Kurtuluşun izlerini taşıyan ‘seferberlik çöreği’

Babası, kardeşi, eşi hatta oğlu cephede vatan mücadelesi verirken, elini taşın altına koyan Türk kadını kazanılan zaferlerin önemli bir parçasıydı. Kimi zaman cepheye mühimmat taşıdı, kimi zaman cephe ardında yaraları sardı.

Çanakkale destanında da, Kurtuluş Savaşı’nda da hep onların eli, emeği, desteği vardı.

Seferberliğin yalnızca cephede olmadığı günlerde Anadolu’nun dört bir yanında hazırladıkları yiyecekleri günler süren yolculukla ön cepheye götürüyorlardı.
Bu yiyeceklerden biri de seferberlik çöreği.

Eşeklerin sırtında 7 günde cepheye

Vatan mücadelesinin verildiği yıllarda Mehmetçiğe güç olan seferberlik çöreği günümüzde Balıkesir’in Savaştepe ilçesinde hala üretiliyor. 28 yıldır fırıncılık yapan Fatma Erdil, haftanın her günü ürettiği bu çöreğin hikayesini şu sözlerle anlatıyor:

“Zamanında Çanakkale’ye harbe götürülmüş. Köydeki neredeyse bütün erkekler cepheye gidince Ayşe adındaki kadınımız ayanlık yani muhtarlık yapmış. Kalan kadınlarla eşlerinin çocuklarının arkasından bu çöreğimizi yapmışlar, köhünlere doldurmuşlar eşeklere bağlamışlar 7 günde gidip gelmişler Çanakkale’ye. Ondan beri de böyle devam ediyor.”

Tok tutuyor ve uzun süre bayatlamıyor

Seferberlik çöreğinin en önemli iki özelliği tok tutması ve uzun süre bayatlamaması. Bu durumun kullandıkları kök maya ve pişirme yöntemiyle ilgili olduğunun altını çizen Erdik, çöreğin yapım aşamalarını da anlattı:

“Akşamdan ekşi mayamızı tutarız. Ekşi mayamızın içine bir bardak yoğurt, bir çorba kaşığı şeker, yarım bardak sıvı yağ, zeytinyağı kullanırız biz. Bir tabak da tarhanamızı ıslatırız. Tabi 100 yıllık kök mayamız da olur, o mayamızla birlikte yaklaşık 2 kilogram unla buluştururuz. Sabah da çalışacağımız hamura ekşi mayamızı ekleriz. Annelerimizden de bu şekilde gördük, hiç değiştirme yapmadık. Aynı şekilde devam ediyoruz.”

“Bizim ayakta durma sebebimiz o”

Muharebe yıllarında bölge halkının bir araya gelerek topladığı un, yoğurt, zeytinyağı, şeker ve tarhana mayasıyla hazırladığı bu özel çörek geçtiğimiz yıl coğrafi işaretle tescillendi. Özellikle bölge halkının seferberlik çöreğini sahiplendiğini, geleneklerin sürdürüldüğünü belirten Fatma Erdil ayakta durmalarının en büyük sebebinin de bu olduğunu söyledi:

““Sarıbeyler’de gelinimiz, düğünümüz, ölümümüz hiçbir şey çöreksiz olmaz. Gelenimize ikram ederiz, giderken çantalarına koyarız. Burada bir yere gidilirken mutlaka hediyedir. Bizim ayakta durma sebebimiz o, vatandaşların bu geleneği devam ettirmesi. Herkes kendi memleketinde ne varsa onu yaşatsın. Ben elimden geldiği kadar bu ürünümüzü yaşatmaya çalışıyorum.”