Türkiye'de ortalama hanehalkı büyüklüğü 3,3 kişi oldu

Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) "İstatistiklerle Aile 2020" bülteni yayımlandı.

Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre, Türkiye'de 2008 yılında 4 kişi olan ortalama hanehalkı büyüklüğü azalma eğilimi gösterdi. Bu açıdan bakıldığında geçen yıl ortalama hanehalkı büyüklüğü 3,3 kişi oldu.

İllere göre incelendiğinde, Türkiye'de 2020 yılında ortalama hanehalkı büyüklüğünün en yüksek olduğu il, 5,75 kişi ile Şırnak oldu. Şırnak ilini 5,25 kişi ile Şanlıurfa ve 5,16 kişi ile Hakkari izledi. Ortalama hanehalkı büyüklüğünün en düşük olduğu il ise 2,61 kişi ile Çanakkale oldu. Bu ili, 2,66 kişi ile Tunceli ve 2,68 kişi ile Eskişehir izledi.

[Grafik: TRT Haber / Nursel Cobuloğlu]

Tek kişilik hanehalklarının oranı arttı

2014 yılında yüzde 13,9 olan yalnız yaşayan fertlerden oluşan tek kişilik hanehalkları oranının 2020 yılında yüzde 17,9'a yükseldiği görüldü.

Tek çekirdek aile olarak ifade edilen, yalnızca eşlerden veya eşler ve çocuklardan ya da tek ebeveyn ve en az bir çocuktan oluşan hanehalklarının oranında azalma olduğu görüldü. Tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının oranı, 2014 yılında yüzde 67,4 iken 2020 yılında yüzde 65,2'ye geriledi. Diğer yandan geniş aile olarak tanımlanan ve en az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hanehalklarının oranı 2014 yılında yüzde 16,7 iken 2020 yılında yüzde 14'e düştü.

Aralarında eş, anne-çocuk veya baba-çocuk ilişkisi olmayan fertleri içeren; diğer bir ifadeyle çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanehalklarının oranında artış olduğu gözlendi. Söz konusu hanehalklarının oranı 2014 yılında yüzde 2,1 iken 2020 yılında yüzde 2,8'e yükseldi.

En yüksek tek kişilik hanehalkı oranı Gümüşhane'de

İllere göre hanehalkı tipleri incelendiğinde, 2020 yılında tek kişilik hanehalklarının oranının en yüksek olduğu ilin yüzde 28,7 ile Gümüşhane olduğu görüldü. Gümüşhane ilini yüzde 27,9 ile Tunceli ve yüzde 26,7 ile Giresun izledi. Diğer yandan tek kişilik hanehalklarının oranının en düşük olduğu il ise yüzde 10,2 ile Diyarbakır oldu. Diyarbakır ilini yüzde 10,4 ile Van ve yüzde 10,5 ile Batman izledi.

Tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının oranının en yüksek olduğu il, 2020 yılında yüzde 72,6 ile Osmaniye oldu. Osmaniye ilini yüzde 72 ile Gaziantep, yüzde 71,9 ile Adıyaman ve Kayseri takip etti. Tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının oranının en düşük olduğu il ise yüzde 53,7 ile Tunceli oldu. Tunceli ilini yüzde 54,8 ile Gümüşhane ve yüzde 55,6 ile Artvin izledi.

Türkiye'de 2020 yılında toplam hanehalklarının yüzde 9,7'sini tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan hanehalkları oluşturdu. Toplam hanehalklarının yüzde 2,2'sini baba ve çocuklardan oluşan, yüzde 7,5'ini ise anne ve çocuklardan oluşan hanehalklarının oluşturduğu görüldü.

Tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan hanehalklarının oranının en yüksek olduğu il, 2020 yılında yüzde 11,7 ile Bingöl oldu. Bu ili, yüzde 11,5 ile Adana ve Malatya illeri izledi. Bu oranın en düşük olduğu iller ise yüzde 7,1 ile Bitlis ve Ardahan, yüzde 7,2 ile Tokat oldu.

Toplam hanehalkları içinde anne ve çocuklardan oluşan hanehalklarının oranının en yüksek olduğu iller, yüzde 9,2 ile Bingöl, yüzde 9 ile Adana ve yüzde 8,9 ile İzmir olurken, bu oranın en düşük olduğu iller ise yüzde 5 ile Ardahan, yüzde 5,5 ile Tokat, Bitlis ve Burdur oldu.

