Türkiye havada yeni nesil savaş gücüne kavuşuyor

Türkiye, hava filosunu, yerli savunma sanayisinin de üretiminde aktif rol aldığı yeni nesil savaş uçağı F-35'lerle takviye edecek.

Türkiye, Hava Kuvvetleri Komutanlığının yeni nesil savaş uçağı ihtiyacını karşılamak üzere 1999'da Müşterek Taarruz Uçağı (F-35) Projesi'ne ortak ülke olarak katıldı.

• F-35'lerin yeni yuvaları belli oldu
• F-35'lerin ilk teslimatı planlandığı şekilde 21 Haziran'da yapılacak

Hava filosu için 100 adet F-35 uçağı temini planlanırken, ilk 30 uçak siparişi verildi.

Türkiye'nin ilk F-35A uçağının teslim töreni 21 Haziran'da ABD Teksas - Fort Worth’de yer alan Lockheed Martin tesislerinde düzenlenecek.

18-0001 kuyruk numarasıyla teslim alınacak ilk F-35 uçağı, pilot eğitimlerinde kullanılmak üzere Arizona’da yer alan Luke Hava Üssü’nde görevlendirilecek.

Türkiye’de F-35 uçaklarının konuşlandırılacağı, pilot ve bakımcı eğitimlerinin gerçekleştirileceği Entegre Eğitim Merkezi’ne de ev sahipliği yapacak ilk üs olan Malatya 7. Ana Jet Üs Komutanlığı’nın aktivasyon çalışmaları da devam ediyor.

İlk uçakların Kasım 2019’da Türkiye’ye gelişinin ardından 2020 yılında burada eğitim faaliyetlerine başlanacak.

Türkiye'nin F35A uçağının ilk uçuş görüntüleri

Hava Kuvvetlerinin yeteneklerini artıracak

Türkiye, dünyanın en önemli konsorsiyum projelerinden biri kabul edilen F-35 için ortak faaliyetlere önemli katkı sağlayıp, destek verdi.

F-35, Türk Hava Kuvvetlerinin envanterindeki ilk 5. Nesil Savaş Uçağı olacak.

Uçak, düşük görünürlük, sensör teknolojileri ve radar sistemi gibi üstün yeteneklerle Hava Kuvvetleri Komutanlığının operasyonel etkinliğinde çarpan etkisi oluşturacak. F-35, daha önce sahip olunmayan kabiliyetler sunarak Hava Kuvvetlerinin savunma ve saldırı yeteneğini önemli ölçüde artıracak.

Türkiye, F-35'le günümüzün geleneksel ihtiyaçlarını karşılarken, yarının zorlu gereksinimlerine de yanıt verebilecek gelişmiş hava sistemine sahip olacak.

F-35'lere Türk füzesi: SOM J

F-35'e yurt içi imkanlarla geliştirilen Hassas Güdüm Kiti ve SOM-J füzesi gibi ürünlerinin entegre edilmesiyle muharebe yeteneği çarpan etkisiyle artacak, bu da Türk Hava Kuvvetlerinin stratejik ve iyi korunan hedeflere yüksek hassasiyetle ulaşmasını sağlayacak.

Türkiye, ilk F-35'in teslim edilmesiyle uçaklarını almaya başlayan ülkeler kulübüne katılacak.

Üstün teknolojik donanım

F-35 Müşterek Taarruz Uçağı, tek pilot ve tek motorlu, beşinci nesil, hava-yer taarruz, keşif, taktik savunma gibi çok maksatlı görevleri, düşük görünürlük özelliğiyle gerçekleştirebiliyor.

Sahip olduğu DAS sistemiyle 360 derece görüş sağlayabilen F-35'in, özel tasarlanmış geometrisi ve kaplaması sayesinde sahip olduğu düşük görünürlük özelliği, düşman radarları tarafından tespitini güçleştiriyor.

F-35, sahip olduğu Link-16 ve MADL haberleşme sistemleriyle tespit ettiği tehditleri etrafında bulunan diğer F-35 ve silah sistemleriyle paylaşabiliyor, bu sayede harp ortamındaki farkındalık seviyesi artırılıyor.

