Arabanızı kime teslim ettiğinize dikkat edin

Sürücüler her zaman kendi araçlarını kendileri park edemeyebiliyor. Kimi zaman aracı bir valeye, bir otopark görevlisine teslim etmek gerekirken kimi durumlarda ise tamir ve servis gibi hizmetler için araçlar uzun süreli olarak başkalarına emanet edilebiliyor. Ancak bu konuda yaşanan bazı istismarlar ve ortaya çıkan kazalar, çok dikkatli olmak gerektiğini yeniden hatırlatıyor.

Dönem dönem özellikle sosyal medyaya düşen bazı örnekler, araç sahiplerinin, araçlarını kime teslim edeceği konusunda dikkatli olması gerektiğini yeniden gözler önüne seriyor.

Araç sahibi sorumlu

Eğer aracınızı bir birine teslim ediyorsanız, bir yerde uzun süreli bırakmanız gerekiyorsa, mutlaka bunu güvenilir bir yere ya da kişiye emanet edilmesi gerekiyor. Aracın hangi durumda, ne zaman hatta mümkünse hangi saat ve kime teslim edildiğini gösteren bir belge almak önemli çünkü yasa gereği, aracınızı teslim ettiğiniz kişi bir kazaya karışırsa, araç sahibi de sorumlu tutuluyor.

İstanbul üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Muhammed Demirel, bu konuda şunları söylüyor:

“Trafik Kanunu’nun 3’üncü maddesine göre araç sahibi, araç için adına yetkili idarece tescil belgesi verilmiş, sahiplik veya satış belgesi düzenlenmiş kişidir. Her durumda aracın ‘işleteni’ olarak kabul edilir. Trafik Kanunu’nun 85’inci maddesine göre motorlu aracın işletilmesi bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına yahut bir şeyin zarara uğramasına sebep olursa motorlu aracın işleteni (sahibi) de doğan zarardan müştereken ve müteselsilen sorumlu olur. Dolayısıyla aracın sahibi kanuna göre işleten kabul edildiğinden bu kişinin de meydana gelen zarardan hukuken sorumlu tutulabileceği belirtilebilir. Yine benzer şekilde işletenin aracın sürücüsünün veya aracın kullanılmasına katılan yardımcı kişilerin kusurundan kendi kusuru gibi sorumlu olduğu özellikle vurgulanmıştır. Bu açıdan bir aracın sahibi dışında bir kişinin yapması ve bir zarara neden olması durumunda şoför konumundaki kişiyle birlikte araç sahibinin de sorumluluğu gündeme gelecektir. Yani araç sahibi, aracı kullanmasa da aracı tamirciye teslim etmiş olsa ve aracın akıbeti konusunda bilgi sahibi olmasa da sırf aracın sahibi olarak, zararların tazmin edilmesi bakımından diğer kişilerle birlikte sorumlu olacaktır.”

Aracı sadece tamire bırakmak değil, yakın birine vermek de aynı sorumluluğu getiriyor. Demirel, “Nitekim bir kimse, aracını kardeşine verirse ve kardeşi aracı kullanırken kaza yaparak bir kimsenin ölümüne neden olursa araç sahibi de aracı kullanan olmasa bile meydana gelen zarardan sorumlu olur” diyor.

Bununla birlikte Trafik Kanunu’nun 86’ncı maddesine göre araç sahibi, “kendisinin kusuru bulunmaksızın, kazanın üçüncü kişinin ağır kusurundan ileri geldiğini” ispat ederse sorumluluktan kurtuluyor. Bir başka kurtuluş yolu ise araç sahibinin haberi olmadan, emanet ettiği kişinin, aracı bir başka kişiye kullandırması.

Servisteki aracı başkasına kullandırana 2 yıl hapis

Servise ya da parka bırakılmış aracı, başka birisine kullandırmak da suç oluşturuyor. Sahibinin tamir amacıyla bıraktığı aracın tamirci tarafından başka kişilere verilmesi, kullandırılması Türk Ceza Kanunu’nun 155’inci maddesine göre ‘güveni kötüye kullanma’ suçu olarak kabul ediliyor. Şikayet edilmesi durumunda 6 aydan 2 yıla kadar hapis ve adli para cezası ile cezalandırılıyor.

Plaka Tanıma Sistemi’nin önemi

Araç sahiplerinin sorumluluktan kurtulmaları açısından en önemli gelişme ise Plaka Tanıma Sistemi (PTS) oldu. Doç. Dr. Demirel, şunları söylüyor:

“Yaygınlaşan PTS büyük önem arz ediyor. 2022 yılı rakamlarıyla karayollarına 80 bin 901 kamera, 4 bin 183 PTS yerleştirilmiş durumda. PTS ile aranan, hacizli, çalıntı ve ikiz plakalı yani bir araca tescilli plakanın kopya edilerek başka bir araca takılmış araçlar hemen bulunabiliyor. Öyle ki PTS sistemi sayesinde sadece 2022 yılı ilk altı ayında aranan 5 bin 442 araç tespit edildi, 930 çalıntı araç bulundu. Dolayısıyla böyle bir olayda ilk yapılması gereken PTS aracılığıyla aracın tamirciye bırakıldığı, tamirci üzerinden aracın teslim amacı dışında üçüncü kişilere teslim edildiği ve kazanın bu şekilde gerçekleştiğinin ortaya konulmasıdır. PTS sistemi yok ise bu durumda aracın tamirciye teslim edildiğinin mutlaka ispat edilmesi, bunun belgelendirilmesi gerekmektedir. Aksi durumda gerçekleşen zarardan araç sahibinin tazminat sorumluluğu gündeme gelebilir.”

Alkollüye sürücüye araç teslim edilmemeli

Demirel, “araç sahibinin ceza hukuku sorumluluğu” açısından ‘alkol’ faktörüne de dikkat çekiyor. Demirel, “Eğer bir araç sahibi, aracı alkollü olduğunu bildiği ya da öngördüğü bir kişiye teslim eder de alkollü şahıs kaza yaparak bir kimsenin ölümüne ya da yaralanmasına neden olursa şoför ile birlikte araç sahibinin de taksirle öldürme ya da taksirle yaralama suçundan sorumluluğu gündeme gelebilir” diyor.