Tehlikeli ev kazalarının önüne nasıl geçeriz?

Ev kazaları, tüm dünyada önemli sağlık sorunları arasında. Her yaş grubunda görülmesine karşın özellikle çocuklar ve yaşlılar için önemli bir halk sağlığı sorunu.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre dünyada düşmeler, yanıklar, zehirlenmeler, ev kazalarındaki ağır yaralanma ve can kaybında en önemli sebeplerden. Türkiye’de ev kazaları, trafik kazalarından sonra ikinci sırada ve kazaların yüzde 45,4 ü 0-6 yaş arasındaki çocuklarda görülüyor.

Uzmanlar, alınacak basit önlemlerle ev kazalarının önüne geçmenin mümkün olduğunu vurguluyor.

Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ahmet Demircan ile en sık görülen ev kazalarını, alınabilecek önlemleri ve uygulanması kritik önemde ilk yardımları konuştuk.

"Nerede fazla vakit geçiriyorsak, risk orada daha fazla"

Acil servis ve 112 Acil Çağrı Merkezi başvurularında ev kazalarının oldukça fazla olduğuna değinen Prof. Dr. Ahmet Demircan, ev kazalarının basit önlemlerle engellenebileceğini söylüyor.

“Nerede fazla vakit geçiriyorsak, risk orada daha fazla” diyen Demircan, koronavirüs salgının başlamasıyla evde geçirilen sürenin artmasının ev kazalarına etki ettiği görüşünde.

“Ev kazaları tüm yaş grubu için risk oluşturuyor ancak çocuk ve yaşlılar daha çok etkileniyor. Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Acil Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Okşan Derinöz Güleryüz’ün 11 Mart-10 Haziran 2019 ve aynı dönem 2020 yılı arasında çocuk acil servise ev kazaları nedeniyle başvuran çocukların karşılaştırmasını konu ettiği çalışmasında rakamlar dikkat çekici.

Pandeminin ilk dönemlerinde 'Hayat Eve Sığar' çağrısı ile birlikte okulların kapanması, çocukların evde bulunmaları, yaşam ve oyun alanlarının sadece ev olması nedeniyle bu artışı öngörebildik. Sonuçlar da bu öngörümüzü değiştirmemiş oldu.

2019 yılında çocuk acil servise 3 aylık dönemde başvuran tüm olguların yüzde 9,46'sı ev kazası iken, bu oran 2020 yılında yüzde 24,43 idi. En sık başvuru yakınması düşme, gastrik ve intestinal (yemek borusu, mide ve bağırsaklar) yabancı cisimler ve penetran bıçak yaralanmalarıydı.”

Hangi önlemleri almalıyız?

Düşme, yanık, zehirlenme, kesik gibi sık görülen ev kazalarının önüne geçebilmek için şu önlemleri alabiliriz:

- Kaygan ve düz olmayan zeminler düşmelere ve ağır yaralanmalara neden olabiliyor. Bunun için zemini kaygan olmayan malzemeyle döşemek ve halıları sabitlemek alınacak etkili önlemlerden. Sadece zemin değil diğer risk oluşturabilecek eşyaların da sabitlenmesi mühim. Sallanan bir dolap, TV gibi ev eşyaları için tedbir alınabilir.

- Pandemiyle birlikte mesai dışında özellikle mutfakta geçirilen zaman bir hayli fazla. Ve burada da büyük tehlikeler bizi bekliyor. Yanma ve kesik vakaları en çok burada yaşanıyor. 

Örneğin, ocak gözlerinde bir şeyler pişiriyorsak, tencere saplarının bize değil dışa dönük olmasını sağlamalıyız. Aksi durumda çarpma veya devirmeyle yanma olasılığımız yüksek. Kesici küçük ev aletleri de tehditler arasında. Uzmanlar, bu aletlerle bir işlem yapıldığı sırada konsantre olmanın alınabilecek bir önlem olduğunun altını çiziyor.

- Temperli cam kullanımı, pencerelerin üstten açılması ve pencere önlerine sehpa ya da sandalye konulmaması da alınacak kritik önlemlerden.

- Elektrik çarpmaları da ev kazalarında ilk sıralarda geliyor. Islak zemini olan yerlerde prizlerin kapaklarının olması ve çocukların ulaşamayacağı seviyede konumlandırılması da çok önemli.

- İlaçlar, kimyasal maddeler ve temizlik malzemeleri evdeki zehirlenmelerin başlıca nedenleri arasında. Önlemek için tüm bunları çocukların ulaşamayacağı yerlerde tutmak ve mutlaka kendi şişelerinde muhafaza etmek gerekiyor. Kimyasal maddeleri ve temizlik malzemelerini pet şişeye koymak büyük kazalara davetiye çıkarıyor.

Ev kazalarına karşı uygulanacak ilk yardımlar

Tüm bu kazalara karşı uygulanacak ilk yardım da oldukça önemli. Peki, bu kazalara ilk olarak nasıl müdahale etmeliyiz?

Ev kazalarında üst sıralarda yer alan ve tehlikeli bir durum olan yanık vücutta büyük, ciddi travmalara yol açabiliyor. Yanan yeri çeşmenin altında tutmak ve ardından temiz gazlı bezle kapatmak mikroplara karşı koruyacaktır. Yanan yer kolunuz ise sardıktan sonra kalp seviyesinin üzerinde tutmakta fayda var.

[Grafik: TRT Haber/Nursel Cobuloğlu]

Daha çok mutfakta başımıza gelmesi muhtemel diğer bir ev kazası da kesik. Temiz bir kesikse kesilen yeri gerisinden parmakla sıkmalıyız. Pamuk liflidir ama gazlı bezle üstüne kuru bir şekilde basabiliriz. Bunu en az 2-3 dakika tutmak kanamayı durdurabilir.

Kesik bir organınızı koparttıysa da vücutta kalan kısım kapatılır. Kopan kısım ise hafif ıslatılan gazlı beze sarılır. Kilitli poşete konulan kısım buzlu suyun olduğu herhangi bir kabın içinde tutulur. Ardından en yakın hastaneye gidilir.

Sık yaşanan kazalardan biri de düşme veya çarpma. Burada düşmenin veya çarpmanın etkisiyle bilincin gidip gitmediği önemli. Boyun darbe aldıysa ani hareket etmemek gerekiyor. Şiddetli baş ağrısı ve bulantı/kusma var ise 112 Acil Çağrı Merkezi aranmalı. Bu semptomlar görülmüyorsa çarpılan veya vurulan yere buz koyarak parasetamol gibi basit ağrı kesiciler alınabilir.

Elektrik çarpması da çok tehlikeli kazalar arasında. Çarpmanın şiddetine bağlı olarak, ritim bozukluğu ya da kalp çarpıntısı varsa hemen doktora başvurulmalı. Kişinin burada kendini bir süre dinlemesi gerekiyor.

Çocukluk çağında sık görülen ve hayati tehlikeye neden olabilen zehirlenmeler, çoğunlukla anne babaların kullandıkları ilaçları ortada bırakmaları, temizlik maddelerinin kolay ulaşılabilir yerlerde olması gibi nedenlerle meydana geliyor.

Çocukların bilmeden içtiği bazı kimyasalların da kusturulmaması gerekiyor. Bunun için ebeveynler olası bir durumda Sağlık Bakanlığına bağlı Ulusal Zehir Danışma (UZEM) hattı Alo 114’ü arayıp destek alabilir.