Konargöçerlik kültürünün bin yıllık temsilcileri: Sarıkeçili Yörükleri

Konargöçerlik kültürünü sürdürmeye devam eden Sarıkeçili Yörükleri, kış aylarını ılıman iklime sahip Mersin'in Silifke ilçesindeki ormanlık alanda geçiriyor. 

Gelişen teknolojiye rağmen gelenek ve göreneklerinden vazgeçmeyen Yörüklerin zorlu yaşantısı, ailenin her ferdinin en üst seviyede gayret sarf etmesini gerektiriyor.

Çadırda yaşayan 5 kişilik Göbüt ailesi, güne sabahın ilk ışıklarıyla başlarken, odun ateşinde pişirilen gözleme ve keçilerden elde edilen sütlerle üretilen peynirle kahvaltılarını yapıyor.

Aileden 27 yaşındaki Mehmet Göbüt, kahvaltıdan sonra ilk iş olarak geçimlerinin büyük bir kısmını sağlayan keçilerini kontrol ediyor. Öncelikle yeni doğan oğlakların beslenmesini sağlayan Göbüt, daha sonra yetişkin keçileri otlatmaya çıkarıyor.

Çadırlarda geçen bir ömür...

Günün ilk kısmını, 1 yaşındaki oğluyla ilgilenerek geçiren eşi 31 yaşındaki Rukiye Göbüt de çadırda yaptığı temizliğin ardından öğleden sonra dinlenmek için çadıra dönen eşinin yerine keçilerin bakımını üstleniyor. Rukiye Göbüt, sürüyü gezdirerek bir kez daha otlatılmasını sağlıyor.

Rukiye Göbüt çalışırken, çadırdaki işleri ve bebeğin bakımını 55 yaşındaki kayınvalidesi Kezban Göbüt devralarak aile dayanışması sergiliyor. 

Güneşin batmasıyla geniş bir coğrafyaya yayılan küçükbaş hayvanları tekrar çitlerle çevrilen alanlarına sokmak için görev bu sefer ailenin tamamına düşüyor. Aile, keçileri bir araya getirmek için saatlerce mücadele ediyor.

Sürülerin birbirlerine karışmaması için de en önemli görevi çoban köpekleri üstleniyor. Sahiplerince özenle yetiştirilen köpekler, hayvanların uzaklaşarak başka sürülerle karışmasını engelliyor.

Ailenin en küçük ferdi olan Bayram bebeğin en yakın arkadaşı ise karşı çadırda kalan arkadaşı 2 yaşındaki Seyhan Baca oluyor. Köpekler ve oğlaklar da çocukların oyunlarına adeta eşlik ediyor. 

Göç de yaşam kadar zor

Komşuluk bağlarının eskimediği konargöçerlik kültüründe, ormanın farklı bölgelerinde kalan Yörükler akşam saatlerinde aynı çadırda bir araya gelerek, yine odun ateşinde pişen çay eşliğinde sohbet ediyor.

Havaların ısınmasıyla daha serin olan Konya ve Karaman'daki yaylaların yolunu tutacak olan Yörükler, göç hazırlıklarını da birlikte yapıyor.

Yaşamları gibi göçleri de büyük emek isteyen Yörükler, 1 ay boyunca göç hazırlığı yapıyor. Kadınlar, iş birliği halinde keçilerin sütünden elde edilen tereyağı ve peynirleri yol için biriktiriyor, çok sayıda gözleme ve börek hazırlıyor.

Yolluklarını bazen at, deve ve eşek, bazen de kamyonetlere yükleyen konargöçerler, denize paralel dağlardan yaylalara doğru haftalar süren zorlu bir yolculuğa başlıyor.

Aile bireylerinin hepsi sürüyle ilgileniyor

Ailenin en büyüğü 65 yaşındaki Ramazan Göbüt, yıllardır konargöçer hayat tarzını sürdürdüklerini belirterek, zorluklarla karşılaşsalar da pes etmediklerini ve ailedeki yardımlaşmayla zorlukları aştıklarını söyledi.

Gününün çoğunluğunun, hayvanların bakımıyla geçtiğini anlatan Göbüt, şöyle konuştu:

"Bizim işimiz çobanlık olduğu için ilk işimiz sürümüzü denetlemektir. Daha sonra oğlakları annelerinden ayırıp, sürüyü öğlene kadar otlatmaya gideriz. Sürü dinlensin diye öğle vakti bölgeye geri döneriz. Oğlakların bazıları annelerini ememez. Kadınlarımız da bunları kontrol eder. Tek geçim kaynağımız hayvanlar olduğu için aile bireylerinin hepsi sürüyle ilgileniyor."

Oğlu Mehmet Göbüt de gözünü çadırda açtığını ve o günden beri her yıl göçtüklerini ifade ederek, imece usulü görev paylaşımlarıyla günlerini geçirdiklerini belirtti.

Göbüt, zorlu yaşantılarına rağmen mutlu aile birlikteliklerinin olduğunu dile getirdi.

Coğrafyanın gönüllü bekçileri

Sarıkeçililer Yaşatma ve Dayanışma Derneği Başkanı Pervin Çoban Savran ise, Sarıkeçili Yörüklerinin, Anadolu'da bin yılı aşkın süredir konargöçer yaşam tarzını sürdüren bir boyu oluşturduğunu ifade etti.

Kadının rolünün Yörüklerde çok önemli olduğuna dikkat çeken Savran, hem sürülerin yetiştirilmesinde hem de ev işlerinde onların ailenin çoğu yükünü sırtladığını aktardı.

Savran, Yörüklerin, geçtiği her bölgeyi koruyarak sahip çıktığını vurgulayarak, şunları söyledi:

"Fırtınasıyla, yağmuruyla, rüzgarıyla, seliyle ve yağışıyla doğa nasıl varsa Sarıkeçili Yörükleri de aynı doğa gibi vardır. Bu yaşam bir başka yaşam. Sağlık, mutluluk ve huzur bizde. Sevgi bizim topluluğumuzda. Kavga nedir bilmeyiz. Kadın ya da erkek arasında fark yoktur. Para ile çok fazla işimiz olmaz. Eğer buna tanıklık etmek isteyen olursa çadırımızın kapısı yok, buyursunlar gelsinler."

Savran, "Nefes aldığımız bu coğrafya var olduğu sürece, dünya döndüğü sürece biz de var olmaya devam edeceğiz. Biz doğaya zarar vermeden yaşıyoruz, doğanın korunması için mücadele veriyoruz" dedi. 

Kaynak: AA