Çanakkale Boğazı'nda tarihi keşif

Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT) ve Deniz Kuvvetleri Komutanlığının iş birliği ile hazırlanan belgesellerle tarih gün yüzüne çıkarılıyor.

Fethiye'de 1953 yılında denize zorunlu iniş yaptıktan sonra derinliklerde kaybolan Fransız yolcu uçağı ve Ağva açıklarında yatan 2. Dünya Savaşı tanığı Alman U23 denizaltısının keşfinden sonra, adres bu kez Çanakkale Boğazı oldu.

75 yıldır kayıp olan denizaltıyı TCG AKIN ve "Mavi Tutku" ekibi buldu

Çanakkale Savaşı'nda ana kuvvetleriyle Boğaz'ı geçemeyen İngiliz ve Fransızlar, denizaltılarla Marmara'ya sızdı. O denizaltılardan biri de E7'ydi. İstanbul ve İzmit'i topa tutan E7, ikinci geçişinde Boğaz'daki çelik ağlara takılarak battı.

Denizaltının enkazı, TRT Haber'in Mavi Tutku adlı su altı belgesel programı için ilk kez görüntülendi. İngiliz denizaltısını, batışından 104 yıl sonra Deniz Kuvvetleri Komutanlığına ait TCG IŞIN arama gemisi görüntüledi.

Çanakkale Savaşı'nda denizaltılar

Çanakkale'de çok çetin geçen savaşta onlarca gemi batırıldı. 8 denizaltı da Çanakkale batıkları arasındaki yerini aldı.

18 Mart 1915’te savaş gemileriyle boğazı geçemeyen İngiliz ve Fransızlar, kara harekatı sırasında Boğaz'ı denizaltılarla geçerek Marmara’ya sızdı. Görevleri, ikmal yollarını kesip Türk askerini mühimmattan yoksun bırakmaktı.

Çanakkale Batıkları belgeseli için tıklayınız

Müttefik denizaltılar 13 ay boyunca Marmara’ya giriş yaptı. Bölgede görevli 22 denizaltıdan 13’ü, 31 kez Boğaz'ı geçerek Marmara’da faaliyet gösterdi. Türk askerleri, bu denizaltılardan 8'ini batırdı. Fransızların Turkuaz adlı denizaltısı da Müstecip Onbaşı'nın isabetli top atışıyla Boğaz'ın derin sularına gömüldü.

Düşmanın denizaltı harekatlarında 713 şehit veren Türk ordusunun, 34 gemi, 220 yelkenli kaybı oldu. Harekatın ana amacı, Türk ordusunun Çanakkale Cephesi'ne gönderdiği asker ve malzeme sevkiyatını sekteye uğratmaktı. Sevkiyatın büyük bölümü denizden gemilerle yapılıyordu. 

E7 Çanakkale'de

Birleşik Krallığın E sınıfı denizaltılarından olan E7, 1914 yılında inşa edildi. 54 metre uzunluğunda, 600 ton ağırlığındaki denizaltıda 31 personel görev yapıyordu. Çanakkale Cephesi'nde görevlendirilen 10 İngiliz denizaltısından biriydi.

Archibald Douglas Cochrane komutasındaki denizaltı, 30 Haziran 1915’te Çanakkale Boğazı'nı geçerek Marmara’ya girdi. 25 günlük görevinde, aralarında Yadigar-ı Millet torpidobotu Bülbül ve Biga vapurlarının da bulunduğu çok sayıda deniz taşıtını batırdı.

Üzerinde taşıdığı top sayesinde yüzeydeyken hedeflere ateş edebilme kabiliyeti olan denizaltı, karadaki hedeflere de ateş açtı. 15 Temmuz 1915'te İstanbul Galata Limanı'na saldırdı. Zeytinburnu ve Bakırköy’deki barut fabrikalarını topa tuttu. İzmit Körfezi'ne girerek posta cephane ve asker taşıyan trene saldırdı, demir yolu köprülerini tahrip etmeye çalıştı. Denizaltı komutanı Cochrane, üsse döndüğünde başarısı nedeniyle üstün hizmet madalyası ile ödüllendirilmişti. 

Boğaz'a çelik ağlar döşendi

Mayın hatlarının denizaltı geçişlerinde etkisiz kalması üzerine çelik ağlardan oluşan iki sıra hat Nara Burnu civarına yerleştirildi. Zemine kadar uzanan ağlar deniz yüzeyindeki şamandıralara bağlanmıştı. Dünya savaş tarihinde çelik ağlar ilk kez burada kullanıldı. 

Aynı ağ sisteminden, Rus denizaltılarının geçişlerini engellemek için İstanbul Boğazı'nın Karadeniz çıkışına da yerleştirilmişti.

Atılay Denizaltısı belgeseli için tıklayınız

E7 ikinci geçişinde ağlara takılıyor

E7 ikinci seyrine 4 Eylül’de çıktı. Bu kez Nara Burnu önlerinde denizaltıların geçişini engellemek için serilen çelik ağlara takıldı. Kurtulmaya çalıştı ama başaramadı. Pervanelerinden biri ağa dolandı. Çelik ağları taşıyan dubalardaki hareketliliği gören Türk askerleri durumu anlayınca, bölgede bulunan Alman UB14 denizaltısına haber verildi. 

Alman komutan Heino von Heimburg, 35 metre derinlikte hareketsiz kalan E7’ye su bombaları atınca denizaltı yüzeye çıkmak zorunda kaldı. Denizaltının 3'ü subay 31 kişilik mürettebatı teslim oldu. 

Denizaltı komutanı Cochrane, Türklerin eline geçmemesi için zaman ayarlı bomba ile denizaltıyı batırdı. Cochrane ve askerleri esir alındı. 

E7 enkazı 80 metre derinlikte

E7, Çanakkale Boğazı'nın en dar noktalarından biri olan Nara Burnu açıklarında 80 metre derinlikte yatıyor. 

TCG IŞIN arama kurtarma gemisinin uzaktan kumandalı su altı cihazı TCB Ahtapot tarafından ilk kez görüntülenen denizaltı, tek parça halinde kumluk zeminde yatıyor. 

Deniz araştırmacısı Selçuk Kolay, Çanakkale batıkları üzerine yaptığı araştırmalar esnasında E7’nin bulunması muhtemel alanı belirledi. TCG IŞIN, belirlenen alanda yaptığı tarama işleminde denizaltının izine rastladı. Uzaktan kumandalı su altı cihazından gelen görüntüler, batığın E7 denizaltısına ait olduğunun teyit edilmesini sağladı. Milli imkanlarla inşa edilen TCG IŞIN, 22 Temmuz 2017 yılında A-583 borda numarası ile donanmaya katıldı. 

TCG IŞIN, 2018 yılında TRT Haber Mavi Tutku programı çalışmalarında, 1953 yılında Fethiye Körfezi'ne zorunlu iniş yaptıktan sonra derinliklerde kaybolan Fransız yolcu uçağının enkazını bularak görüntülemiş ve adını dünya kamuoyuna duyurmuştu. 

Kaynak: Mavi Tutku