Toprak kaplara 50 yıldır şekil veriyor

Konya Hüyük'de çömlekçilik yapan İsmail Arıkan, buzdolabı yokken gıdaların saklandığı, gelin çeyizlerinin vazgeçilmezi toprak kaplara yaklaşık 50 yıldır şekil vermeye devam ediyor.

Hüyük çevresindeki toprağın çömlekçilik için çok uygun olması nedeniyle yakın döneme kadar ilçenin büyük çoğunluğu çömlekçilik ile uğraşıyorken bugün sadece İsmail usta ve iki oğlu bu mesleği sürdürüyor.

İsmail ustanın elinden çıkan küp, su testisi, çiçek saksısı ve topraktan yapılmış farklı türlerdeki binlerce ürün, 1982'den bu yana faaliyette olan çömlek atölyesinin bahçesinde satın alacak müşterilerini bekliyor.

Unutulmaya yüz tutan el sanatlarından çömlekçiliği atölyesinde sürdürmeye çalışan Arıkan, mesleğe başladığı yıllarda çömlekçiliğin Türkiye'nin sanayisi olduğunu söyledi.

Arıkan, "Toprak ürünler bir zamanların olmazsa olmazıydı. Şimdi öyle bir zamana geldik ki yeni nesil, toprak ürünleri bilmiyor" dedi.

Toprağı su ile karıştırıp çamur haline dönüştürdükten sonra makinesinden geçirdiğini, el işçiliği ile son şekli verdiğini anlatan Arıkan, fırında 800 derecede pişirerek sağlamlaştırdıklarını ve suya dayanıklı hale getirdiklerini söyledi.

Arıkan, çömlekçiliğin uzun yıllar en popüler mesleklerden biri olduğunu söyleyerek şunlardan bahsetti:

"Toprak tencerede pişen yemek, tarlaya veya başka bir eve toprak kaplarda taşınırdı. Yoğurt toprak tencerede yapılırdı. Turşu, toprak küplere kurulurdu. Tarhana, un, bal, yağ, bulgur ve buğday toprak küplerde saklanırdı. İstanbul'da ve birçok şehirde şebeke suyu toprak borularda dağıtılırdı. Eskinin olmazsa olmaz mesleğiydi çömlekçilik ama şimdi yok olmak üzere."

"Toprak küpler zamanın buzdolabıydı"

Topraktan üretilen çanak, testi, çömlek, güveç kabı, vazo, saksı, küp çeşitlerinin bir zamanlar her evde olması gereken ürünler olduğunu belirten Arıkan, henüz beyaz eşyanın olmadığı dönemlerde evlenecek kızların çeyizlerinin çoğunluğunun toprak ürünlerden oluştuğunu anlattı.

Arıkan, toprak tencerede yapılan bir yemeğin lezzetini, başka hiçbir ürünün vermediğini belirterek, “Toprak küpler zamanın buzdolabıydı. Toprak su testisi suyun özelliğini korur, suya doğal soğukluk verir. Bunun yerini ne pet şişe tutar ne de buzdolabı. Eski nesil, toprak ürünlerin kıymetini çok iyi bilir" dedi.

"İnsan doğasına en uygun malzeme topraktır"

Yaptığı binlerce toprak ürünün yıllardır atölyenin bahçesinde satılmayı beklediğini, son yıllarda talep bu yönde olduğu için ağırlıklı olarak baca kapağı ürettiklerini anlatan Arıkan, şöyle konuştu:

"Anne babalara tavsiyem, eğer bir meslek veya sanat biliyorlarsa bunu çocuklarına mutlaka öğretsinler. Bu el sanatları hepimizin ortak değeri. Gün gelecek ve toprak ürünlerin kıymeti yeniden ortaya çıkacak. İnsan doğasına ve sağlığına en uygun malzeme topraktır. Çünkü insan da topraktan yaratılmıştır."

Kaynak: AA