Diğer yandan, baba ve çocuklardan oluşan hanehalklarının oranının en yüksek olduğu iller, yüzde 3,8 ile Kilis, yüzde 3,1 ile Malatya ve yüzde 3 ile Trabzon olurken, bu oranın en düşük olduğu iller ise yüzde 1,6 ile Nevşehir ve Bitlis, yüzde 1,7 ile Kayseri, Adıyaman, Tokat, Sinop ve Kars oldu.

Geniş aileler en çok Hakkari'de

Geniş aileden oluşan hanehalklarının oranının en yüksek olduğu il, 2020 yılında yüzde 24,4 ile Hakkari oldu. Hakkari ilini yüzde 24,2 ile Şırnak ve yüzde 21,5 ile Batman izledi. Bu oranının en düşük olduğu il ise yüzde 9 ile Eskişehir oldu. Eskişehir ilini yüzde 9,6 ile Çanakkale ve yüzde 10,1 ile Niğde ve Balıkesir izledi.

Akraba evliliği azaldı

Evlenme istatistikleri sonuçlarına göre, 2010 yılında gerçekleşen resmi evlenmelerin yüzde 5,9'unun akraba evliliği olduğu ve bu oranın sonraki yıllarda sürekli düşüş göstererek 2015 yılında yüzde 4,8, 2020 yılında ise yüzde 3,8 olduğu görüldü.

En fazla aileler mutlu ediyor

Yaşam Memnuniyeti Araştırması, 2020 sonuçlarına göre, 18 ve üzeri yaştaki bireyler arasında kendilerini en fazla ailelerinin mutlu ettiğini belirtenlerin oranı yüzde 69,7 oldu. Erkeklerin yüzde 74,9'u kendilerini en fazla ailelerinin mutlu ettiğini ifade ederken bu oranın kadınlar için yüzde 64,5 olduğu görüldü. Kendilerini en fazla çocuklarının mutlu ettiğini belirten erkeklerin oranı yüzde 9,2 iken kadınların oranı yüzde 20,7 oldu.

Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması sonuçlarına göre, evden İnternete erişim imkânına sahip olan hanelerin oranı 2004 yılında yüzde 7 iken 2020 yılında bu oran yüzde 90,7 oldu. Diğer yandan hanelerde dizüstü, tablet, netbook gibi taşınabilir bilgisayar bulunma oranı yüzde 0,9'dan yüzde 45,1'e, cep telefonu/akıllı telefon bulunma oranı yüzde 53,7'den yüzde 99,4'e yükseldi. Bununla birlikte internete bağlanabilen televizyon bulunma oranı ise 2013 yılında yüzde 7,3 iken 2020 yılında yüzde 33,8'e yükseldi.

Hanehalkları bütçelerinden en fazla payı konut ve kira harcamasına ayırdı

Hanehalkı bütçe araştırmasının 2019 yılı sonuçlarına göre, Türkiye genelinde hanehalklarının tüketim amaçlı yaptığı harcamalar içinde en yüksek payı yüzde 24,1 ile konut ve kira harcamaları alırken, ikinci sırayı yüzde 20,8 ile gıda ve alkolsüz içecek harcamaları, üçüncü sırayı ise yüzde 16,5 ile ulaştırma harcamaları aldı. Toplam tüketim harcamalarında en düşük payı alan harcama grupları ise yüzde 2,2 ile sağlık, yüzde 2,5 ile eğitim hizmetleri ve yüzde 3,1 ile eğlence ve kültür oldu.

Kendilerine ait bir konutta yaşayanların oranı yüzde 58,8 oldu

Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre, 2019 yılında konutların  mülkiyet durumları incelendiğinde, fertlerin yüzde 58,8'inin oturduğu konutun kendilerine ait olduğu, yüzde 25,6'sının ise kiracı olduğu görüldü. Fertlerin yüzde 39,3'ünün 2019 yılında konutunda izolasyondan dolayı ısınma sorunu yaşadığı, yüzde 36,9'unun sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçevesi vb. nedenlerle sorun yaşadığı ve yüzde 26,1'inin trafik veya endüstrinin neden olduğu hava kirliliği, çevre kirliliği veya diğer çevresel sorunlar yaşadığı görüldü.