Türkiye'nin en iyi korunmuş kalelerinden biri olan Çandarlı Mahallesi'ndeki tarihi yapı, içinde bulunduğu yarımadanın karayla bağlandığı kısma yakın, doğu-batı yönünde eğimli, kayalık zemin üzerinde yer alıyor.
Milattan önce 6'ncı yüzyılda o dönemki adıyla Pitane'yi koruma amaçlı inşa edilen kale, milattan sonra 14'üncü yüzyılda Foça'yı ele geçiren Cenevizliler tarafından bugünkü görünümüne kavuşturuldu.
Osmanlı Sultanı 2'nci Murat döneminde fethedildikten sonra Sadrazam Çandarlı Halil Paşa 15'inci yüzyılda yeniden restore ettirilen kale, sağlamlaştırılıp korunaklı ve daha işlevli hale getirildi.
Üç tarafı denizle çevrili olan yarımadaya hakim, 5 kulesi, mazgalları, kapısı ve duvarlarıyla dikkati çeken Çandarlı Kalesi'nde, Bergama Müze Müdürlüğü tarafından yapılan sondaj kazılarında farklı seviyelerde duvar kalıntıları vedöşemeler ortaya çıkarılırken iç avluda da bir Bizans sarnıcı tespit edildi.
Dünya Mirası Geçici Listesi'nde
Giriş kapısında bulunan ve bazı bölümleri silinen kitabesinde Fetih Suresi'nden ayetler yer alan, 1. derece arkeolojik sit alanı içinde korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı olarak tescil edilen Çandarlı Kalesi, 2013 yılında "Ceneviz Ticaret Yolu'nda Akdeniz'den Karadeniz'e kadar Kale ve Surlu Yerleşimleri" adıyla UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ne dahil edildi.
"Yazın ziyaretçi sayımız bir hayli fazla"
Kalede görevli sanat tarihçisi Buket Anayurt antik dönemdeki ismi "Pitane" olan söz konusu antik yerleşimin İzmir'in en çok ilgi gören yerlerinden birisi olduğunu ifade etti.
Çandarlı Kalesi'nin bugün halen tüm görkemiyle ayakta durduğunu dile getiren Anayurt, şunları kaydetti:
"Cenevizliler'den sonra Osmanlı Dönemi'nde de burası bir restorasyon çalışması görmüş. 2'nci Murat döneminde sadrazam olan Çandarlı Halil Paşa burada bir tadilat gerçekleştirmiş. Fatih döneminde de bu tadilat çalışmaları devam etmiş, en son 1950'li yıllarda yine bir restorasyon çalışmasıyla günümüze kadar korunarak gelmiş. Aslında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ne girdikten sonra burada ziyaretçi sayımız bir hayli arttı çünkü ismimizi duyurabildik. Belirli günlerde temizlik çalışmaları nedeniyle kapalıyız, onun haricinde ziyaretçilerimiz ücretsiz olarak kalemizi ziyaret edebiliyorlar. Burası yazlık bir yer olduğu için yazın ziyaretçi sayımız bir hayli fazla oluyor. Yabancı ziyaretçi sayımız da bu dönemde artıyor."
Buket Anayurt, kalenin UNESCO Dünya Mirası Kalıcı Listesi'ne alınması için de hummalı bir çalışma yürütüldüğünü sözlerine ekledi.
İstanbul'dan ailesiyle gelip kaleyi ziyaret eden Cem Toker de bu tür tarihi yapıları görmeyi çok sevdiklerini ifade ederek, bu anlamda kalelerin yapıldığı dönemleri de önceden araştırdıklarını belirtti.
Daha önce Çandarlı'ya geldikleri halde kaleyi ziyaret etme fırsatı bulamadıklarını anlatan Toker, "Bugün vakit bulup değerlendirebildik bunu, çok da keyifle gezdik. Herkese görmelerini öneriyoruz." dedi.
