Türkiye'de ilk kez 'doğal kehribar' tespit edilen saha inceleniyor

Bayburt'ta köylülerin yıllardır çıra diye yaktığı alandaki maddenin "doğal kehribar" olduğunun tespit edilmesiyle Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA) ile Dokuz Eylül Üniversitesi akademisyenleri tarafından iki ayrı saha çalışması yürütülüyor.

• Köylülerin yıllardır yaktığı madde "doğal kehribar" çıktı  

Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. İbrahim Gündoğan, Aydıncık Köyü'ndeki sahada gerçekleştirdikleri çalışmanın amacının, kehribarın oluştuğu ortamın 50 milyon yıl önceki jeolojik tarihçesine ilişkin bilgilere ulaşmak olduğunu söyledi.

Gündoğan, jeolojinin sadece neyin, ne olduğuyla değil, aynı zamanda nasıl oluştuğuyla da ilgilendiğini belirterek, "Onun için burada arazi çalışması planladık. Bu araştırma sonucunda da üniversitemize Bilimsel Araştırma Projesi (BAP) önermeyi planlıyoruz. Proje kabul edildiğinde, biraz daha bölgesel ölçekli, eosen yaşında bu katmanların arazide nerelere kadar uzandığına ilişkin çalışma yapacağız. Böylece bölgede kehribarın olabileceği zonlar ve olası potansiyelle ilgili daha somut veriler de elde etmiş olacağız" dedi.

"Basınçlı suyla yumuşatılarak çıkartılıyor"

Kehribar tespit edilen alanların üst katmanlarında, daha önce maddenin ne olduğunun belirlenmesine yönelik yaptıkları çalışmalar sırasında, eosen yaşını veren fosiller tespit ettiklerini anlatan Gündoğan, şunları konuştu:

"Bu fosillere ilaveten kehribarın olduğu zonlarda kabuklu canlılar tespit ettik. Bu konu uzmanlık alanım olmadığı için üniversitemizdeki ilgili hocalarımıza danışacağız. Bunların yaşlandırmaları ve türleriyle ilgili nasıl bir ortamı temsil ettikleri araştırılacak. Benim ilk defa gördüğüm yaprak fosillerini de inceleyerek, buranın bitki florası hakkında biraz daha geniş bilgi sahibi olacağız. Yaprak fosillerinin yanı sıra deniz minaresi ve kabuklu midye tarzında canlılar var. Ayrıca, nümerik dediğimiz üst katmanlarda eosen yaşını belirten fosilli zonlarımız da var."

Gündoğan, jeolojik anlamda kehribarın alandaki olası yayılımlarıyla ilgili tespit yapacaklarını vurgulayarak, "Vadi içerisinde şu anda belirli zonlar, yüksek basınçlı suyla yumuşatılarak çamur taşın içinden kehribar çıkartılıyor. Kehribar kırılgan bir malzeme olduğundan dolayı darbe yemeden ancak böyle basınçlı suyla yumuşatılarak çıkartılıyor. Dolayısıyla olası rezervle ilgili bir metreküp çamur zonundan yaklaşık olarak 1 ya da 2 kilogram mı çıkıyor bu önümüzdeki günlerde yani çalışmanın sonucunda ortaya çıkacak" dedi.

"Ciddi anlamda bir potansiyel var"

Mevcut kazılarda yaklaşık 25 metreküp toprak içinden çeşitli boyutlarda kehribar çıkartıldığından bahseden Gündoğan, şunları söyledi:

"Çıkarılan yaklaşık 25 metreküp malzemenin içinden 100 kilogram civarında kehribar toplandı. Bunların içinde birkaç milimetreden, 40-50 santimetreye kadar ulaşan büyük kehribar blokları var. İşletmenin zorlukları var. Milimetrik boyutta çıkan yüzeyin arkasında daha büyük, daha modüler kehribar olabilir. Bunu önceden kestiremediğimiz için çok yavaş, sanki arkeolojik kazı yaparmışçasına hassasiyetle çalışmamız gerekiyor."

Gündoğan, böyle bir alanda rezerv tespitinin çok kolay yapılamayacağını belirterek, "Bütün alanın rezervini kestirmek, öngörmek biraz zor ama bu işletme, burada en azından 3-5 ton kehribar çıkarabileceğiyle ilgili potansiyele sahip. Burada yeşil çamur taşları içinde kilometrelerce giden bir zon bu. O yüzden bütün bölgeyi düşündüğünüzde, ciddi anlamda bir potansiyel var" dedi.

"Türkiye'de ilk defa çıkartılıyor" 

Dokuz Eylül Üniversitesi yüksek lisans öğrencisi Özgür Başar ise Türkiye'de ilk kez çıkartılan kehribarlarla ilgili yüksek lisans çalışması yapmanın kendisini heyecanlandırdığını söyledi.

Başar, Türkiye'de ilk defa kehribar ocağı kurularak madenin çıkartılması noktasında çalışma yapıldığını anlatarak, "Yurt dışında birçok ülkede çıkan bir maden. Türkiye'de ilk defa çıkartılıyor olması ülkemiz için büyük bir olanak" dedi.

Aydıncık Köyü'ndeki rezerv alanının ruhsat sahibi Heytam Haşlak, Gündoğan'ın kendisine aktardığı bilgiler doğrultusunda çalışmaları sürdüreceklerini belirtti.

MTA ekipleri ise Bayburt Valiliği'nin talebi doğrultusunda hem bu bölgede hem de kentin genelinde doğal taş rezervlerinin yeniden incelenmesine yönelik çalışmalarını sürdürüyor.

Kaynak: AA