Sensör füzyon teknolojisiyle EOTS, DAS, radar gibi kaynaklardan aldığı bilgileri birleştirerek, harp ortamının resmini pilota sunan uçak, bu sayede dost ve düşmana yönelik tanımlamaların çok daha doğru şekilde yapılmasını sağlıyor.

Farklı konfigürasyonlar, farklı yetenekler

F-35'in 3 ayrı konfigürasyonu bulunuyor. Geleneksel kalkış ve iniş (CTOL) yeteneğine sahip F-35A, iniş ve kalkış yapabilmek için piste ihtiyaç duyuyor. Kısa kalkış ve dikey iniş (STOVL) yapabilen F-35B, kısa pistlerden kalkış yapabiliyor ve helikopter gibi iniş gerçekleştirebiliyor. Uçak gemileri için tasarlanmış versiyon (CV) F-35C ise helikopterler gibi olduğu yerden yükselerek kalkış yapıp ve aynı şekilde inebiliyor.

F-35 uçağına Türk Silahlı Kuvvetleri envanterinde de bulunan KC-135 Stratotanker tipi uçaklarla havadan yakıt ikmali yapılabiliyor. F-35 savaş uçağının menzili de versiyonlarına göre farklılıklar gösteriyor. Uçağın maksimum menzili F-35A'da 2 bin 200, F-35B'de bin 667, F-35C'de 2 bin 593 kilometreyi buluyor.

Yeni nesil savaş uçağı, 15,67 metre uzunluğa, 4,33 metre yüksekliğe, 10,65 metre kanat açıklığına, 42,7 metrekare kanat alanına sahip bulunuyor.

Uçağın boş ağırlığı F-35A'da 13 bin 170, F-35B'de 14 bin 588, F-35C'de 14 bin 547 kilograma karşılık geliyor.

Yüklü ağırlığı 22 bin 470, azami kalkış ağırlığı 31 bin 800 kilogram olan uçak, 1,6+ mach (saatte bin 932 kilometre) azami hıza, 60 bin feet (18 bin 288 metre) azami irtifaya çıkabiliyor.

Avcı/savaş uçağı F-35, havadan havaya füzeler, havadan karaya füzeler, gemisavar füzeleri atabilme yeteneğine sahip bulunuyor.

Türkiye dahil 9 ülkenin ortak projesi

F-35'lerin, gelecek 40 yılın taarruz uçağı olması öngürülüyor. Radara yakalanmama özelliğine sahip yeni nesil uçaklar, Türkiye dahil 9 ülkenin ortak projesi. Türkiye'nin 100'den fazla F-35 savaş uçağı sipariş verdiği projenin diğer ortakları ise Avustralya, Kanada, Danimarka, İtalya, Hollanda, Norveç, İngiltere ve Almanya.

Türkiye'nin F-35 projesindeki yeri

F-35 savaş uçağının orta gövdesi ve motorun önemli bazı parçaları Türkiye'de üretiliyor. ABD dışında F-35’lerin motorlarının imalat, bakım ve montajıyla ilgili seçilen ilk merkez Türkiye oldu.

Başından itibaren F-35 programının 9 katılımcısından biri olan Türkiye'nin programda geleneksel kalkış ve iniş yapabilen F-35A tipi uçak siparişinin yanı sıra programın ortak parça üreticisi ve motor bakım yüklenicisi.

F-35'lerin üç versiyonu üretiliyor

F-35 savaş uçağı geleneksel kalkış ve iniş yapabilen (F-35A), kısa kalkış - dikey iniş yapabilen (F-35B / STOVL) ve uçak gemisine inebilen (F-35C) olmak üzere üç versiyonda üretiliyor.

On yıllık süre içerisinde değişkenlik gösteren maliyetin ortalaması alındığında bir F-35A uçağının Türkiye'ye maliyeti 103 milyon dolar olarak ortaya çıkıyor.

Bu durumda Türkiye'nin sipariş verdiği 120 uçağı almaması, F-35 programı ortaklarına 12 milyar 360 milyon dolar ek maliyet olarak yansıyor olacak.

