde 1’lik artış doğal afetleri yüzde 30 oranında artırıyor. Eskiden de bunlar oluyordu ama az miktardaydı. Şimdi canımız yanmaya başladı. Bunların şiddetleri daha da artacak.
İklim değişikliğini önlemek ya da azaltmak için ne yapılabilir?
Global olarak sera gazlarını azaltmamız gerekiyor. Sanayinin küçültülmesi ya da yenilenebilir enerjiye doğru yönlendirilmesi lazım. Fosil yakıtlardan sera gazları çıkıyor. Yenilenebilir enerji kaynakları temiz olduğu için bu olmuyor. Rüzgar, güneş, jeotermal ve dalga enerjisine biraz daha yönlenmemiz gerekiyor. Bizim enerji ihtiyacımızın şu anda yüzde 14-15’i yenilenebilir enerjiden elde ediliyor. Bunu yüzde 30-40’lara çıkarmamız lazım. Dünyanın da bunu yapması gerekiyor. Çünkü atmosfer hepimizin ve global olarak bir şeyler yapılmalı.
Kurgu: Ünsel Ayhan Aybek, Cihan Karaahmetoğlu
0.5ºC
Ankara
