Tasmasız köpek gezdirmek suç mu?

HAYDİ (Hayvan Durum İzleme) uygulaması, çevre, doğa ve hayvanlara karşı işlenen suçların önüne geçmeyi ve bu konuda duyarlılığı artırmayı amaçlıyor. Uygulama üzerinden, hayvan hakları ihlalleri anlık olarak kolluk kuvvetlerine ihbar edilebiliyor.

Yaşar Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Muhakemesi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Burcu Dönmez, “Özellikle hayvanlara karşı işlenen suçların takibi bakımından, vatandaşların iştiraki sağlanıyor. Bu uygulama kapsamında çeşitli eylemlerin vatandaşlar tarafından indirilen bu aplikasyon suretiyle yetkili makamlara iletilmesi öngörüldü ve ciddi sayıda da ihbar alındı ve bu ihbarların sonucunda gerçekten hatırı sayılır miktarda idari para cezası ve adli soruşturma ve kovuşturma işlemleri başlatılmış oldu” diyor.

[Grafik: TRT Haber / Bedra Nur Aygün]

Dönmez, uygulamada sıralanan maddelerin tahdidi, yani sınırlayıcı, değil örnekleyici olduğunu söylüyor.

Uygulamada geçen bazı ihbar maddelerini şöyle anlatıyor:

“HAYDİ uygulaması kapsamında; hayvanları öldürmek, yaralamak, sokağa atmak, aç ve susuz bırakmak, kötü davranmak, hayvanlara gücünü aşan yük yüklemek, hayvanlara zararlı yiyecek ve içecek vermek… Hayvanların gürültüye neden olması, bu da çevrenin korunması kapsamında getirilen bir düzenleme.

Yine çevrenin kirletilmesi suretiyle hayvanlara zarar verilmesi, zarar görmesi, trafikte hayvana çarpıp yardım etmemek, işkence etmek, eziyet etmek, hayvanlara zarar vermek…

Hayvanlarla cinsel ilişkide bulunmak, hayvanların cinsel içerikli yayınlarda kullanılması ki müstehcenlik suçu kapsamında Türk Ceza Kanunu’nun 226. maddesinin 4. fıkrasında ciddi bir suç olarak ifade ediliyor bu eylem.

Yine bakımlarının ihmal edilmesi, hayvanların dövüştürülmesi suretiyle kumar oynatmak, tehlike arz eden hayvanları üretmek, ülkeye sokmak ve bunun gibi denilmek suretiyle çeşitli benzer fiiller aplikasyon kapsamında belirtilmiş.”

İhlallerin hukuki karşılığı nedir?

Dönmez, uygulamada yer alan maddelerin 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu, Türk Ceza Kanunu ve benzeri kanunlarda, ilgili mevzuatta düzenlenen, suç oluşturan eylemlerden oluştuğunu söylüyor.

Hayvanları Koruma Kanunu hakkında, “5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu bildiğiniz üzere hayvanlara karşı işlenen eylemleri suç olarak değil kabahat niteliğinde düzenliyor. Bu çerçevede de uygulanacak yaptırımlar idari para cezası olarak karşımıza çıkıyor” diyor.

Suç niteliği taşıyan eylemler

Dönmez, “Suç niteliği taşıyan eylemlere baktığımız vakit, Türk Ceza Kanunu kapsamında birtakım düzenlemelerin konusunu oluşturduğunu görüyoruz” diyor.

Hangi suçların konusunu oluşturduğunu şöyle anlatıyor:

“Nitelikli hırsızlık, bilimsel deneylerde kullanılma, bunun dışında tasmasız gezdirilmesi gibi pek çok suçta karşımıza çıkıyor. Yine çevrenin kasten kirletilmesi, çevrenin taksirle kirletilmesi, müstehcenlik suçları bakımından da çeşitli düzenlemelerle karşı karşıyayız.”

Çevrenin kasten kirletilmesi ve müstehcenlik dışındaki suçların yaptırımlarının düşük olduğundan bahsediyor. Düşük olduğu için de bu cezaların adli para cezasına çevrilmesi veya hükmün açıklanmasının geriye bırakılmasının olağan olduğunu söylüyor.

Şöyle anlatıyor:

“Özellikle 181. maddenin 4. fıkrası bizim için çok önemli bu anlamda. Çünkü bu çevrenin kirletilmesi suretiyle hayvanların üreme yeteneklerinin yok olması, tedavisi zor hastalıkların ortaya çıkması gibi eylemler bu kapsamda beş yıldan az olmamak üzere hapis cezasıyla cezalandırılıyor.”

Dönmez, müstehcenlik suçu kapsamında da bir düzenlemenin olduğundan bahsediyor:

“Son olarak da müstehcenlik suçu kapsamında bir düzenleme olduğunu söyleyebiliriz, 226. maddede. Orada da bir yıldan dört yıla hapis cezasıyla cezalandırılması öngörülmüş.”

Tasmasız köpek gezdirmek suç kapsamında

Dönmez, özellikle belediye sınırları içerisinde tasmasız köpek gezdirmenin suç olduğunu, altı aya kadar hapis ve adli para cezasının öngörüldüğünü söylüyor ve kapsamını şöyle açıklıyor:

“Tehlike suçudur. 177. maddede açık ve net olarak düzenlenmiş. Bu suçun oluşması için ayrı bir zararın oluşmasına da gerek yok. Tasmasız gezdirmek… Diğer kişilerin hayatına veya vücut dokunulmazlığına zarar verme tehlikesinin ortaya çıkması yeterli. Bu anlamda bir zararın oluşmasına ayrıca kanun koyucu aramıyor. O yüzden gezdirilmemesi lazım.”

Tasmasız gezmek onların bir ihtiyacı değil

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Veteriner Fakültesi İç Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Erman Or, gezmenin, dolaşmanın ve aktivitede bulunmanın kesinlikle köpeklerin ihtiyacı olduğunu ama bu eylemi kontrol altında sürdürmeleri gerektiğini söylüyor. Şöyle açıklıyor:

“Tasmasız gezdirildiği zaman bazı adli olaylarla da hayvan sahipleri karşılaşabilirler. Zira kendi köpeklerinin başka bir köpeğe veya yine parklarda, sokaklarda dolaşan çocuklara vermiş olduğu zararlar bizzat direkt olarak hayvan sahibi olarak sizlerin sorumluluğunda olacaktır. Bununla ilgili adli bazı olaylar hep bizlerin de karşısına çıkıyor.”

Can dostlarımızın sağlığı için bir de şu uyarıyı yapıyor:

“Çevresel uyaranlar çok farklı. Özellikle en güvenilir olarak düşündüğümüz can dostlarımızın bile bu çevresel faktörlerden etkilenerek farklı tepkiler verebileceğini lütfen unutmayalım. Bir trafik kazasına da yol açabilirler, bir hastanede yataklı tedavi edilmesi gereken acil bir duruma da yol açabilirler.”