Türk savunma şirketleri projede önemli rol oynuyor

Türkiye’nin Müşterek Taarruz Programı olarak da bilinen F-35 projesinin ana yüklenicisi savunma devi Lockheed Martin'le iş birliği F-16 savaş uçaklarının alındığı 1990'lara dayanıyor.

Türk firmaları sistem geliştirme ve tatbikat alanında F-35 projesi kapsamında da Lockheed Martin ile iş birliğine devam ediyor.

Endüstriyel katılım bakımından Türk savunma sanayisi program süresince F-35 programının parça tedarikçisi olarak programda önemli rol oynuyor.

Bu kapsamda Türk şirketlerinin F-35 programına yaptıkları katkının yine toplamda 12 milyar dolara ulaşması bekleniyor.

Aralarında ASELSAN, Kale Havacılık, Mikrodalga ve Elektronik Sistemleri (MiKES), ROKETSAN ve Türk Havacılık ve Uzay Endüstrisi (TUSAŞ-TAI) gibi önemli firme ve kuruluşların da bulunduğu 10 şirket, F-35 uçakları için, parça ve elektronik sistem üretiminde ve motor bakımında tedarikçi olarak rol oynuyor.

F-35 elektrik hedef sistem parçaları ASELSAN'dan

Türkiye'nin savunma sanayi devi ASELSAN F-35 uçaklarının Elektro Optik Hedef Sisteminin önemli parçalarını geliştirirken şirket aynı zamanda Amerikan savunma devi Northrup Grumman ile F-35 uçakları için CNI Aviyonik Elektronik Arabirim Kontrol Cihazı geliştirilmesi konusunda çalışıyor.

TUSAŞ-TAI'ye F-35 gövdesinde önemli rol

F-35A uçağının en karmaşık yapısal bölümlerinden biri olan "orta gövdesi" ABD dışında tek kaynak olarak TUSAŞ-TAI tarafından üretiliyor.

Bununla birlikte, dış kaplama ve silah bölmesi kapakları ile fiber hava girişi kanallarının üretimini de yine TUSAŞ üstleniyor.

F-35 uçağının alternatif görev ekipmanlarının yaklaşık yüzde 50'sini üreten TUSAŞ, ünlü motor üreticisi Pratt and Whitney ile imzaladığı stratejik anlaşma doğrultusunda bakım, onarım ve modernizasyon konusunda bölgede tek tedarikçi firma olarak programda rol alıyor.

Diğer taraftan Alp Havacılık ise F-35 uçak gövdesi yapısal parçaları ve asambleleri, iniş takımı bileşenleri ve motor için F135 motoru titanyum entegre kanat rotorları üretiyor.

Füze uzaktan kumanda arabiriminin tek tedarikçisi Türkiye'den

F-35 savaş uçağının temel iki bileşeni olan füze uzaktan kumanda arabirimi ve panoramik kabin ekranının elektronik kartlarının tek tedarikçisinin Ankara merkezli Aydın Yazılım ve Elektronik A.Ş. (AYESAŞ) olması da Türkiye'yi F-35 programındaki vazgeçilmez ortaklardan biri haline getiriyor.

2005 yılından bu yana F-35 programını destekleyen Kale Havacılık ise TUSAŞ/TAI ile birlikte F-35 uçak gövdesi yapısal parçalarını ve düzeneklerinin üretimini yapıyor.

Üç uçak tipinin de iniş takımı kilit parçaları için Heroux Devtek'i tek tedarikçi olarak destekleyen Kale Havacılık'ın ayrıca, motor donanımlarının üretimi amacıyla İzmir'de Pratt & Whitney ile bir ortak girişim oluşturduğu biliniyor.

Elektronik harp ve savunma alanında önemli bir Türk savunma şirketi olan Mikrodalga Elektronik Sistemleri A.Ş (MiKES) ise, British Aerospace Engineering (BAE) ve Northrop Grumman için F-35 uçak bileşenleri ve parçaları sağlıyor.

ROKETSAN'dan F-35'e füze

ROKETSAN, TUBİTAK ile beşinci nesil savaş uçağı F-35'te dahili olarak kullanılacak hassas güdümlü Stand-Off Füzesi'nin (SOM) geliştirme, entegrasyon ve üretimini yürütüyor.

Kaynak: AA