İslam âleminin 'kandilleri'

İslam’da Müslümanların ibadet etmek için Allah’a yöneldikleri gün ve geceler var. Halk arasında ‘üç aylar’ olarak bilinen Recep, Şaban ve Ramazan aylarında yer alan Regaib, Miraç, Berat kandilleri ve Kadir Gecesi, Müslümanlar için önemli günler.

Ayrıca Rebiülevvel ayının on ikinci gecesi de Mevlit Kandili olarak kutlanıyor. Bu günlerde Müslümanlar ibadetlerle meşgul oluyor, oruç tutuyor ve sadakalar dağıtıyor.

Selçuklu'dan Osmanlı'ya miras kaldı

Kandil kutlamalarının tarihi eksiye dayanıyor. Türklerin Selçuklular döneminden bu yana kandil gecelerini kutladıkları biliniyor.

Osmanlı Devleti'nde de tam tarih bilinmemekle birlikte 2. Selim’in o günlerde camileri aydınlatıp, minarelere kandiller yaktırması arşiv kayıtlarında yerini alıyor.

Hatta 2. Selim minarelere kandiller astırıp kutladıkları için o günlere ‘kandil geceleri’ denildiği biliniyor.

[Fotoğraf: AA]

Kandil günleri su dağıtılırdı

Osmanlı’da kandil günlerinde Yıldız Sarayı’ndan top atışı yapıldığı da söyleniyor. Kandil simidi, çörekleri de Osmanlı’dan günümüze kadar ulaştı.

Ayrıca Osmanlı Devleti zamanında kandil günlerinde bir diğer adet de su dağıtmaktı. Sokaklarda kandil günleri ibriklerle yoldan geçenlere su veriliyordu.

Osmanlı’da Kadir Gecesi ve Mevlit Kandiline büyük önem veriliyordu. Halk, kandil günlerinde güzel kıyafetler giyiyor, vakitlerinin çoğunu camide geçirmeye özen gösteriyordu.

[Fotoğraf: AA ]

Günahlardan arınma ayları: Kandil geceleri

Kandil günlerinin Müslümanlar açısından önemini Din İşleri Yüksek Kurulu Üyesi İdris Bozkurt, TRT Haber’e anlattı.

“Üç aylar, Müslümanların diğer aylara oranla daha fazla ibadet, dua, ve hayır işleriyle meşgul oldukları bir zaman dilimi. Ayrıca Müslümanlar tarafından kutsal kabul edilen Regaib, Miraç, Berat ve Kadir gecelerinin üç aylar içerisinde yer alması da bu aylara verilen önemin bir başka nedeni. Bu aylar, birer arınma ayı olarak kabul edildiğinden kandil günleri bireysel ve cemaatle yapılan çeşitli ibadetlerle geçirilir."

[Fotoğraf: AA]

Osmanlı zamanında minareler kandillerle donatılırdı

Din İşleri Yüksek Kurulu üyesi Bozkurt, bu gecelerin kandil olarak anılmasının Osmanlı hükümdarı II. Selim zamanından kaldığından bahsetti.

“Hz. Muhammed döneminde ve onu takip eden dönemlerde Müslümanlar, farz ve nafile olan ibadetlerini her daim yapmaktaydılar. Daha sonraki dönemlerde müminlerin ibadet hayatında bir takım eksiklikler oluşunca, dinin emir ve yasakları bir şekilde Müslümanlara anlatılmaya başlandı. Böylece toplumda farkındalık ve yeniden dini yaşama noktasında harekete geçme çalışmaları yapıldı. Mübarek olan gece ve günler toplumsal farkındalık oluşturma konusunda önemli rol oynadı. Daha sonra da bu durum bir adet olarak günümüze kadar geldi. Hatta bu gecelerin kandil ismiyle kutlanışı, Osmanlı hükümdarı II. Selim zamanında, camiler aydınlatılıp minarelerde kandiller yakılarak kutlandığı için bu gecelere kandil geceleri denilmişti.”

[Fotoğraf: Getty]

Bu günlerde ne yapılmalıyız?

Din İşleri Yüksek Kurulu üyesi Bozkurt, "Regaib, Berat, Miraç, Kadir ve bayram geceleri, mübarek gecelerdir. Bu yüzden bu gecelerde elden geldiğince ibadete zaman ayrılmalı" ifadelerini kullandı.

“Hz. Peygamber, mübarek gün ve gecelerin değerlendirilmesini tavsiye etmişti (Tirmizi, Savm, 39). Ancak bu gün ve gecelere ait özel bir namaz veya ibadet şeklinden bahsedilmemiş. Bu bağlamda mübarek gün ve geceleri, bağışlanma ve hayatımıza çeki düzen vermek için fırsat anı olarak görmemiz gerekiyor. Dolayısıyla Müminler hayatlarının gidişatını gözden geçirmeli; hata ve günahları için tövbe etmeli, dua ederek, Kur’an-ı Kerim okuyarak, kaza veya nafile namaz kılarak bu fırsatları değerlendirmeliler. Mübarek gün ve gecelerde Müslümanlar bolca iyilik yapabilir, dua, namaz gibi ibadetlerle meşgul olup, gündüzleri de oruç tutarak ibadetlerini yerine getirebilirler.”

[Fotoğraf: AA]

“Kadir gecesi bin aydan hayırlıdır”

Bu günleri özel kılan nedenler ise şöyle...

Regaib Kandili

Regaib, 'istemek, af dilemek’ anlamlarına geliyor. Ayrıca Regaib Kandili üç ayların habercisi. Recep ayının ilk cuma gecesine denk geliyor. Hz. Muhammed bu gün geldiğinde şöyle dua edermiş;

“Allahım, Recep ve Şaban’ı bize mübarek eyle ve bizi Ramazan ayına kavuştur.”

Miraç Kandili

Hz. Muhammed’in Miraç hadisesini yaşadığı gece. Recep ayının yirmi yedinci gecesi kutlanır.

(Miraç hadisesi nedir? Hz. Muhammedi’in Mescid-i Haram'dan Mescid-i Aksa'ya, oradan semaya, yüce âlemlere ve ilahi huzura yükseldiği gecedir.)

[Grafik: TRT Haber/ Şeyma ÖZkaynak]

Beraat Kandili

Kur-an’ı Kerim’in dünyaya indirildiği gece. Bu gecede Allah’ın affı ve bağışlamasının çok olacağı müjdelendiğinden, bu geceye “Berat (Kurtuluş) Gecesi” deniliyor. Şaban ayının on beşinci gecesine denk geliyor.

Kadir Gecesi

Kur’an-ı Kerim’in indirildiği gece. Kur'an-ı Kerim’de Kadir Gecesi için şu ayet bulunur:

“Biz onu (Kur’an’ı) Kadir gecesinde indirdik. Bilir misin nedir Kadir Gecesi? Kadir Gecesi bin aydan hayırlıdır.”

Kadir Gecesi'nin tam tarihi bilinmemekle beraber Ramazanın son on gününde aranmalı.

Mevlit Kandili

Hz. Muhammed’in dünyaya geldiği gece. Rebiyülevvel ayının on ikinci gecesi.