Aksaray'ın eskimeyen tarihi: Azmi Milli Un Fabrikası

Savaştan yeni çıkmış genç Cumhuriyet'in Anadolu'daki göz bebeği...

Aksaray'da kurulan "Azmi Milli Un Fabrikası" Türkiye'nin gurur simgelerinden biri. Mustafa Kemal Atatürk'ün talimatıyla yapılan fabrika yıllardır ayakta.

"Azmi Milli", milletin azmi anlamına geliyor. Fabrika, Türkiye'nin ilk fabrikalarından biri. 1924'ten 1997 yılına kadar hizmet veren fabrika, şimdiyse müze olarak ziyaretçilerini bekliyor.

Ülkenin zor zamanlarında un üretimini hiç aksatmadı

Azmi Milli Un Fabrikası, kurulduğu dönemde Türkiye Cumhuriyeti'nin önemli birleştirici unsurlarından biriydi. Fabrika, Aksaray halkı tarafından imece usulü toplanan paralarla yapıldı. Ülkenin zor zamanlarında un üretimini hiç aksatmadı. 

Aksaray Belediye Başkanı Evren Dinçer, un fabrikasının açılışıyla ilgili süreci şöyle anlattı:

"İzmir İktisat Kongresi yapılıyor, sanayinin geliştirilmesi teşvik ediliyor. Bu fabrikamız da bunun parçalarından bir tanesi. Aksaray'da, Ankara'ya yakın bir mekanda inşa ediliyor. Bu süreç içerisinde Kızılay'a, Genelkurmay Başkanlığına, Ankara Halk Ekmek Fabrikasına un üretiyor. Tabii ki yine süreç içerisinde belli dönem aralıklarla elektrik üretimine de katkı sağlayan bir fabrika."

"Hem hidroelektrik santrali hem un fabrikası çalışır vaziyette"

Mamasın Barajı'nda kurulan Cumhuriyet'in ilk hidroelektrik santrali de Azmi Milli'ye enerji sağlandı. Azmi Milli'den artan elektrik gücü Aksaray'ın aydınlatılmasında kullanıldı. Bina bünyesinde zengin arşiv bölümü de bulunuyor.

Azmi Milli Sanayi ve Bilim Müzesi Müdürü Mustafa Fırat Gül, fabrikada üretilen unların kalitesinin meşhur olduğunu söyledi.

Türkiye'nin doğusundan batısına, kuzeyinden güneyine çok geniş bir müşteri potansiyeli var. Orijinalliğinden hiçbir şey kaybetmemiş, hiçbir parçası eksilmediği için halen çalışır vaziyette. Hem hidroelektrik santrali hem un fabrikası çalışır vaziyette."

7 gün ziyarete açıkm

Azmi Milli Sanayi ve Bilim Müzesi, haftanın 7 günü ücretsiz ziyarete açık. Fabrikanın arşiv kısmında 1924 yılından beri çalışan işçilerin kayıtları var.

Yazışmalar, çalışan personellerin dosyaları ve pek çok evrak araştırmacıların da ilgisini çekiyor.

Haber: Yusuf Dernek

Kamera: Tayfun Uslu