"Tarım ve memur" kentinden "sanayi" başkentine

Ankara, 2023'e 5 kala ABD, Çin, İtalya, Almanya dahil dünyanın dört bir yanına ürün ihraç eden kent haline geldi.

Türkiye'nin en fazla ihracat yapan 5. şehri olan ve ülke ekonomisinde yüzde 8,5'lik paya ulaşan Ankara'da, yurt dışına direkt uçuşların artırılması, uluslararası fuar alanının yapılması ve altyapı sorunlarının çözülmesiyle kentin dünya ölçeğindeki etkinliğinin güçleneceğine inanılıyor.

Ankara'nın nüfusu, Türkiye İstatistik Kurumunun 2017 yılı kayıtlarında 5 milyon 445 bin 26 kişi olarak yer aldı. Bu rakam, 2007 yılına göre kent nüfusunda yüzde 22'lik artışa işaret ediyor.

"Memur ve tarım kenti" kimliğine "bilim ve sanayi kenti" unvanı da eklendi

Artan nüfusa paralel olarak Başkent'in ekonomik görünümü de zaman içinde büyük değişime uğradı. "Siyasetin ve bürokrasinin başkenti" olan Ankara, "memur ve tarım kenti" kimliğine üniversiteleri, organize sanayi bölgelerini, teknoparkını ve farklı sektörlerdeki atılımlarıyla "bilim ve sanayi kenti" unvanını da ekledi.

Nüfus artışıyla birlikte kentte sanayi ve hizmetler sektörlerinde faaliyet gösteren firmaların sayısı hızla artarken, bu durum barınma, göç, gıda talebinin karşılanması gibi birçok sorunu beraberinde getirdi.

Barınma ihtiyacını karşılamak adına konut projeleri hız kazanırken, 2002 yılında canlı hayvan, et ve hububat gibi alanlarda net ihracatçı konumundaki kent, bugün itibarıyla bu alanlarda dış ticaret açığı veren il oldu.

İhracatta ilk 5'te 

Gayrisafi katma değer (GSKD) üretiminde Türkiye'nin 2. büyük kenti olan Ankara'da, GSKD'de tarım sektörünün yüzde 71,5, sanayinin yüzde 25,7 ve hizmet sektörünün yüzde 2,8 payı bulunuyor. Kentin, ülke ekonomisinde payı da yüzde 8,5'e ulaştı.

Dış ticaret verileri açısından bakıldığında ise 2017 verilerine göre 6 milyar 742 milyon dolar ile Türkiye'nin en fazla ihracat yapan 5. ili konumundaki Ankara'nın dış satımında motorlu kara taşıtları, hava ve uzay taşıtlarıyla bunların parçaları, makine, demir ve çelikten eşya ilk sıralarda yer alırken, ithalatta tıbbi cihazlar, elektrikli aletler, makine, canlı hayvan ve eczacılık ürünleri ön plana çıkıyor.

Kentin son 5 yılda en fazla ihracat yaptığı ülkeler ABD, Çin, Irak, Almanya ve İtalya olarak sıralandı. Aynı ülkeler söz konusu dönemde en çok ithalat yapılan ülkeler olarak da dikkat çekti.

Otomobil sayısında da ikinci

Ankara, mevcut teşvik sisteminde birinci bölgede yer alıyor. Kentin dış ilçeleriyle gelişmişlik farkı nedeniyle tüm ilçelerin aynı kapsamda değerlendirilmesi sorun yaratıyor.

Kentte iş gücünün 1 milyon 908 bini çalışıyor ve bu da Türkiye'nin toplam istihdam edilen nüfusunun yüzde 7'sini oluşturuyor. Nüfusun yüzde 71,9'u hizmetler sektöründe çalışıyor. Ankara'nın işsizlik oranı ise yüzde 11,4 düzeyinde.

Ankara, otomobil sayısında 1 milyon 389 bin 833 adet, toplam motorlu taşıt sayısında da 1 milyon 905 bin 510 adetle tüm iller içinde ikinci sırada yer alıyor.

Fuar alanı ve yurt dışına uçuşların artırılması isteniyor

Ankara'da mart sonu itibarıyla 89 bin 734 esnaf ve bunlara ait toplam 95 bin 320 iş yeri bulunuyor. Ankaralı esnafın karşı karşıya kaldığı sorunların başında, daha çok AVM'lerde yer alan perakende firmalarıyla rekabet geliyor.

