Türkiye'nin son 119 yıllık istatistikleriyle deprem gerçeği

İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) Deprem Dairesi Başkanlığı Türkiye'de 1900 ile 2019 arasındaki son 119 yılda meydana gelen depremlerle ilgili istatistikleri paylaştı. 

Kuzey, Doğu ve Batı Anadolu fay hatlarındaki deprem kuşağında bulunan Türkiye'nin çeşitli kentlerinde 1900 ile 2019 tarihleri arasında can kaybı, ağır hasar veya yıkıma neden olan 240 deprem meydana geldi.

Son 119 yılda 4.0 ile 7.9 arasında değişen büyüklüklerde ise 13 bin 687 deprem meydana geldi. Bu depremlerde 86 bin 456 kişi hayatını kaybetti, 603 bin 131 yapı ise ya yıkıldı ya da ağır hasar gördü. 

Yüzlerce hayvanın da telef olduğu Türkiye'de 1900 sonrası meydana gelen değişik büyüklükleri gösteren deprem haritasında ise afetin yıkıcı etkisi görülüyor.

Her yıl 2 deprem 

Belirtilen tarihlerdeki verilere göre, her yıl can kaybı ya da hasara neden olan 2 deprem meydana geldi.

Yine istatistiklere göre, büyüklükleri 4.0 ile 4.9 arasında her dört günde bir, 5.0 ile 5.9 arasında ayda iki, 7.0 ile 7.9 arasında her altı yılda bir ve 6.0 ile 6.9 arasında her yıl iki deprem meydana gelme olasılığı bulunuyor.

Türkiye'de can kayıpları ve büyük yıkımlarla sonuçlanan büyük depremler ise şöyle:

İstanbul 1509 depremi

Osmanlı döneminde 10 Eylül 1509 yılında meydana gelen deprem, İstanbul ve çevresini 40 gün boyunca salladı. Kıyamet-i Suğra (Küçük Kıyamet) olarak adlandırılan 7.2 büyüklüğündeki depremde 130 bin kişi öldü, bin 70 yapı yıkıldı.

İstanbul 1719 depremi

24 Mayıs 1719'da meydana gelen ve büyük hasara yol açan depremde çok sayıda evle birlikte cami ve hamam yıkıldı. Mihrimah Sultan Camii ile medrese kubbelerinde çökmeler, Yedikule ve Ahırkapı arasındaki sur ve burçlarda ise hasarlar meydana geldi. Bu deprem, İzmit'te de hasara yol açtı.

İstanbul 1766 depremi 

Osmanlı döneminde 22 Mayıs 1766'da meydana gelen depremin 3 ay sürdüğü belirtiliyor.

Çok sayıda evle birlikte aralarında Fatih Camii'nin de bulunduğu birçok cami yıkılırken, Baruthane, Kapalıçarşı, Surlar, Saraçhane, Tophane, Yeniçeri kışlaları ve Topkapı Sarayı'nda ise hasarlar oluştu.

İstanbul 1894 depremi

İstanbul'da 10 Temmuz 1894'te meydana gelen deprem geniş alanda hissedildi. Büyük hasara yol açması nedeniyle 'Büyük hareket-i arz' olarak anılan depremde, Eminönü ve Fatih'teki yapılar ile Kapalıçarşı yıkıldı, Yalova ve Adapazarı da etkilendi.

Erzincan 1939 depremi

Erzincan'da 27 Aralık 1939'te meydana gelen ve 116 bin dolayında yapının yıkıldığı 7.9 büyüklükteki depremde 33 bin kişinin hayatını kaybetti, 100 bin kişi de yaralandı.

Erbaa 1942 depremi

Tokat'ın Erbaa ilçesinde 1942'de 7 büyüklüğündeki depremde 3 bin kişi yaşamını yitirdi.

Ladik 1943 depremi

Samsun'un Ladik ilçesinde 26 Kasım 1943'te meydana gelen 7.6 büyüklüğündeki deprem, Taşova'dan Ilgaz'a kadar uzanan yerleşim yerlerinde hissedildi. Bölgedeki binaların yüzde 75'inin yıkıldığı depremde yaklaşık 2 bin 300 kişi hayatını kaybetti, 5 bin kişi de yaralandı.

Varto 1966 depremi

Muş'un Varto ilçesinde 1966'da 2 büyük deprem meydana geldi. İlki 7 Mart'ta meydana gelen depremde 14 kişi yaşamını yitirirken, 75 kişi de yaralandı. 19 Ağustos'ta meydana gelen ikinci depremde ise yaklaşık 2 bin 400 kişi öldü, bin 500 kişi ise yaralandı.

Muradiye 1976 depremi

Van'ın Muradiye ilçesinde 24 Kasım 1976'da meydana gelen ve 10 bine yakın yapının hasar gördüğü 7.5 büyüklükteki depremde yaklaşık 3 bin 840 kişi hayatını kaybetti, 500 kişi ise yaralandı. 

Depremde enkaz altında kalanların yanı sıra yağmur ve karla birlikte sıfırın altında 17 dereceye kadar düşen zorlu havada donarak ölenler de kayıtlara geçti.

Gölcük 1999 depremi

Asrın Felaketi olarak tanımlanan deprem, Kocaeli'nin Gölcük ilçesi merkezli 17 Ağustos 1999'da saat 03.02'de meydana geldi.

7.4 büyüklüğündeki depremde resmi kayıtlara göre Kocaeli başta olmak üzere Yalova, Sakarya, İstanbul, Bursa, Bolu, Zonguldak ve Eskişehir'de toplam 18 bin kişi öldü, 20 binden kişi yaralandı. Marmara Bölgesi ile Ankara ve İzmir'e kadar geniş alanda hissedilen 45 saniye süren depremde binlerce yapı yerle bir oldu.

Düzce 1999 depremi

Düzce'de 12 Kasım 1999'da meydana gelen 7.2 büyüklüğündeki deprem, Ukrayna'dan da hissedildi. 30 saniye süren depremde 710 kişi hayatını kaybetti, 2 bin 678 kişi ise yaralandı.

Van 2011 depremleri

Van'da merkez üssü Tabanlı ilçesinde 23 Ekim'de, Edremit'te 9 Kasım 2011'de meydana gelen 2 depremde 644 kişi yaşamını yitirirken, bin 966 kişi yaralandı. Deprem nedeniyle çok sayıda yapı da yıkıldı.

Grafik: Hafize Yurt

Kaynak: DHA