100 yıldır 'ezana hasret' Osmanlı camisi

Makedonya'nın kuzeyindeki Kumanova'ya bağlı Tabanovce köyünde bulunan tarihi Koca Mehmet Bey Camisi, 100 yıldan uzun bir süredir ezana hasret.

Balkanlar'ın en eski camilerinden biri olarak gösterilen bu tarihi caminin, Kosova Savaşı'ndan da önce, 1380 yılında inşa edildiği düşünülüyor. Tarihçi Michel Kill ise caminin 16. yüzyılda Kaçanikli Mehmet Paşa tarafından kubbeli olarak inşa edildiğini belirtti.

Bugün yol kenarındaki tarlaların ortasında, harabe bir halde olan, minaresinin bir kısmı yıkılmış, civarında kazılar yapılmış, atık birikmiş ve terk edilmiş bu cami, minaresinden yeniden ezan sesinin yükselmesi için adeta uzanacak bir yardım eli bekliyor.

Arap mimarisi görünümünde, tek katlı caminin kubbesi ilk şeklini muhafaza etmiş olsa da caminin içinde "araştırmalar için" yapıldığı iddia edilen kazılar nedeniyle büyük çukurlar bulunuyor.

Günümüzde camiye ulaşmak için herhangi bir yol bulunmazken, cami etrafındaki tarlalara köydeki çiftçiler tarafından buğday ekiliyor.

Tarihi caminin bir zamanlar var olan ancak günümüzde tarım arazileriyle kaplı avlusunun giriş tarafında ise bir kısmı yer üstüne çıkarılmış temel şeklindeki sütunlar mevcut.

Yakın zamanda yapılan araştırmalar neticesinde yer üstüne çıkarılan bu temellerin ve büyük taş sütunların, geçmişte o noktada bulunan şadırvana ait olduğu kaydedilse de o noktada bir han ve hamamın da bulunduğu ifade ediliyor.

Araştırma ekibi incelemelerde bulundu

Tabanovce sakinlerinden Milan Jovanovic, yaptığı açıklamada, yaklaşık bir ay önce Makedonya Kültür Bakanlığından bir araştırma ekibinin köye gelip cami hakkında yapılacak araştırmalarda kendilerine yardımcı olabilecek insanlar aradıklarını söyledi. 20 gün boyunca caminin bulunduğu alanın temizlenmesi için çalışan köylüler arasında kendisinin de yer aldığını ifade eden Jovanovic, "Çalışmaların caminin koruma altına alınması veya yeniden inşa edilmesi için yapıldığını söylediler." ifadelerini kullandı.

Jovanovic, gelen ekibin caminin sağlamlığını, temellerinin çatlayıp çatlamadığını araştırdıklarına işaret ederek, "İnşaat harcından örnek aldılar. İnşa edildiği yılı tespit etme çalışmaları yaptılar. Bugüne kadar caminin yeniden inşa edilmesine yönelik herhangi bir girişim olmadı." diye konuştu.

Caminin içinin ve etrafının temizlenmesi çalışmalarına katılan bir diğer Tabanovceli Aleksandar Vidanovic de Bakanlıktan gelen araştırma ekibinin, caminin mimarisinin araştırılmasının sebebinin yeniden inşa edilmesinin planlandığı olduğunu söyledi.

Araştırmaların caminin ne zaman inşa edildiği ve o dönemde burada kimlerin olduğunu öğrenmek için yapıldığını aktaran Vidanovic, "Caminin ismini de taşıdığı Koca Mehmet Bey'in döneminde, 15. yüzyılda inşa edildiği tahmin ediliyor ancak bu sorunun net cevabı henüz alınmış değil." dedi.

14. yüzyılda Makedonya'yı fetheden Osmanlı, 1912-1913 yıllarında yaşanan Balkan Savaşları'nın ardından bölgeden ayrılmıştı.