Ankara, turizmde de atılım bekliyor. Avrupa başkentleri 10 milyonlarla ifade edilen sayılarla turist çekerken, Ankara'ya giriş yapan yıllık yabancı turist sayısı 300 bin civarında seyrediyor.

Ankara'dan yurt dışına direkt uçuşların yeterli sayıda olmamasının şehrin turizm potansiyelini engellediği belirtiliyor. Yurt dışına doğrudan uçuşların sayısının artırılması hedefleniyor. Havayolu toplam yolcu trafiğinde İzmir'in önünde yer alan Ankara, İstanbul'un gerisinde.

Kent turizmi için büyük önem taşıyan ancak henüz yapılamayan "uluslararası fuar alanı" da kentin önde gelen isimlerince dile getirilen sorunlardan biri olarak dikkati çekiyor. Henüz yeri netleşmeyen fuar alanının kent ekonomisi ve turizmine önemli katkı sağlayacağı vurgulanıyor.

Kentin turizmde hamle yapması için potansiyeli bulunan sağlık ve termal turizmine ağırlık vermesi gerektiği dile getiriliyor. Ankara'da Ayaş, Kızılcahamam, Beypazarı ve Haymana ilçelerinde zengin jeotermal kaynaklar bulunuyor. Ankara, önemli devlet, özel ve üniversite hastanelerine de ev sahipliği yapıyor.

Kentin 25 milyon dekarı geçen toplam yüzölçümünün 12 milyon 330 bin dekarını tarım alanları oluşturuyor. Kentte Beypazarı havucu, Ayaş domatesi ve dutu, Kalecik karası üzümü, Kazan kavunu, Ankara tiftiği gibi ürünlerde markalaşma potansiyeli bulunuyor. Kent, kuru soğan ve kavun üretiminde ülke birincisi, havuç, vişne ve yeşil mercimekte ise ikinci durumda yer alıyor.

Savunma sanayii fark yaratıyor

Sektörel bazda değerlendirildiğinde savunma sanayii Ankara ekonomisinde önemli yer tutuyor.

ASELSAN, Roketsan, Havelsan, TAI gibi savunma sanayisinin önemli firmalarına ev sahipliği yapan kentte, üretilen ürünler gerek toplam ve kilogram başına ihracata gerekse istihdam ve bölgesel kişi başına milli gelire önemli katkı sağlıyor.

8 teknopark, 12 organize sanayi bölgesi (OSB) ve çok sayıda araştırma merkezinin faaliyet gösterdiği kentte, Ostim ve İvedik organize sanayi bölgeleri kent sanayisine güç katıyor.

Ankara, İç Anadolu Bölgesi'ndeki iller arasında işletme sayısı bakımından yüzde 39,76'lık oranla ilk sırada yer alıyor. Sanayi işletmelerinin sektörel dağılımında ilk sırada mobilya ve metal ürünleri geliyor.

Üniversite mezunlarının oranı yüzde 21,4

Ankara Kalkınma Ajansının tespitlerine göre, beşeri sermayenin oldukça güçlü olduğu kentte, yüksekokul veya fakülte mezunlarının oranı 21,3 ile Türkiye ortalamasının (yüzde 14,06) oldukça üstünde.

Ankara'da 19 yükseköğretim kurumu bulunurken, lisans ve ön lisans düzeyinde toplam 217 bin 584 öğrenciyle 19 bin 390 öğretim elemanı yaşıyor.

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yapılan Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Performans Endeksleri sıralamasında ilk 5 üniversitenin 3'ü bu şehirde.

Öte yandan, Ankara'da 6 yaş ve üzeri nüfusun yüzde 2,6'sının okuma yazma bilmediği, bu oranın kadınlarda yüzde 4,4, erkeklerde ise yüzde 0,7 olduğu kayıtlarda yer alıyor.

En çok gençler göç ediyor

Göç göstergeleri incelendiğinde, Ankara'nın en çok 20-24 yaş grubunda göç aldığı ve verdiği dikkati çekiyor. Ankara son beş yılda en çok İstanbul, Çorum ve Yozgat'tan göç alırken; İstanbul, İzmir ve Konya'ya göç veriyor. Sağlık alanında 100 bin kişi başına 344 yatağın bulunduğu kentte, 100 bin kişi başına 371 hekim düşüyor.

