İstanbullunun trafik çilesine ilişkin hazırlanan "İstanbul'un Ulaşım Sorunu" başlıklı dosya haberin bu bölümünde, megakentte özellikle yakın mesafelerde toplu taşımaya alternatif haline gelen skuterlerin yasal çerçevesini belirleyen yönetmelikler ve yönergeler, en fazla hangi ilçelerde kullanıldığı ve yaygınlaşması için gerekli düzenlemeler konunun uzmanlarınca anlatıldı.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığının İçişleri Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile birlikte hazırladığı "Elektrikli Skuter Yönetmeliği" ile bu araçların kullanımı yasal zemine oturtulmaya çalışıldı.
Resmi Gazete'de 14 Nisan 2021'de yayımlanarak yürürlüğe giren yönetmelikte e-skuterler teşvik edilirken gerekli kurallar ve tedbirler de ele alındı.
Yönetmelikte e-skuterler ile egzoz emisyonunu azaltarak ulaşımın çevreye olumsuz etkisinin minimize edilmesi, düşük emisyonlu bireysel ulaşımın geliştirilmesi, trafik sıkışıklığının azaltılması, kısa mesafeli ulaşımda şahsi araç yerine e-skuterin yaygınlaştırılması, toplu taşıma ile entegre, alternatif ve sürdürülebilir bir ulaşım sisteminin sağlanması hedeflendi.
Yönetmeliğe göre, elektrikli skuterler, saatte en fazla 25 kilometre hızla gidebiliyor. Yaya yollarında, azami hız sınırı 50 kilometre ve üzeri olan kara yollarında kullanılamayan skuterler, bisiklet yolunun olduğu yerlerde taşıt yolunda sürülemiyor.
Aracın, bir şeritte yan yana sürülerek şeridin işgal edilmesi ve başka araçlara tutunarak sürülmesi, araca birden fazla kişinin binmesi ve araçta yük taşınması da yasaklanıyor.
Sürücülerin aracı, manevra için işaret vermeleri dışında iki elleriyle kullanmaları, izin alınarak yapılan gösteriler dışında akrobatik hareketler yapmaması gerekiyor.
Park edilirken özel mülkiyetin ihlal edilmesi, kamu nizamının bozulması, yayaların veya engellilerin hareketlerini engelleyecek şekilde park edilmesi de yasaklar arasında yer alıyor.
İBB'nin e-skuter yönergesi
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığının yayınladığı yönetmeliğin ardından İstanbul Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Dairesi Başkanlığı Ulaşım Planlama Şube Müdürlüğü de "e-skuter yönergesi" hazırladı.
3 Nisan 2021'de kabul edilen yönergeyle İstanbul'da skuterlerin nasıl, nerelerde kullanılacağı veya kullanılamayacağı, hızları, nerelere park edileceği belirlendi.
Yönergede, skuterlerin Cumhurbaşkanlığı binaları, askeri alanlar, emniyet birimleri, gümrük binaları, konsolosluklar, itfaiye alanları, sağlık kurumları, saray ve kasırlar, tarihi surlar ve kapılara park edilmeleri yasaklandı.
Yönergeyle e-skuter yetki belgesi sahiplerine, sadece izin aldıkları belediye sınırları içerisinde faaliyette bulunma ve kullanıcılara kural ihlallerinin ilgili mevzuat kapsamında işlem yapılacağını bildirme yükümlülüğü verildi.
Firmalar, kullanım dışı arızalı araçları 12 saat, kurallara aykırı park edilen araçları ise 2 saat içerisinde toplamakla da yükümlü kılındı.
İstanbul'da yaklaşık 80 bin e-skutere izin veriliyor
İstanbul'da skuter firmalarına yetki belgeleri, yönetmelik gereği UKOME tarafından 2 yıllığına veriliyor.
Yönetmeliğe göre skuterlerin sayıları, ilçe nüfusunun 200'de 1'ini geçmeyecek şekilde hesaplanıyor. Bu doğrultuda İstanbul genelinde en fazla 79 bin 456 e-skuter kullanımına izin veriliyor. İzin sayısının 20'de 1'i kadar da e-skuter park alanı yapılması isteniyor.
Bu araçların en çok kullanıldığı ilçe 4 bin 45 skuterle Küçükçekmece, en az kullanılan ilçe ise 217 skuterle Şile oldu.
Saatte 20 kilometre olan e-skuterlerin hız sınırı Kadıköy, Şişli, Beşiktaş, Beyoğlu ve Fatih ilçelerinin yaya yoğunluğu fazla olan hassas bölgelerinde 12,5 kilometre olarak uygulanıyor.
Karayolları Trafik Yönetmeliğine de dahil edildi
Skuter kullanımına ilişkin yasal düzenlemeleri değerlendiren avukat Elvan Kılıç, Bakanlık yönetmeliği ve İBB yönergesinin ardından son olarak 16 Ağustos 2022'de Karayolları Trafik Yönetmeliğinde e-skuterlere yönelik değişiklikler yapıldığını söyledi.
Bu düzenlemeyle elektrikli bisiklet, elektrikli skuter ve motorlu bisikletin de artık "taşıt" sayıldığını, e-skuter için gece kıyafeti şartı getirildiğini aktaran Kılıç, kanunda "taşıt" olarak yer alan "bisiklet, motorlu bisiklet ve motosiklet" ifadesinin "bisiklet, elektrikli bisiklet, elektrikli e-skuter, motorlu bisiklet ve motosiklet" olarak değiştirildiğini anlattı.
