Atık malzemeler asırlık yöntemle kağıda dönüşüyor

Pamuklu bir kumaş, eski bir kot, mısır yaprağı hatta soğan kabuğu gibi pek çok atık malzeme kağıda dönüşüm yolculuğu için bir araya geliyor. Ardından altı asırlık geleneksel yöntem devreye giriyor. Vaktizamanında kağıt üretiminin merkezi olan, hatta adını bile bundan alan Kağıthane’de teknolojiye inat, geleneksel bir yöntem böylece yaşatılıyor.

Kağıthane Belediyesi El Yapımı Kağıt Atölyesi’nde her gün meşakkatli ama keyifli bir çalışma yürütülüyor. Atadan kalma yöntemlerle kağıt üretiliyor. El Yapımı Kağıt Ustası Ramazan Sabancılar, sözlerine bir vurguyla başlıyor:

“El yapımı, tamamen geleneksel yöntemlerle üretiyoruz.”

Genellikle ebru, hat, resim gibi sanat dallarında kullanılan doğal kağıtların yapımında atık malzemeler tercih ediliyor. Sabancılar, “Selüloz içeren bütün malzemelerden kağıt üretebiliyoruz. Pamuk, ipek, keten, kendir, yumurta kolileri, gazete gibi bütün atık malzemeleri el yapımı kağıtlara dönüştürebiliyoruz” diyor.

Doğal kağıt üretimi oldukça zahmetli

Doğal kağıt üretimi keyifli olduğu kadar sabır da istiyor. Atık bir malzeme kağıda dönüşene dek pek çok aşamadan geçiyor. Sabancılar, süreci anlatmaya söyle anlatıyor:

“Atık pamuklu bir kumaştan üreteceksek onları minik minik parçalıyoruz. Sonra 8 saat kaynatıyoruz. Ardından suyunu sıkarak dibeğe bırakıyoruz. 24 saat bunu dibekte dövüyoruz. Ardından lifler şişiyor, hamur haline geliyor.”

Hamurun kağıda dönüşmesi için uygun kıvama gelip gelmediğini anlamak gerekiyor. Bunun için bu aşamada ufak bir deney yapılıyor. Sonra sırayı tekne aşaması alıyor:

“Yüzde 80 su, yüzde 20 hamur olacak şekilde tekneyi kıvama getiriyoruz. Kalıplarımıza kağıtlarımızın dökümünü gerçekleştiriyoruz. Ardından kalıplarımızın keçelere aktarımını sağlıyoruz. Sünger yoluyla fazla suyunu alıyoruz. Böylece lifleri birbirine iyice kaynatıyoruz. Keçelere aktarılan kağıt tabakalarını, üzerine bir keçe daha koyarak prese alıyoruz. Bir gün preste kalan ıslak kağıtlarımızı çamaşır gibi asıyoruz. Sonra dikkatlice keçelerden ayırıyoruz. Ondan sonra mühürlemeye geçiyoruz. Mühürledikten sonra kağıtlarımız, pürüzsüz ve parlak oluyor.”

Sanatçılar tarafından tercih ediliyor

Geleneksel yöntemlerle kağıt üretimi ortalama 7 günde sürüyor. Tabii kullanılan malzemeye bağlı olarak bazen 3-5 günde de hazırlanabiliyor. Üretilen kağıtlar, genellikle sanatçılar tarafından tercih ediliyor. Bunun önemli bir sebebi var:

“Bizim burada atık paçavralardan ürettiğimiz kağıtlar, lifleri uzun olduğu için çok güçlü, dayanıklı ve çok uzun ömürlü. Sanatçılar uzun ömürlü bir kağıda eserini işlediği zaman, 500 yıl yaşayabiliyor. Dolayısıyla bunları tercih ediyor. Kaliteli ve dokulu bir kağıt seviyor sanatçılarımız.”

Geri dönüşüme de katkı sağlanıyor

El yapımı kağıt atölyesi, atık malzemelerden üretim yaparak aslında geri dönüşüme de önemli bir katkıda bulunuyor. Öyle ki 1 ton geri dönüşüm atığıyla 17 ağaç kurtarılıyor. Böylece Sıfır Atık Projesi'ne destek verilmiş oluyor.

Atölyede kağıt üretiminin yanı sıra ücretsiz olarak eğitim de veriliyor. Genellikle okullardan gruplar halinde gelen öğrenciler, atölyeye büyük ilgi gösteriyor. Eğitim almak isteyenler için herhangi bir şart aranmıyor. Sabancılar, “Randevulu olarak 7’den 70’e bütün ziyaretçilerimize eğitim verebiliyoruz. Workshop tadında uygulamalı eğlenceli etkinlikler yapıyoruz” diyor ve devam ediyor:

“Talep eden ziyaretçilerimizi kabul ediyoruz. İstiyoruz ki kağıtçılık geleneği ölmesin. Yeni nesillere bunu aktaralım.”