"Yerel değerler dünyaya tanıtılacak"

Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mustafa Tuna, memur kenti olarak anılan Ankara'nın, son yıllarda artan OSB'leri, üniversiteleri, sağlık ve termal turizmiyle de ön plana çıkmaya başladığını belirterek, "Canlı bir ekonomi potansiyeli olan şehrimizde etkin projeler ve planlamalarla hem şehir hem de ülke ekonomisine büyük katkı sağlayabiliriz. Önümüzdeki dönemde öncelikle turizm konusunu ele alacağız. Ulus Tarihi Kent Merkezi Yenileme Alanı Projesi'ni bu nedenle çok önemsiyoruz. Ankara keçisi, Ankara simidi gibi coğrafi işaretlerle kentin diğer zenginliklerini dünyaya tanıtacağız. Ankara'ya Akyurt'a yapılacak dev fuar alanını kazandırmak için süreci başlattık, projeyi en kısa sürede tamamlayacağız. Şehrin çehresini bozan yüksek binalar konusunda daha duyarlı projelere izin vereceğiz. Tarımsal desteklerle göçü önleyerek üretimi artırmayı, rant elde edilmesinin önüne geçerek adaletli gelir dağılımı, eşit hizmet ve yaşanabilir bir Ankara hedefliyoruz" dedi.

"İleri teknoloji üretiminde lider"

Ankara Sanayi Odası (ASO) Başkanı Nurettin Özdebir, Türkiye'nin orta teknoloji segmentinden yüksek teknolojiye sıçraması gerektiğini vurgulayarak, "Türkiye olarak bu sıçramayı gerçekleştirebilecek en önemli kent Ankara'dır. Toplam 12 OSB'si bulunan Ankara, ileri teknolojili patent/faydalı model başvurularının yüzde 14'ünü gerçekleştirdi. Ar-Ge yapan üreticilerin yüzde 15'i, ileri teknoloji üretiminin yüzde 13'ü Ankara'dadır. Ar-Ge mühendislerinin yüzde 28'i Ankara'dadır. İleri teknoloji yatırımlarının yüzde 30'una Ankara ev sahipliği yapıyor. İleri teknolojili 13 alt sektörün tamamında Ankara rekabet gücüne sahiptir" ifadelerini kullandı.

Ankara'nın, sanayisi ve üniversiteleriyle Türkiye'nin teknoloji üssü olma yolunda yürümeye devam ettiğini ifade eden Özdebir, "Ekonomisinin yüzde 15'i imalata dayalı olan Ankara'da yapılan üretimin yüzde 34'ü yüksek ve orta yüksek teknolojilidir. Türkiye'nin en büyük 5. imalat kenti olan Ankara ileri teknoloji üretiminde lider." diye konuştu. 10 araştırma üniversitesinin 4'üne Ankara'nın ev sahipliği yaptığını aktaran Özdebir, bu durumun da kent sanayisine çok büyük ivme kazandırabileceğini belirtti.

"Memur kenti kimliğinden sıyrıldı"

Ankara Ticaret Odası (ATO) Başkanı Gürsel Baran da memur kenti kimliğinden sıyrılan Başkent'in artık sağlık kuruluşları, üniversiteleri, teknoparkları, organize sanayi bölgeleri ve savunma sanayisiyle öne çıktığını söyledi. Ankara'nın, yeni kimliğiyle sanayinin ve ticaretin de merkezi durumuna geldiğini ifade eden Baran, şunları aktardı:

"Ankara, neredeyse 190 ülkeye ihracat yapabilen bir şehir. Kentin sağlık, fuar ve kongre turizmi gibi çok önemli potansiyelleri de var. Biz bu potansiyellerin harekete geçirilmesi için çalışmalar yürütüyoruz. Bu nedenle yurt dışına direkt uçuş konusunu çok önemsiyoruz. Aktarmalı uçuşlar nedeniyle tüccarımızın değerli vakti yollarda geçiyor. Üyelerimizin yurt dışına kolayca seyahat edebilmesi, yabancı yatırımcıların da Ankara'ya rahatlıkla gelebilmeleri için bu konu üzerinde ısrarla durduk. Cumhurbaşkanımız ve Başbakanımızın verdiği destekle Türk Hava Yolları ile yaptığımız ortak çalışma neticesinde, Ankara'dan Frankfurt, Berlin, Paris ve Viyana'ya doğrudan uçuş başlatıldı."

Kaynak: AA