Kılıç, "Hayatımıza hızlı şekilde giren skuterlerin özellikle trafik yoğunluğu yaşayan şehirlerde alternatif bir ulaşım aracı olarak kullanımı her geçen artıyor. Bu araçlar ulaşım konusunda sağladığı kayda değer kolaylıklar sayesinde belli bir kesim tarafından onaylansa da yarattığı park sorunları ve özellikle can güvenliği konusunda oluşturduğu tehlikeler yüzünden büyük bir kesim tarafından eleştiriliyor." dedi.
E-skuterlerle ilgili hala çözüme kavuşmayan sorunlardan birinin de "bisiklet yollarının yetersizliği" olduğunu vurgulayan Kılıç, kaldırımda kullanılması yasaklanan bu araçların taşıt yollarında kullanılmasının can güvenliği için büyük bir tehlike oluşturduğunu, can güvenliğinin sağlanması için bisiklet yolları inşa etmenin gerekliliğini artan trafik kazalarının da gösterdiğini söyledi.
Avukat Kılıç, e-skuterlerin olumsuzluklarını gidermek için çalışmaların devam ettiğine dikkati çekerek, "Can güvenliğinin sağlanması için getirilen kurallar, kullanım riskini ve park sorununu önemli derecede azaltsa da tamamen yok edecek güçte değildir. Yönetmeliğin varlığından kullanıcıların haberi olmaması, yönetmeliğe uyulmaması durumlarında herhangi cezai yaptırımın olmaması ve özellikle yönetmeliğin e-skuterlerin park yerleri yetersizliği konusunda yeterli çözüm getirmemesi gibi sebeplerden dolayı kullanımdaki olumsuzluklar çok fazla giderilememiştir."
"Gerekli güvenlik tedbirleri alındıktan sonra kullanılmalı"
Üsküdar Üniversitesi İş Sağlığı Güvenliği Bölümü Öğretim Görevlisi ve yol trafik güvenliği danışmanı Özgür Şener ise e-skuterlerin özellikle büyük şehirlerde gittikçe karmaşıklaşan trafikte önemli bir çözüm olarak görüldüğünü belirtti.
Bu araçların trafiğe çözüm olması için güvenli şekilde kullanılmasının önemine dikkati çeken Şener, "Trafik kazalarının, ölümlerin ve yaralanmaların çok olduğu bir yerde, trafiğe bir taşıt daha dahil ettiğinizde, bunun güvenli bir halde kullanılmasını da mutlaka tesis etmeniz lazım." dedi.
Skuter kullanımına karşı olmadıklarını, bu araçları desteklediklerini dile getiren Şener, "Özellikle büyük şehirlerde sıkıştık. Daha fazla yol yapamıyoruz. Yol kenarı parklanmalar çok fazla. Trafikte insanların kafası karışık. Sürücülerde cep telefonu kullanımı çok yaygın olmaya başladı. Dolayısıyla bu trafik ortamına biz daha az güvenli, etrafında bir koruma olmayan skuterleri de kattığımız zaman maalesef ölüm ve yaralanmalara yol açmak için potansiyel yaratmış oluyoruz. Biz daha çok işin bu kısmıyla ilgileniyoruz. Bu taşıtlar gerekli güvenlik tedbirleri alındıktan sonra kullanılmalı." diye konuştu.
"Bisiklet yollarının çoğu otopark olarak kullanılıyor"
Skuter kullanımına ilişkin çıkarılan yönetmelikte güvenlikle ilgili çeşitli tedbirler getirildiğini kaydeden Şener, yönetmeliğe göre skuterlerin kaldırımlarda kullanılamayacağını, ana yollar veya bisiklet yollarında kullanılabileceğini kaydetti.
Şener, İstanbul gibi büyük şehirlerde bisiklet, motosiklet ve skuter için yapılmış yollar yaygın olmadığı için karmaşa yaşandığını ve asıl güvenlik sorununun çözümsüz kaldığını aktardı.
Şehirlerin yol yapısının bu araçlara çok uygun olmadığını vurgulayan Şener, "Özellikle ana yol üzerinde yapılmış bisiklet yollarının çoğu, maalesef taşıtlar tarafından ya otopark olarak kullanılmaya başlanmış ya da son dönemde çok artan kurye taşımacılığında motosikletli kuryelerin hız yapmaya çalıştıkları bir alan haline gelmiş durumda. Dolayısıyla bir skuter kullanıcısının, motosikletin hızla gittiği bir yerde güvenli bir yerde kalmasını düşünemeyiz." ifadelerini kullandı.
Şener, 15 yaşından itibaren herhangi bir trafik kuralı ve işareti bilmeden, şerit disiplini, takip mesafesi gibi bilgilere sahip olmadan 25 kilometre hızla giden bir aracın ana yolda kullanılmasında mutlaka sorunlar yaşanacağını ifade etti.
Yönetmelikte kask, dizlik ve dirseklik kullanılmasına ilişkin gereklilik olmadığını da aktaran Şener, "Dolayısıyla siz aslında çok güvenli tedbir alınmamış bir taşıtı 25 kilometre hızla ve 15 yaşında trafik kurallarını iyi bilmeyen birisine veriyorsunuz." değerlendirmesini yaptı.
Skuter kullanımının gece daha güvensiz hale geldiğinin altını çizen Şener, mevzuat ve uygulamadaki boşlukların doldurulması halinde bu taşıtların güvenli şekilde şehirlerin trafiğini rahatlatacak araçlar haline gelebileceğini sözlerine ekledi.
12.4ºC
Ankara
